Vụ "shutdown" (chính phủ đóng cửa) dài nhất trong lịch sử Mỹ ngày càng tỏ ra đe dọa cho tăng trưởng của nền kinh tế đứng đầu thế giới, bởi t́nh trạng shutdown sẽ gây thiệt hại cho Hoa Kỳ, v́ bức tường biên giới được hứa hẹn từ lâu của Tổng thống Donald Trump, khiến bế tắc trong việc tài trợ đă dẫn đến lần đóng cửa lâu nhất của chính phủ Mỹ.
Ông Trump lập luận rằng cần có 5,7 tỷ đôla để giải quyết một "cuộc khủng hoảng nhân đạo và an ninh" ở biên giới phía Nam và cảnh báo việc đóng cửa sẽ tiếp tục cho đến khi ông có được tiền.
Đảng Dân chủ cho rằng bức tường là một sự lăng phí tiền của người nộp thuế và cáo buộc chính quyền Trump gây ra một "cuộc khủng hoảng giả tạo".
Dưới đây là bảy h́nh minh họa giải thích về t́nh h́nh của bức tường cũng như t́nh trạng hiện thời của khu vực biên giới Mỹ-Mexico.
1. Trump chưa xây được ǵ nhiều cho bức tường
Trước khi ông Trump nhậm chức, đă có 654 dặm (hơn 1.000 km) hàng rào dọc theo biên giới phía Nam - trong đó có 354 dặm rào cản để ngăn chặn người đi bộ và 300 dặm hàng rào ngăn các loại xe cộ.
Trước thềm cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, ông Trump hứa sẽ xây dựng một bức tường dọc theo toàn bộ chiều dài 2.000 dặm của biên giới.
Sau đó, ông minh xác rằng Mỹ chỉ phải xây khoảng một nửa 'bức tường' - phần c̣n lại là tận dụng địa h́nh như núi và sông.
Nhưng, kể từ khi ông Trump vào Nhà Trắng, mặc dù một số rào có sẵn đă được thay thế, nhưng chưa có phần tường nào được xây thêm.
Quốc hội cho đến nay đă được phê duyệt 1,7 tỷ USD để dùng vào việc thay mới và nâng cấp 124 dặm hàng rào kể từ khi ông Trump vào Nhà Trắng.
Chỉ hơn 40 dặm hàng rào thay thế đă được xây hoặc mới bắt đầu. Dự kiến 61 dăm nữa sẽ bắt đầu được thi công năm 2019. Con số này tương đương khoảng 15% cấu trúc hiện có.
Công tŕnh mở rộng đầu tiên trên các cấu trúc hiện có, sẽ bắt đầu vào tháng 2 tại Thung lũng Rio Grande, Texas. Hai dự án sẽ có chiều dài tổng cộng 14 dặm - một hàng rào dài sáu dặm và cái c̣n lại dài tám dặm.
Mặc dù ông Trump tiếp tục quyết tâm xây dựng bức tường dọc biên giới, nhưng một cuộc khảo sát trong tháng này của Trung tâm Nghiên cứu Pew cho thấy phần lớn người Mỹ (58%) phản đối việc mở rộng, trong khi 40% ủng hộ.
2. Không ai biết việc xây tường sẽ tốn bao nhiêu
Dù rằng lúc tranh cử, ông Trump nói ông sẽ bắt Mexico phải trả tiền xây tường.Tuy nhiên, nhiều mức ước tính khác nhau đă được đưa ra bởi các cơ quan chính thức và không chính thức - dao động từ 12 tỷ đến 70 tỷ đô la.
Mức giá ban đầu của ông Trump từ 8 tỷ đến 12 tỷ đôla cho một bức tường bao phủ một nửa chiều dài biên giới, hiện đang gây nhiều tranh căi.
Hàng rào dài 650 dặm được xây dựng dưới thời Tổng thống George W Bush có chi phí ước tính khoảng 7 tỷ đôla và nó không hề "cao, đẹp và quyền uy" như bức tường trong lời hứa của ông Trump.
Tuy nhiên, ông Trump hiện đang yêu cầu 5,7 tỷ đôla ngoài 1,7 tỷ đôla đă được cấp cho việc thay thế các hàng rào đă có.
Bộ An ninh Nội địa (DHS) trước đây ước tính một bức tường bao quanh một nửa biên giới sẽ có giá lên tới 25 triệu đôla, nhưng hiện tại họ cho biết họ vẫn đang tiếp tục xem xét các lựa chọn để xác định mức giá.
Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ (CPB) cho biết, trung b́nh, chi phí khoảng 6,5 triệu đôla cho mỗi dặm để xây dựng một bức tường biên giới mới hoặc thay thế hàng rào hiện có.
3. Trump từng muốn tường bê tông, nhưng giờ lại nói về thép
Ông Trump đă thay đổi quan điểm về những ǵ tạo nên bức tường.
Lời hứa của ông về việc xây dựng một "bức tường lớn, đẹp" giữa Mỹ và Mexico được vang lên nhiều lần trong suốt chiến dịch bầu cử của ông. Ban đầu, khi mô tả đó là bức tường bê tông.
Nhưng sau khi được bầu, ông bắt đầu nói về một hàng rào làm bằng thép, để các đặc vụ biên giới có thể nh́n xuyên qua.
Và vào tháng 10 năm 2017, khi chính quyền Trump tiết lộ tám nguyên mẫu tường cao hơn 9m th́ chúng bao gồm cả bê tông và kim loại.
Kể từ tháng 12, ông Trump nói rằng ông không muốn xây dựng một bức tường bê tông, mà thay vào đó "những thanh thép được thiết kế một cách nghệ thuật".
Và ngay trước khi chính phủ đóng cửa, ông đă tweet một h́nh ảnh về thiết kế của "hàng rào thép đen" mà ông ấy nói là "hết sức hiệu quả và đẹp".
Các quan chức tại cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ cho biết không có nguyên mẫu nào do chính quyền Trump đưa ra được thử nghiệm vào năm 2017 đáp ứng được các yêu cầu hoạt động.
Tuy nhiên, chúng cung cấp "dữ liệu có giá trị" để giúp chọn các yếu tố thiết kế trong tương lai, họ nói thêm.
4. Những lo ngại ở biên giới phía Nam giảm theo thời gian
Ông Trump nói trong một bài diễn văn hồi đầu tháng Một rằng bức tường cần thiết để ngăn chặn một "cuộc khủng hoảng an ninh và nhân đạo đang gia tăng ở biên giới phía Nam của chúng ta", liên quan đến "hàng ngàn người nhập cư bất hợp pháp".
Trong các cuộc trao đổi với nhà lănh đạo đảng Dân chủ, bà Nancy Pelosi và Lănh đạo thiểu số Thượng viện Charles Schumer, ông Trump cũng nói rằng mọi người đang "đổ vào đất nước chúng ta".
Tuy nhiên, số liệu cho thấy rằng việc vượt biên bất hợp pháp đă suy giảm kể từ năm 2000.
Năm 2000, 1,6 triệu người đă vượt biên bất hợp pháp, trong khi năm ngoái con số đó chỉ dưới 400.000.
Năm 2017, năm đầu tiên ông Trump nhậm chức, ghi nhận mức thấp nhất kể từ năm 1971.
Mọi dân biểu dọc biên giới phía Nam đều phản đối bức tường biên giới, cho rằng nó sẽ không cải thiện an ninh.
"Tôi nghĩ rằng xây dựng một cấu trúc bê tông nối liên hai bờ là cách tốn kém nhất và kém hiệu quả nhất để đảm bảo an ninh biên giới", Will Hurd thành viên đảng Cộng ḥa đại diện cho đông dân miền biên giới hơn bất cứ dân biểu Hoa Kỳ nào khác nói.
5. Việc bắt giữ và xin tị nạn tăng trở lại giữa 2017 và 2018
Từ năm 2017 đến 2018, số người bị chính quyền bắt giữ ở biên giới Mexico-Mỹ đă tăng khoảng 100.000 và yêu cầu tị nạn tăng khoảng 16.000 (tăng 43%).
Trong số người này, các gia đ́nh đang chạy trốn bạo lực ở Trung Mỹ và tự nộp ḿnh cho chính quyền Mỹ ở biên giới gia tăng đáng kể. Nhiều người đă nói với các quan chức rằng họ sợ trở về nước.
Một số người cho rằng sở dĩ đơn yêu cầu xin tị nạn tại biên giới đă gia tăng là v́ quyết định cắt giảm số người tị nạn được phép vào Hoa Kỳ theo Chương tŕnh Quản lư Việc cho tị nạn.
Để xin tị nạn ở Mỹ, công dân nước ngoài phải được phép vào nước này trước khi đặt chân đến Mỹ, nhưng những người đến biên giới Hoa Kỳ có thể yêu cầu tị nạn v́ nhu cầu "tự vệ" để khỏi bị trục xuất trở về nước, nơi họ có "cơ sở để lo sợ".
Những yêu cầu tị nạn như vậy sau đó được chuyển đến các Viên chức tị nạn của Dịch vụ Di trú và Nhập tịch Hoa Kỳ.
Và bất chấp tuyên bố của ông Trump, bất kỳ bức tường biên giới mới nào cũng không thể ngăn chặn những người di cư này yêu cầu tị nạn hợp pháp tại cửa khẩu.
6. Đa số di ân bất hợp pháp là v́ ở quá hạn, không phải người vượt biên giới
Mặc dù ông Trump đă đổ lỗi t́nh trạng di dân bất hợp pháp cho biên giới phía Nam, nhưng hầu hết người nhập cứ bất hợp pháp lại phát sinh từ giới ở quá hạn Visa.
Trong khi gần 400.000 người đă bị bắt giữ khi cố gắng vượt qua biên giới phía Nam bất hợp pháp vào năm ngoái, hơn 700.000 người vào Mỹ hợp pháp đă ở quá ngày rời Mỹ dự kiến của họ vào năm 2018, theo báo cáo của DHS.
Người Canada là nhóm ở quá hạn cao nhất, theo số liệu của DHS, tiếp đến là người Mexico và người Brazil.
Mặc dù số lượng người quá hạn nói chung đă giảm xuống c̣n khoảng 420.000 vào tháng 5 năm 2018 - nhưng vẫn cao hơn số người bị bắt khi cố gắng xâm nhập bất hợp pháp qua biên giới Mexico-Mỹ nhiều.
7. Bức tường khó có thể ngăn chặn ma túy vào Mỹ
Ông Trump đă tuyên bố 90% heroin đi qua biên giới phía Nam và một bức tường sẽ giúp cuộc chiến chống ma túy.
Các vụ bắt giữ heroin trên toàn quốc đạt đến mức 7.979kg trong năm 2017, với 39% bị bắt giữ ở biên giới Mỹ-Mexico, theo Lực lượng chống ma túy (DEA).
Hầu hết các vụ bắt giữ tại biên giới là ở tại hành lang San Diego - khoảng 1.073kg trong năm 2017, tăng 59% so với năm trước.
Trong khi hầu hết heroin ở Mỹ có nguồn gốc từ Mexico, DEA cho biết phần lớn trong số này được nhập lậu qua các cảng nhập cảnh hợp pháp, được giấu trong các phương tiện thuộc sở hữu tư nhân hoặc xe tải vận chuyển, trộn lẫn với các hàng hóa khác.
Chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ các vụ bắt giữ heroin là ở các cửa khẩu - nơi các hàng rào đang tồn tại hoặc được đề xuất.Trên thực tế, tại khu vực biên giới có nhiều đoạt động heroin nhất đă có bức tường ngăn đôi hai quốc gia.
