Trong khi bà Tracy Fehrenbacher ở St. Louis muốn phát điên khi tòa án nhắn tin thông báo phóng thích người từng đâm xe và bỏ mặc con gái bà đến chết thì Anthony Cromwell Sr. nhận được cuộc gọi từ người đã lâu không gặp. "Bố ơi!", người gọi lên tiếng. Đó là con trai ông, Anthony Cromwell Jr., đang bị tạm giam với cáo buộc phạm tội nghiêm trọng nhưng vừa được thả. "Vui lắm, vui lắm", ông Cromwell mô tả lại cảm xúc của mình khi đó.
Cromwell Jr., người đã đâm xe vào con gái bà Fehrenbacher, là một trong hàng nghìn tù nhân được thả trên khắp nước Mỹ nhằm ngăn Covid-19 bùng phát trong các nhà tù. Chuyên gia y tế đã thúc giục giới chức hành động khi nCoV quét qua nhiều nhà tù như Rikers Island ở New York, hay hạt Cook ở Chicago, đồng thời nhiều người ủng hộ cũng đệ đơn xin thả nhiều người bị giam khi dịch tiếp tục lây lan.
Nhà tù Medium Security Institution, nơi tạm giam Anthony Cromwell Sr., ở thành phố St. Louis, bang Missouri. Ảnh: NYTimes.
Nhưng việc ngày càng nhiều tù nhân được phóng thích đã làm dấy lên làn sóng phẫn nộ ở thành phố St. Louis, bang Missouri, cùng nhiều nơi khác ở Mỹ.
"Nó không khác gì một cú tát vào mặt. Giờ anh ta có thể tận hưởng cuộc sống tự do và làm bất cứ điều gì mình muốn, nhưng con gái tôi sẽ không bao giờ có thể làm được như vậy nữa", Fehrenbacher nói. Con gái Meagen Hudson của Fehrenbacher bị xe đâm chết sau một trận bóng chày cuối năm ngoái.
Cuộc tranh cãi về việc tù nhân nào nên được thả đã trở nên gay gắt ở nhiều nơi. Tại Texas, Thống đốc Greg Abbott đã ban hành lệnh cấm thả một số tù nhân, khi cho rằng điều này "không chỉ đe dọa nghiêm trọng sự an toàn của công chúng, mà còn cản trở nỗ lực đối phó với Covid-19". Lệnh cấm đã được đưa ra tòa án tối cao ở Texas và được thông qua tuần này.
Tại bang Washington, một số quan chức hành pháp cho rằng thống đốc đang có kế hoạch phóng thích sớm gần 1.000 tù nhân, trong đó có cả những người phạm tội hành hung hoặc tấn công tình dục.
"Tôi lo rằng việc thả những tù nhân này sẽ là mối đe dọa lớn cho an toàn của cộng đồng", Robert Snaza, cảnh sát trưởng hạt Lewis, cho biết.
Nhiều người phản đối chính sách này đã viện dẫn sự việc ở Florida tháng trước, khi một người đàn ông ở thành phố Tampa bắn chết người chỉ một ngày sau khi được thả ra cùng hơn 160 người khác tại nhà tù hạt Hillsborough.
Việc phóng thích tù nhân mang theo rất nhiều rủi ro, Miriam Krinsky, giám đốc điều hành mạng lưới các công tố viên tiến bộ quốc gia Fair and Just Prosecution, thừa nhận. Nhưng bà khẳng định nếu không làm như vậy, mọi thứ thậm chí có thể tệ hơn. Tù nhân và quản giáo trong các cơ sở giam giữ đông đúc có thể bị nhiễm nCoV nhiều hơn. Do phạm nhân ở các nhà tù địa phương được phóng thích thường xuyên, nguy cơ họ mang mầm bệnh Covid-19 vào cộng đồng cũng cao hơn.
"Không làm gì đồng nghĩa sẽ có thêm hàng chục nghìn người phải chết vì nCoV", Krinsky nói.
Đầu tuần này, một nhà tù ở Marion, Ohio đã trở thành ổ dịch lớn nhất cả nước khi hơn 1.800 tù nhân, chiếm khoảng 3/4 số người ở cơ sở này, dương tính với nCoV. Hai tù nhân và một quản giáo đã chết vì nhiễm bệnh.
Tại St. Louis, cuộc tranh luận đã lên tới đỉnh điểm, sau khi công tố viên địa phương cùng luật sư công cuối tháng 3 thông báo rằng họ thống nhất sẽ tìm cách thả hàng chục bị cáo đang chờ xét xử, bao gồm một số người phạm tội trộm cắp hoặc sở hữu súng.
Eric Schmitt, tổng chưởng lý Missouri và là thành viên đảng Cộng hòa, đã lên tiếng chỉ trích quyết định của công tố viên Kimberly M. Gardner thuộc đảng Dân chủ. "Đây không phải là lúc âm thầm đàm phán về việc thả những tên tội phạm nguy hiểm trong khi cộng đồng đang lo lắng", Schmitt nói.
Gardner sau đó cáo buộc tổng chưởng lý gieo rắc sợ hãi cho công chúng và nói rằng văn phòng của bà không đồng ý thả nhiều bị cáo phạm tội nguy hiểm.
Công tố viên Kimberly M. Gardner tại văn phòng ở thành phố St. Louis, bang Missouri. Ảnh: NYTimes.
Kể từ khi được bầu làm công tố viên cách đây 4 năm, Gardner, người da đen đầu tiên đảm nhận vị trí này, đã đối đầu nảy lửa với cảnh sát địa phương và giới chức thành phố nhằm nỗ lực loại bỏ những hành vi sai trái của cảnh sát và thay đổi hệ thống tư pháp hình sự.
Gardner khẳng định bà có trách nhiệm bảo vệ sự an toàn của người dân, trong đó bao gồm việc đảm bảo sức khỏe và sự an toàn cho những người trong tù. "Họ không phải là đồ bỏ đi. Họ cũng có gia đình", bà nói.
"Chúng tôi bảo vệ tất cả. Hệ thống tư pháp hình sự gặp vấn đề sẽ góp phần tàn phá hệ thống y tế của chúng tôi", Gardner nói thêm.
Ngay cả trước khi Covid-19 xuất hiện, nhiều nhà hoạt động đã đấu tranh để giảm số tù nhân ở St. Louis, đặc biệt là ở trại tạm giam Medium Security Institution, thường được gọi là Workhouse, nơi tù nhân phàn nàn về tình trạng tường nấm mốc, nhiều chuột và nóng bức. Số phạm nhân ở nhà tù này đã giảm khoảng 80% kể từ khi một chiến dịch kêu gọi đóng cửa cơ sở bắt đầu cách đây hai năm.
Nhiều nhà hoạt động nói rằng nhiều bị cáo nghèo không nên bị nhốt ở đây và đối mặt nguy cơ lây nhiễm nCoV chỉ vì không đủ khả năng nộp tiền bảo lãnh tại ngoại.
"Điều này đồng nghĩa nghèo đói có thể trở thành án tử đối với họ", theo Robin Steinberg, người sáng lập, giám đốc điều hành Bail Project, tổ chức phi lợi nhuận đã bảo lãnh gần 10.000 tù nhân trong hai năm qua, bao gồm hơn 1.200 người ở St. Louis.
Những người ủng hộ nói rằng tỷ lệ tội phạm ở St. Louis không tăng, thậm chí còn giảm 21% trong khoảng một tháng qua, kể từ khi thành phố bắt đầu phóng thích tù nhân nhằm ngăn Covid-19.
Nhưng tất cả những lập luận trên không thể khiến Fehrenbacher đồng tình với quyết định thả Cromwell, người bị buộc tội đâm chết con gái bà rồi bỏ chạy. "Anh ta đâm xe rồi bỏ mặc nạn nhân ở đó. Đó là mối đe dọa đối với bất kỳ ai. Điều này thật điên rồ", Fehrenbacher phẫn nộ nói.
Điều khiến bà cảm thấy tức giận hơn là không ai trao đổi với bà trước khi quyết định thả bị cáo này. "Tôi phát điên với tất cả và thậm chí với cả chính mình bởi có cảm giác như tôi đã thất bại trong việc đòi công bằng cho con gái", bà nói.
Meagen Hudson, con gái bà Tracy Fehrenbacher, người chết trong vụ đâm xe hồi năm ngoái. Ảnh: NYTimes.
Tuy nhiên, Cecilia Appleberry, luật sư của Cromwell, khẳng định thân chủ mình có lý do lái xe chạy trốn. Cromwell không dám dừng lại sau vụ va chạm bởi anh là người da màu đâm xe vào một phụ nữ da trắng. Anh sợ những điều mình có thể gặp phải khi bị bắt, bởi tình trạng phân biệt chủng tộc sâu sắc ở đây. Trong khi đó, bố của Cromwell cho rằng con trai ông không nên bị đối xử như những tội phạm nguy hiểm khác.
Công tố viên Gardner cho biết khi đánh giá trường hợp của Cromwell, văn phòng của bà nhận thấy anh ta từng có những vụ xô xát nhỏ và sở hữu ma túy, nhưng không có tiền sử bạo lực để trở thành mối nguy hiểm cho cộng đồng. Tội danh mà Cromwell đang chịu, bỏ mặc người bị tai nạn đến chết, thuộc nhóm tội nhẹ nhất.
Do đó, Gardner đã quyết định phóng thích Cromwell. "Đó là quyết định tôi cho là đúng đắn", bà nói.
Tuy nhiên, tổng chưởng lý Schmitt không đồng tình với quyết định này. "Là người phụ trách lĩnh vực hành pháp của bang, tôi phải bày tỏ quan điểm về vấn đề phóng thích tù nhân. Và tôi cho rằng việc thả Anthony Cromwell Jr. sẽ gây nguy hiểm cho cộng đồng", Schmitt nói.
Cuối cùng, thẩm phán Rex M. Burlison, người đứng đầu tòa án ở St. Louis, đã ra phán quyết thả Cromwell mà không cần bảo lãnh. Trong một cuộc phỏng vấn sau đó, Burlison khẳng định đưa ra quyết định này dựa trên những đánh giá của công tố viên, người nắm rõ nhất về vụ án.
Thẩm phán Burlison khẳng định ông phải đặt cuộc khủng hoảng sức khỏe chưa từng có đang đe dọa tính mạng của tù nhân và nhân viên trại giam trên tất cả.
"Các bị cáo vẫn có quyền theo hiến pháp, bởi họ chưa bị kết tội. Bạn hiểu nhiều gia đình sẽ khó chấp nhận điều này nhưng là một thẩm phán, bạn phải đưa ra những quyết định khó khăn và cân nhắc tới quyền lợi của tất cả các bên", ông nói.
VietBF@sưu tập
