Arab Saudi được Mỹ chuyển giao kỹ thuật hạt nhân

[june04]

Mỹ chuyển giao kỹ thuật hạt nhân cho Arab Saudi ngay sau vụ Khashoggi bị giết. Chính quyền Trump đã phê chuẩn điều này. Quyết định được đưa ra chỉ 16 ngày sau khi nhà báo Khashoggi bị sát hại ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Tổng thống Mỹ bắt tay Thái tử Arab Saudi tại phòng Bầu dục ở Nhà Trắng hôm 20/3/2018. Ảnh: Reuters.

Thượng nghị sĩ đảng Dân Chủ Tim Kaine hôm 4/6 cho hay chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hai lần phê chuẩn việc chuyển giao kỹ thuật hạt nhân cho Arab Saudi. Lần chuyển giao thứ nhất diễn ra vào ngày 18/10/2018, chỉ hơn hai tuần sau khi nhà báo Jamal Khashoggi bị sát hại trong lãnh sự quán Arab Saudi tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Vụ chuyển giao thứ hai được phê chuẩn ngày 18/2.

"Tổng thống Trump háo hức trao cho Arab Saudi bất kỳ thứ gì họ muốn, dù quốc hội lưỡng đảng phản đối, dù nó gây hại cho lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ và thúc đẩy leo thang căng thẳng nguy hiểm trong khu vực", Kaine nói.

Trump đã kiên quyết bác bỏ những nỗ lực trừng phạt Arab Saudi của quốc hội sau vụ sát hại Khashoggi, nhà báo Arab Saudi thường xuyên chỉ trích chính quyền Riyadh. CIA tin rằng Thái tử Arab Saudi Mohammed bin Salman có vai trò trong vụ ám sát này.

Khashoggi, người từng nhiều lần chỉ trích chính quyền Arab Saudi và sống lưu vong ở nước ngoài, biến mất sau khi vào lãnh sự quán Arab Saudi ở Istanbul hôm 2/10 năm ngoái. Sau nhiều lần bác bỏ, Riyadh thừa nhận nhóm đặc vụ và quan chức nước này đã giết Khashoggi vì không thể thuyết phục ông về nước. Họ cho biết đã truy tố 11 người, 5 trong số đó bị đề nghị tử hình vì liên quan đến cái chết của Khashoggi.

Tổng thống Mỹ nghi ngờ đánh giá của CIA về vụ sát hại Khashoggi, bảo vệ Thái tử Salman và từ chối áp dụng các biện pháp trừng phạt Arab Saudi vì vấn đề nhân quyền. Đầu năm nay, Nhà Trắng tuyên bố sẽ không tuân thủ điều luật yêu cầu chính quyền nộp cho quốc hội báo cáo về vụ sát hại Khashoggi và áp đặt các biện pháp trừng phạt, dù Thượng viện đã bỏ phiếu nhất trí rằng Thái tử Salman có liên quan tới vụ giết người.

Trong khi nhiều nước lên án hành động của Arab Saudi, Trump tăng gấp đôi lượng vũ khí bán sang Riyadh. Tháng trước, ông phớt lờ ý kiến của quốc hội và tiếp tục bán thêm vũ khí cho Arab Saudi. Chính quyền Trump cũng tiếp tục ủng hộ liên minh do Arab Saudi dẫn đầu trong cuộc nội chiến ở Yemen, bất chấp đảng Dân chủ và Cộng hòa tại quốc hội Mỹ phản đối.

Trong cuộc phỏng vấn gần đây, cố vấn cấp cao của Nhà Trắng Jared Kushner, người thân thiết với Thái tử Arab Saudi, từ chối đổ lỗi trực tiếp cho ông trong vụ sát hại Khashoggi.

Nhà Trắng không phản hồi trước yêu cầu bình luận thông tin thượng nghị sĩ Kaine đưa ra.

Chính quyền Trump từ lâu coi Arab Saudi là đồng minh chiến lược trong nỗ lực ngăn chặn ảnh hưởng của Iran tại Trung Đông. Trong cuộc nội chiến Yemen, liên minh do Arab Saudi dẫn đầu chống lại phiến quân Houthi được Iran hậu thuẫn.

Kaine bắt đầu hỏi thông tin về các vụ chuyển giao kỹ thuật hạt nhân của Mỹ trong các phiên điều trần hơn hai tháng trước. Sau khi yêu cầu của ông không được giải đáp, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện James Risch đã can thiệp và yêu cầu chính quyền Trump trả lời.

Bộ Năng lượng đã tham gia vào các cuộc đàm phán với Riyadh cho phép công ty Mỹ xây dựng cơ sở hạt nhân ở Arab Saudi. Năm ngoái, 5 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa đã kêu gọi Bộ trưởng Năng lượng Rick Perry ngừng đàm phán hạt nhân với Arab Saudi sau vụ sát hại Khashoggi vì lo ngại quốc gia này có thể tự phát triển vũ khí hạt nhân.