Tàu thăm ḍ của Exxon Mobil Corp tại lănh thổ Guyan bị tàu chiến Venezuela ngăn chặn ở vùng biển đang tranh chấp giữa nước này và Guyana, khiến bộ Ngoại giao Guyana phải lên tiếng cáo buộc hải quân nước Venezuela chặn trái phép tàu thăm ḍ dầu khí Mỹ đang hoạt động tại vùng biển được cho là thuộc chủ quyền nước này.
Vụ việc mới nhất trong một cuộc tranh chấp biên giới kéo dài một thế kỷ, xảy ra sau một loạt hoạt động thăm ḍ dầu mỏ ngoài khơi, mang tới cho Guyana tiềm năng trở thành một trong những nhà sản xuất lớn nhất khu vực Mỹ Latinh, theo Reuters.
Ngược lại, sản lượng dầu thô của Venezuela – một thành viên OPEC – đă giảm xuống mức thấp nhất trong gần 70 năm qua giữa bối cảnh khủng hoảng kinh tế.
Tàu Ramform Tethys, thuộc công ty Dầu khí Geo-Services (PGS), Na Uy, đang thực hiện khảo sát địa chấn đại diện cho hăng Exxon, đă dừng hoạt động thăm ḍ và ngược trở về hướng đông, sau khi hải quân Venezuela tiếp cận, theo phát ngôn viên của PGS, Bard Stenberg.
Bộ trưởng Ngoại giao Guyana cho hay cuối ngày thứ Bảy (22/12) “Guyana không chấp thuận các hành động phi pháp, hung hăng và thù địch”, và nói thêm rằng động thái này “thể hiện mối đe doạ thực sự đối với sự phát triển kinh tế của Guyana từ người hàng xóm phía tây”. Bộ sẽ báo cáo tới Liên Hợp Quốc và gửi thông tin chính thức tới chính phủ Venezuela, đồng thời thông báo tới quốc gia của 70 thủy thủ trên con tàu gắn cờ của Bahamas, về “mối đe dọa đối với sự an toàn của chính họ”.
Phát ngôn viên của Exxon cho hay, các cuộc thám hiểm địa chấn tại khu vực phía tây của Stabroek Bloc, Guyana tạm dừng cho đến khi có thể tiếp tục, và tàu đang hoạt động trong vùng kinh tế độc quyền của Guyana.

Một con tàu khoan dầu ngoài khơi Guyana. Các chuyên gia ước tính có hàng tỷ thùng dầu trộn lẫn khí gas tự nhiên trong khu vực. (Ảnh: Courtesy of Exxon Mobil)
Trong tuyên bố hôm Chủ nhật, Bộ Ngoại giao Venezuela nói rằng hải quân của họ đang tiến hành tuần tra theo thông lệ, đă gặp 2 tàu của Exxon trong khu vực “chắc chắn thuộc lănh thổ Venezuela” và đă “áp dụng các giao thức quốc tế thích hợp”.
Venezuela cho biết, các thuyền trưởng của tàu Exxon nói rằng họ được chính quyền Guyana cho phép ḍ t́m trong khu vực. Những con tàu này đă ngược hướng, sau khi được biết Guyana không có quyền tài phán trên vùng biển đó. Venezuela cũng gửi thông báo tới Liên Hợp Quốc và gửi thư phản đối chính phủ Guyana.
Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro trước đây đă chỉ trích quyết định của Guyana nhằm cho phép thăm ḍ dầu khí ở vùng biển ngoài khơi khu vực Essequibo – một khu vực hẻo lánh và diện tích rừng rậm tương đương với khoảng 2/3 lănh thổ Guyan mà Venezuela cũng tuyên bố chủ quyền.

Sông Essequibo, Guyaa, bức ảnh được tải lên ngày 6/8/2017. (Ảnh: Pete Oxford/ /Fineartamerica)
Guyana nói rằng Caracas đă đồng ư từ bỏ khu vực này sau phán quyết của toà án quốc tế năm 1899, tuy nhiên Venezuela đă đảo ngược phán quyết đó. Đầu năm nay, Hoa Kỳ đă chuyển tranh chấp này lên Ṭa án Công lư quốc tế, một động thái mà Georgetown hoan nghênh nhưng gặp chỉ trích bởi Caracas.
Tranh chấp gia tăng trong những năm gần đây khi Exxon phát hiện hơn 5 tỷ thùng dầu ngoài khơi Guyana, một quốc gia nói tiếng Anh với 750.000 dân nhưng không có lịch sử sản xuất dầu.