Hai phi công người Việt và người Nga 47 năm mất tích sau khi bay huấn luyện. Cuối cùng thi thể của họ đă được t́m thấy gần đỉnh núi Tam Đảo, Vĩnh Phúc. Hành tŕnh 47 năm t́m kiếm hai phi công máy bay MiG mất tích.
Thi thể hai phi công gần đỉnh núi Tam Đảo
Ngày 30/9, ông Đinh Đức Trọng - Chánh văn pḥng Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Thái Nguyên cho biết, sau chiến dịch t́m kiếm kéo dài nhiều năm, thi thể hai phi công hy sinh trong khi bay huấn luyện năm 1971 vừa được t́m thấy tại Tam Đảo (Vĩnh Phúc).
Ông Trọng cho hay, hai phi công được xác định một là người Việt Nam và một là người Nga. Trong đó, một thi thể c̣n khá nguyên vẹn, thi thể kia chỉ c̣n lại một phần.
Di cốt được các đơn vị quân đội t́m thấy tại sườn núi Tam Đảo, thuộc xă Yên Mỹ (huyện Đại Từ, Thái Nguyên) sau chiến dịch t́m kiếm kéo dài hơn một năm.
Từ năm 2017, khi người dân địa phương t́m thấy mảnh vỡ của máy bay MiG-21U trên sườn núi Tam Đảo, Quân chủng Pḥng không Không quân phối hợp với Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Thái Nguyên lập sở chỉ huy tại chỗ, nhiều lần cử các đội đi t́m kiếm.
Đợt t́m kiếm cuối tháng 9 này, khoảng 50 người gồm bộ đội, dân quân và dân địa phương đào bới cách nhau 2m quanh khu vực người dân báo có mảnh vỡ máy bay. Dự tính lần t́m kiếm này kéo dài trong 10 ngày nhưng đến ngày thứ 5 đă t́m thấy thi thể 2 phi công.
Ngày 29/9, thi thể hai phi công đă được đưa về Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Thái Nguyên. Cơ quan chức năng đang xét nghiệm ADN, sau khi có kết quả chính thức sẽ tổ chức lễ tang cho các liệt sĩ.
47 năm t́m kiếm 2 liệt sĩ hy sinh
47 năm trước, đêm 30/4/1971, chiếc MiG-21U, máy bay huấn luyện quân sự, thuộc Lực lượng pḥng không - không quân Việt Nam thực hiện chuyến bay huấn luyện tại bầu trời Vĩnh Phúc. Máy bay cất cánh từ sân bay Đa Phúc (bây giờ là sân bay Nội Bài).
Đây là bài huấn luyện phức tạp. Đỉnh Tam Đảo được bố trí lực lượng pḥng không rất mạnh, cắt đuôi được máy bay truy đuổi, nên chiếc MiG-21U phải hạ thấp độ cao ngay từ đỉnh Tam Đảo.
Trong máy bay, có huấn luyện viên, đại úy Yuri Poyarkov, sinh năm 1933, đảng viên, trung đoàn phó không quân một đơn vị của Liên Xô, làm nhiệm vụ ở Việt Nam với vai tṛ phi công huấn luyện và phi công người Việt là Công Phương Thảo.
Công Phương Thảo là phi công trẻ, con của liệt sĩ, người Vĩnh Phúc. Phi công Thảo được cử sang Liên Xô học tập ở trường Hàng Không, và vừa về nước để phục vụ quân đội vào năm 1971.
Khoảng 22h đêm 30/4/1971, trời tối đen như mực, thời tiết mưa băo, chiếc máy bay gầm rú trên bầu trời, rồi đâm vào núi. Tiếng nổ phát ra vang vọng trong rừng sâu, không thể định vị được phương hướng.
Cuộc t́m kiếm diễn ra rất tích cực, nhưng không thành công.
Đau ḷng hơn khi người thân trong gia đ́nh phi công Công Phương Thảo không c̣n ai. Bố anh là liệt sĩ, mẹ lại mất sớm, anh Thảo lại chưa có vợ con, nên công tác tổ chức t́m kiếm gặp nhiều khó khăn.
Ba tháng sau, Đảng, Nhà nước và Nhân dân Việt Nam đă truy tặng Huân chương Chiến công hạng Nhất “V́ chiến công trong sự nghiệp ủng hộ nhân dân Việt Nam trong cuộc chiến tranh chống Mỹ xâm lược” và Huy chương “Đoàn kết v́ chiến thắng giặc Mỹ” đối với Đại úy Yuri Poyarkov.
Dù phi công Poyarkov mất tích, nhưng gia đ́nh ông vẫn cất giữ cẩn thận các thông tin về ông và vẫn mong mỏi t́m được. Đặc biệt, cô cháu gái người Nga của phi công là Anna Poyarkova không ngừng nỗ lực liên hệ với những người quen biết ở Việt Nam để hỏi tung tích ông.
Thông tin t́m kiếm người chú của cô gái Nga thu hút sự quan tâm của một nhóm các kỹ sư Việt Nam khi sử dụng mạng xă hội. Họ đều là những người từng có thời gian học tập, công tác ở Nga.
Trong nhóm kỹ sư đó, có tiến sĩ toán học Nguyễn Lê Anh (63 tuổi), nguyên giảng viên Học viện Kỹ thuật quân sự.
Lật lại các tài liệu ít ỏi, cùng với kiến thức của ḿnh, tiến sĩ Nguyễn Lê Anh đưa ra các phân tích rất khoa học. Theo ông, thời gian bay tập thường là 10 phút, và sự cố xảy ra khi đă hoàn thành chuyến bay. Quá tŕnh tập, MiG-21U thường bay ở độ cao 2.000-3.000m và trước khi hạ cánh máy bay phải được hạ độ cao 300 khi c̣n cách sân bay 10km.
Đối chiếu với dăy Tam Đảo, ông nhận định, máy bay có khả năng đâm vào núi ở độ cao 1.300m so với mặt nước biển. Đỉnh Tam Đảo có những ngọn núi cao 1.300-1.500m, nên khả năng đâm vào núi nếu thời tiết xấu, thiếu quan sát là dễ xảy ra. Địa điểm máy bay đâm vào núi sẽ ở khu vực Tây Bắc của dăy núi.
Sau khi nhóm tiến sĩ Nguyễn Lê Anh chuẩn bị thực địa, th́ một người đàn ông tên Tuấn (quê ở Đại Từ, Thái Nguyên) cho biết, thời điểm từ những năm 80 đến 90, có nhiều người ở xă Yên Mỹ t́m thấy nhiều mảnh nhôm, bộ phận của một chiếc máy bay rơi trong rừng Tam Đảo. Thậm chí, theo lời anh Tuấn kể, người dân c̣n vào mở ḷ nấu nhôm lượm được, đem cả đèn kḥ vào cưa vật liệu.
Từ thông tin phân tích trên bản đồ, đối chiếu với lời kể của anh Tuấn, nhóm tiến sĩ Lê Anh đă quyết định vào rừng Tam Đảo t́m kiếm tung tích chiếc máy bay. Ngày 23/2, ông cùng 4 người bạn, nhờ 4 người dân am hiểu vùng rừng, biết địa điểm từng lượm được bộ phận máy bay, lên đường t́m kiếm.
Thời điểm đó trời mưa, giá rét, núi rừng rậm rạp, nên việc t́m kiếm hết sức khó khăn. Mặc dù những người bản địa đi bộ lên địa điểm máy bay rơi chỉ mất nửa ngày, nhưng nhóm t́m kiếm phải mất đến ngày thứ 3 mới đến được khu vực máy bay rơi.
Thời điểm này, tất cả các dấu vết đều không c̣n ǵ cả, chỉ có cây rừng rậm rạp, trúc ken dày.
Sau nhiều giờ t́m kiếm, bất ngờ tiến sĩ Anh t́m thấy đầu dây điện. Ông kéo mạnh th́ bật lên một mảnh nhôm. Ông và đoàn t́m kiếm vỡ ̣a sung sướng, bởi mảnh nhôm với dây điện ch́m dưới lớp lá mục, mùn đất đă chứng tỏ chắc chắn vị trí rơi của máy bay.
Từ mảnh nhôm này, một số chuyên gia hàng không bước đầu xác định là bộ phận của một chiếc MiG-21U, là loại máy bay huấn luyện, khác với MiG-21 là máy bay chiến đấu.
Xác định được vị trí, nhóm t́m kiếm mở rộng thêm địa điểm, rồi trở lại thêm một lần nữa, và t́m thêm được nhiều bộ phận của chiếc máy bay xấu số. Họ đă t́m được cả mảnh dù, dính những mẩu nhỏ nghi là xương người. Toàn bộ hiện vật đă được bàn giao cho Pḥng Cứu hộ cứu nạn thuộc Bộ Quốc pḥng.
