Những người nổi tiếng hay thành công thường dậy sớm hơn, chẳng hạn như CEO của hăng Apple Tim Cook hay ông trùm Disney Bob Iger và một số ngôi sao Hollywood thường dậy cực kỳ sớm,v́ vậy trên Linkedin và trong hồ sơ của các lănh đạo công ty, thường xuất hiện một kim chỉ nam chung - nếu bạn muốn thành công, hăy dậy thật sớm.
Ngôi sao Hollywood và ứng viên hai được đề cử giải Oscar, Mark Wahlberg mới đây tiết lộ rằng ông thức dậy vào lúc 2 rưỡi sáng hàng ngày, và tuân theo quy tŕnh gồm 90 phút tập thể thao, chơi golf, cầu nguyện và sau đó là hồi phục trong "pḥng xông hơi lạnh". Đến 7 rưỡi tối là ông đi ngủ.
Ông không phải là người nổi tiếng duy nhất dậy sớm. CEO của hăng Apple Tim Cook được cho là dậy lúc 3 giờ 45 phút sáng, và ông trùm Disney Bob Iger có lịch tập thể thao lúc 4 giờ 25 phút sáng, mà điều này có lẽ đă khiến các tay chơi bóng rổ NBA đến pḥng tập sớm hơn.
Trên Linkedin và trong hồ sơ của các lănh đạo công ty, thường xuất hiện một kim chỉ nam chung - nếu bạn muốn thành công, hăy dậy sớm.
Vậy tất cả chúng ta có nên dậy cực kỳ sớm không? Liệu việc đó có khiến ta có năng suất làm việc tốt hơn không?
Có lẽ đúng là vậy - nhưng bạn sẽ phải trả giá. Và dường như có một khao khát ẩn giấu là muốn gây ấn tượng với mọi người rằng ḿnh "năng suất" đến mức nào v́ dậy trước b́nh minh.
CEO của Apple Tim Cook và những người thành công và giàu có khác dậy cực kỳ sớm
Dù bắt đầu một ngày vào lúc 2 rưỡi sáng sẽ hứa hẹn có một ngày cực kỳ dài và không ngủ chút nào, th́ giờ đi ngủ sớm của Wahlberg cho ta thấy ông vẫn theo một thời gian biểu ngủ bảy giờ mỗi đêm.
Điều này là quan trọng cho năng suất làm việc - thiếu ngủ có thể khiến sức khỏe và khả năng nhận thức của bạn phải trả giá đắt.
Hai nhà nghiên cứu người Mỹ, Christopher Barnes và Gretchen Spreitzer, từ Đại học Washington và Đại học Michigan, đă theo dơi đề tài này một cách sâu rộng. Họ xem xét những yếu tố như liệu các công ty có thể đảm bảo nhân viên của họ ngủ đủ giấc không.
Spreitzer nghĩ rằng trong trường hợp của Wahlberg, ông chỉ đơn giản là chuyển đổi giờ thức dậy sang khoảng thời gian bắt đầu khác đi (dù hơi cực đoan) và có lẽ là ông thực sự làm việc năng suất hơn.
"Có một số ích lợi ở đây: bạn tạo ra nguyên tắc mà bạn có thể đem lại nhiều thời gian hơn cho bản thân - để đạt được thành quả trước khi cả nhà ngủ dậy, trước khi đồng nghiệp muốn gặp bạn," bà cho biết.
Nhưng đi ngủ sớm có thể dẫn đến việc "phải hi sinh các mối quan hệ xă hội và khả năng phát triển các quan hệ xă hội mạnh mẽ," mà điều này th́ cần thiết cho sức khỏe tâm thần.
Rất nhiều người thức dậy sớm để đi tập thể dục, làm việc nhà hay công việc vặt trước khi đi làm - những chú "sơn ca" dậy sớm này có lẽ thừa hưởng từ các xu thế đó
"Tôi đoán nếu bạn đi ngủ lúc 7 rưỡi tối th́ bạn sẽ bỏ lỡ rất nhiều cuộc tṛ chuyện vui vẻ với gia đ́nh nơi bạn không buồn ngủ, hoặc bỏ lỡ hoạt động giao tiếp xă hội với bạn bè," bà nói.
Nhưng liệu dậy sớm có phải là yếu tố nằm trong máu?
Sơn ca hay cú đêm?
Con người và thói quen ngủ của họ là do nhịp sinh học - đó là chiếc đồng hồ 24 giờ bên trong cơ thể kích thích cảnh báo và giấc ngủ theo chu tŕnh thông thường.
Rất nhiều người có xu hướng thức dậy và muốn đi ngủ vào giờ nhất định trong ngày - đó là lư do v́ sao hiện tượng mệt mỏi sau chuyến bay dài có thể gây sốc với cơ thể khi chúng ta đi qua nhiều múi giờ.
Dựa trên những thói quen nhịp sinh học đó, nhà nghiên cứu chia nhóm người thành hai nhóm rộng: Chim sơn ca (những người dậy sớm và ngủ sớm), và cú đêm (thức dậy muộn và ngủ muộn).
Barnes cho rằng đó là sự đa dạng tự nhiên trong dân cư, nhưng rất nhiều người trong chúng ta có xu hướng thức dậy sớm khi c̣n nhỏ, sau đó dần thay đổi thành dạng thức khuya như cú đêm ở tuổi trưởng thành, và khi ta dần lớn tuổi hơn, ta sẽ quay trở lại với thời dậy sớm kiểu chim sơn ca.
Nhưng ông ước đoán rằng số người ngoài kia có thể thuộc dạng "siêu dậy sớm" có thể tự nhiên thức dậy từ 2 rưỡi sáng như Mark Wahlberg là vô cùng hiếm.
"Về mặt tâm lư và hành vi, tốt nhất là nếu bạn có thể khớp thời khóa biểu với nhịp sinh học tự nhiên của bản thân," Barnes cho biết.
Và một số người thực hành theo những thời khóa biểu khắc nghiệt - rồi sau đó kể cho mọi người nghe - lại có thể thực ra là v́ động cơ khác.
Cố gắng gây ấn tượng
Nhưng tại sao có quá nhiều người khoe khoang về việc họ có thể bắt đầu một ngày từ rất sớm như vậy? Có thể đơn giản đó chỉ là tṛ ảo giác cho thấy họ đang làm việc năng suất. Hơn nữa, rất nhiều cộng đồng có thiên hướng yêu thích những người dậy sớm hơn.
Một nghiên cứu năm 2014 thực hiện trên 120 người trưởng thành đang đi làm nhận thấy những ai bắt đầu ngày làm việc muộn sẽ bị lănh đạo đánh giá tiêu cực hơn v́ cho rằng họ là những nhân viên ít tận tâm. Hơn nữa, các lănh đạo là "cú đêm" thường ít khi đánh giá tiêu cực đối với những người làm việc muộn hơn so với các nhà quản lư hay dậy sớm.
"Mọi người có định kiến khi đánh giá thời khóa biểu làm việc của bạn, bạn được yêu thích hơn nếu bạn đi làm sớm," Barnes cho biết. "Bạn đang cố gắng tối ưu hóa việc ǵ? Hay là bạn chỉ đang cố gắng gây ấn tượng với người khác?"
Cuối cùng th́ bạn cần lắng nghe cơ thể của ḿnh, quan sát chỉ dấu của cơ thể, và biết khi nào nên nghỉ ngơi.
Mặc dù thức dậy sớm quả thực có thể khiến bạn làm việc năng suất hơn, nhưng hăy tự hỏi v́ sao bạn làm vậy: Liệu bạn có thể hoàn thành nhiều việc hơn không? Hay bạn đang cố thuyết phục bản thân hay người khác như vậy?
Dù lư do có là ǵ, th́ hăy ưu tiên sức khỏe. Nghiên cứu của Barnes cho thấy việc dậy sớm có thể khiến ta phải khổ sở để cố gắng dậy sớm, thậm chí có thể dính líu vào những hành vi không có đạo đức.
"Khi bạn ít năng lượng và không thể làm việc một cách tốt nhất được, th́ những điều tồi tệ sẽ xảy ra," Barnes nói.
