Đại dịch không giúp Bắc Kinh trở thành lãnh tụ thế giới -

[florida80]

Lãnh tụ của Trung Cộng, ông Tập Cận Bình đã sử dụng đại dịch coronavirus để củng cố quyền lực trong nước, nhưng những dụng cụ mà đảng Cộng sản đang dùng để thực hiện việc này đang đe dọa vị thế quốc tế của Trung Cộng.

Bắc Kinh đã đòi thần phục và ca tụng về cách ông Tập hành xử với đại dịch như là cái giá phải trả để cho họ cung cấp trang bị y khoa và chuyên môn. Họ cáo buộc các quốc gia Tây Phương đã không bảo vệ được cho dân mình, tung ra những lời lẽ độc địa bình thường chỉ dành cho khán giả nội địa ra trên trường thế giới, tạo nên tức giận.

Trong tuần lễ vừa qua, các viên chức của Pháp, Anh và gần hai chục quốc gia Phi Châu đã lên án hành động hay tuyên bố của chính phủ Trung Cộng. Chính quyền của ông Tập nay bị cáo buộc là đạo đức giả và tự mãn, là đã che dấu nguồn gốc của coronavirus và diễn tả các quốc gia Tây Phương là bất lực so sánh với đáp ứng của Trung Quốc.

Cố gắng của chế độ để củng cố vị thế của ông Tập ở trong nước đang làm hại bất cứ một thiện ý nào mà Bắc Kinh đã có được qua việc gửi chuyên gia và trang bị y khoa cho các quốc gia đang ở tiền tuyến của đại dịch.

Ngoại trưởng Anh, ông Dominic Raab, tuyên bố hôm thứ năm 16 tháng 4:

“Không nghi ngờ gì nữa: Chúng ta không thể coi như không có chuyện gì xảy ra sau cuộc khủng hoảng này, và chúng ta phải hỏi những câu hỏi khó khăn về cách nào mà nó xảy ra và cách nào mà nó đáng lẽ có thể được chặn đứng lại sớm hơn.”

Ảnh hưởng lâu dài cho tham vọng toàn cầu của ông Tập sẽ rất sâu đậm. Liên hệ giữa Trung Cộng với Hoa Kỳ đã rơi xuống vực, mặc dầu đã có một cuộc ngưng bắn khẩu chiến đạt được giữa ông Tập và Tổng thống Donald Trump. Nay có bằng cớ là đại dịch đang buộc các quốc gia khác nghĩ lại liên hệ.

Nhật Bản đã hứa cung cấp 2 tỷ đô la để giúp các công ty của họ dời sản xuất ra ngoài Hoa lục vì những quan ngại về sự tin cậy của hàng sản xuất ở đó. Tổng thống Emmanuel Macron của Pháp đã đặt câu hỏi là liệu phản ứng của Trung Quốc có phải là mô hình cho các quốc gia dân chủ theo hay không, chống lại luận điệu mà đám đàn em của ông Tập đã tìm cách diễn dịch. Trong một bài phỏng vấn với tờ Financial Times, ông Macron nói:



“Đừng có ngây thơ mà nói là họ tài giỏi hơn trong việc đối phó với dịch bệnh này.”

Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã diễn tả ông Tập là một lãnh tụ bình tĩnh, cương quyết và nhân từ vốn đã lèo lái đất nước qua “một cuộc chiến tranh nhân dân” chống lại đại dịch. Luận điệu ngày càng gây gổ, và dân tộc chủ nghĩa quá khích của các nhà ngoại giao của ông ta, tuy vậy, chỉ tạo nên hận thù.

Tòa đại sứ Trung Quốc ở Pháp đã đưa một tuyên bố lên website của họ cáo buộc các chính phủ Tây Phương là đã thất bại không bảo vệ những người dễ bị thương tổn nhất, để cho những người sống trong các viện dưỡng lão chết vì bị bỏ rơi.

Giáo sư Susan Shirk, chủ tịch của Trung Tâm Trung Quốc Thế Kỷ thứ 21 của Viện đại học California, San Diego, giải thích:

“Cách họ hoạt động ở trong nước đã tràn qua cách họ hoạt động trên trường quốc tế.”

Điều đó có nghĩa là không chấp nhận chống đối, kiểm soát việc truyền đạt thông tin, nhấn mạnh vào vai trò lãnh đạo của đảng Cộng sản, và rất hiếm khi, hay phải nói không bao giờ chấp nhận sai lầm.

Ông Tập, trong nhiều cú điện thoại với các lãnh tụ đối tác khác trên toàn thế giới, đã lập lại cùng những lập trường như vậy. Đại dịch coronavirus không có biên giới. Thế giới phải đoàn kết lại đẻ chống đại dịch. Trung Quốc đã lật ngược được thời cơ trong việc chống đại dịch và sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm và chuyên môn.

Và theo những gì mà Bắc Kinh công bố chính thức về những cuộc điện đàm này, một số lãnh tụ đã đưa ra cùng lập trường về Trung Quốc và sự cai trị của ông Tập ở đó với ngôn từ sao mà giống thật là giống ngôn từ của Bắc Kinh.

Theo họ, Tổng thống Recep Tayyip Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ, đã nói với ông Tập hôm tuần rồi:

“Qua những cố gắng phi thường, nhân dân Trung Quốc đã đánh bại đại dịch của họ, và xây dựng một khuôn mẫu cho thế giới.”

Hay như Tổng thống Alberto Fernandez của Argentina diễn tả lại hai ngày sau đó:

“Trung Quốc đã làm gương cho Argentina là qua lãnh đạo cương quyết và sáng tạo họ đã chứng minh đánh bại được đại dịch.”

Dưới trào ông Tập, chính quyền không chỉ muốn điều hành cuộc khủng hoảng quốc tế tệ hại nhất từ nhiều thập niên nay nhưng cũng đòi các lãnh tụ ngoại quốc đóng một vai trong việc củng cố đảng cộng sản trong khi họ đang đối diện với sự bất mãn sâu đậm của dân chúng về cách họ đối phó với dịch bệnh.

Ông Wu Qiang, một nhà phân tích chính trị độc lập ở Bắc Kinh giải thích, ngoại giao Trung Quốc, ngày càng có tính cách trao đổi mua bán. Ông nói:

“Căn bản, trợ giúp chỉ được ban cho để đổi lấy sự những quốc gia này công nhận khuôn mẫu ngăn ngừa và kiểm soát dịch bệnh kiểu Trung Quốc.”

Ông cũng nói là họ cũng giả định là các quốc gia sẽ “không lên án Trung Quốc hay buộc Trung Quốc chịu trách nhiệm cho đại dịch.”

Trung Cộng cũng đòi hỏi công khai tỏ lòng biết ơn cho những trang bị y khoa mà họ gửi ra chỉ nhiều tháng trong khi họ yêu cầu các viên chức Hoa Kỳ và Âu Châu hãy làm giảm nhẹ trợ giúp cho Trung Quốc để giữ thể diện cho họ. Một viên chức của tòa tổng lãnh sự Trung Quốc ở Chicago đã ép một vị dân cử ở Wisconsin đưa ra một dự thảo nghị quyết ủng hộ cố gắng chống đại dịch của Bắc Kinh.

Những tuyên bố như vậy, cũng như ‘bữa tiệc’ tuyên truyền hàng ngày nói chung, củng cố cho vị thế của ông Tập ở trong nước, tạo cho ông hình ảnh một tư lệnh toàn năng. Và những cố gắng để diễn tả cố gắng chống dịch của thế giới là trễ nải và luộm thuộm cũng có cùng một mục đích, đặc biệt là của Hoa Kỳ.

Cố gắng của Bắc Kinh cũng để lộ sự mâu thuẫn ngay bên trong thông điệp của họ. Họ phản ứng tức giận với bất cứ biểu hiện nào bài Trung Quốc và kỳ thị sắc tộc trên toàn thế giới nhưng trong khi đó lại lờ đi –hay như một số nhà chỉ trích nói, khuyến khích- những hành vi kỳ thị trong nước, kể cả cấm người ngoại quốc đi ăn nhà hàng hay các nơi công cộng khác và đuổi những sinh viên Phi Châu ra khỏi nhà ở của họ Quảng Châu.

Vụ này đã tạo nên một phản ứng mạnh mẽ bất bình thường, công khai chỉ trích, của những quốc gia như Ghana, Kenya và Nigeria, cũng như một bức thư phản đối của tất cả các đại sứ Phi Châu ở Bắc Kinh.

Phát ngôn nhân Triệu Lập Kiên của Bộ Ngoại giao, tìm cách trả lời lại càng làm cho thêm tệ hơn, khi ông bác bỏ nói là không phải người Phi châu bị đặc biệt nhắm tấn công, mà những biện pháp đó áp dụng cho mọi người ngoại quốc, đặc biệt những ai trở về từ ngoại quốc.

Những giới hạn này dĩ nhiên có lợi nội bộ vì nó cho người dân bình thường ở Hoa lục nghĩ là đe dọa coronavirus là ngoại lai, mặc dầu đa số những người trở về là công dân Trung Quốc. Việc đó cũng giúp cho bộ máy tuyên truyền đánh lạc hướng sự chú ý vào nguồn gốc của đại dịch ở Vũ Hán bùng lên vào cuối năm ngoái, và biện minh là hành động cưỡng bách cô lập của nhà nước là một sự thận trọng cần thiết.

Ông Triệu, người mà hôm tháng rồi đã phổ biến một lý thuyết âm mưu nói là Quân đội Hoa Kỳ có thể mang coronavirus đến cho Vũ Hán, là một trong những nhà ngoại giao Trung Quốc vừa mới nổi lên –và có vẻ có ảnh hưởng- ở Bắc Kinh qua cách theo đuổi một chiến lược hung hăng hơn để bảo vệ hình ảnh của Trung Quốc bằng cách tấn công người khác.

Cái chính sách ngoại giao gọi là “Chiến binh Sói” –theo tên của hai bộ phim hành động đầy tinh thần quá khích dân tộc hồi năm 2015 và 2017- đã được sự ủng hộ của tờ Hoàn Cầu Thời Báo, cơ quan lá cải hung hăng của đảng cộng sản. Tờ báo tuyên bố “Ngày mà Trung Quốc có thể bị đưa vào thế thần phục đã qua lâu rồi,” và thêm là các nhà ngoại giao Tây phương đã bị “sỉ nhục”.

Luận điệu hung hăng mới này- mà Giáo sư Shirk và các chuyên gia khác nói là phát xuất từ những chỉ thị của chính ông Tập- đã có nguy cơ gây thù nghịch với các quốc gia khác và thúc đẩy cáo buộc như Bắc Kinh thường đưa ra về việc chính trị hóa một vấn đề khẩn cấp y tế.

Ở Brazil, tòa đại sứ Trung Quốc đã phản đối mạnh mẽ hôm tháng rồi khi con trai của Tổng thống Jair Bolsonaro là Eduardo, gọi cuộc khủng hoảng này là Chernobyl của Trung Quốc, nhắc nhở đến thảm họa hạt nhân của Nga hồi năm 1986.

Ngoại trưởng Liên hiệp Âu Châu Josep Borrel đã lên án Trung Quốc trong một tuyên bố gần đây là đã châm ngòi cho “một cuộc đấu khẩu” vốn bao gồm “những cố gắng để làm mất giá trị Liên Hiệp Âu châu” và “trong một số trường hợp những người Âu Châu bị đổ cho là tất cả đều là người mang virus.”

Sau khi Hòa Lan, Tây Ban Nha và Cộng hòa Czech than phiền mua phải những trang bị y tế không đủ tiêu chuẩn từ Hoa Lục, Liên Hiệp Âu Châu cố tình cảm ơn Đài Loan cho việc tặng mặt nạ an toàn, một cử chỉ mà trước kia đã bị coi là quá nguy hiểm vì sợ làm mất lòng Bắc Kinh.

Tiến sĩ Andrew Small, một nhà nghiên cứu ở Quỹ Marshall Đức, một trung tâm nghiên cứu, giải thích “Đông Á, Nam Á, Âu Châu, Phi Châu –có quá nhiều nơi mà điều họ đang làm có những ảnh hưởng đầy thiệt hại.”

Ngay cả những quốc gia đã có thời thân thiện với Trung Quốc của ông Tập Cận Bình cũng đã bực tức phản đối.

Chính trị gia dân tộc chủ nghĩa nổi tiếng của nước Ý, Matteo Salvini, vào cuối tháng 3 nói là nếu Trung Quốc cố tình che dấu sự lây lan sơ khởi của đại dịch coronavirus thì việc đó phải được coi là tội ác đối với nhân loại. Ông tuyên bố ở Quốc hội và sau đó đưa lên Twitter:

“Những ai đã gây bệnh cho thế giới không thể được coi là cứu tinh.”

Lê Phan (theo New York Times)
April 2020