Đó là ông Hà Thúc Kư. Ông nguyên là đảng viên của đảng Đại Việt. Ông Hà Thúc Kư nhận thấy anh em họ Ngô tàn bạo, độc đoán không thực thi dân chủ nên ông đă âm mưu cho đặt chất nổ ở chỗ qua cầu Công Lư để hạ sát Ngô Đ́nh Diệm, mục đích để nhóm Đại Việt lên nắm quyền.
Hà Thúc Kư (h́nh bên trái).
Trong hai tháng đến nước Mỹ, tôi đă có dịp gặp một số nhân vật trước đây làm việc cho chế độ họ Ngô. Những vị này, nay tuổi cũng đă vào tuổi gần đất xa trời rồi nhưng họ vẫn c̣n nhớ rơ và kể cho tôi một số chuyện cũ.
Và tôi cũng đă t́m đọc được một số tư liệu về chế độ họ Ngô do một số tác giả ghi được. Những tư liệu trên, tôi thấy có phần nào đúng sự thật. Xin lược ghi lại để bạn đọc t́m hiểu và biết rơ hơn về chế độ họ Ngô trong 9 năm tồn tại ở miền Nam Việt Nam .
Diễn tiến vụ Hà Thúc Kư bị bắt
Ông Hà Thúc Kư ngụ ở đường Nguyễn Văn Trỗi (trước kia là đường Cách mạng, quận Phú Nhuận – gần cổng xe lửa số 7). Ông Hà Thúc Kư và nhóm Đại Việt nhận thấy anh em họ Ngô tàn bạo, độc đoán không thực thi dân chủ nên đă âm mưu cho đặt chất nổ ở chỗ qua cầu Công Lư để hạ sát Ngô Đ́nh Diệm, để nhóm Đại Việt lên nắm quyền.
Chuyện đă bất thành và Hà Thúc Kư bị bắt giam. Sau khi bị bắt th́ cảnh sát đă tới nhà khám xét và phát hiện một hầm chứa vũ khí và chất nổ.
Ông Hà Thúc Kư sau này sang Mỹ cư ngụ. Ông Kư kể lại diễn tiến chuyện bị bắt là do có sự phản bội của một đảng viên và một người là sĩ quan cấp tá trong quân đội Việt Nam Cộng ḥa.
Viên sĩ quan cấp tá này là người thân cận với ông Kư, nhưng ông này có tật say sưa tối ngày và cứ hễ rượu vào th́... lời ra. Có một bữa viên sĩ quan này (chúng tôi không nhớ tên là ǵ?) gặp ông Kư rồi lại gặp một người tên Xuân cũng là đệ tử của ông Kư.
Tên Xuân trước kia có theo Việt Minh, nhưng sau đầu hàng, về theo Đại Việt, và theo nhóm Dương Văn Hiếu, Thái “đen” đặc vụ miền Trung của Ngô Đ́nh Cẩn. Xuân phục rượu cho viên thiếu tá uống say khướt rồi khai thác.
- Thiếu tá lâu nay có gặp ông Hà Thúc Kư không?
Viên thiếu tá đă ngay thật nói:
- Tôi có gặp và hẹn mấy ngày nữa sẽ gặp ông Hà Thúc Kư để bàn vài việc chính trị quan trọng.
Viên thiếu tá này c̣n tiết lộ cho tên Xuân biết là sẽ hẹn gặp ông Kư ở góc ngă ba đường Cao Thắng – Trần Quư Cáp (Vơ Văn Tần hiện nay) cùng ngày, giờ... Sau đó tên Xuân đă về báo cho Dương Văn Hiếu biết. Đến khi Hiếu giăng lưới bắt ông Kư ở địa điểm trên th́ lại có mặt tên Xuân, và chính tên Xuân đă cầm súng lục chĩa vào ông Kư.
Ông Kư cũng kể lại khi bị bắt không bị đánh đập tra tấn. Ông Kư nghi chắc Ngô Đ́nh Diệm sẽ cho thủ tiêu ḿnh ngay, v́ ông đă có ư định lật đổ chế độ họ Ngô.
Ông Hà Thúc Kư bị giam ở Bến Vân Đồn ba tháng, và đại diện chính quyền họ Ngô không thẩm vấn hay hỏi han ǵ. Một hôm, viên trung sĩ Bảo an ngồi canh gác đă đưa cho ông Kư tờ báo Sài G̣n Mới do bà Bút Trà làm chủ nhiệm.
Tờ báo này có loan tin vợ con ông Kư đă bị bắt giam. Lư do vợ con ông bị bắt là sau ngày ông Kư bị bắt th́ người nhà sợ khám nhà nên đă cho người mang cái máy phát tuyến vứt ra băi đất đồng Ông Cộ để phi tang nhưng chẳng may bị lính Bảo an bắt.
Theo ông Kư kể th́ có lẽ Dương Văn Hiếu cố t́nh cho viên trung sĩ Bảo an đưa tờ báo Sài G̣n Mới cho ông đọc để ông biết tin gia đ́nh bị bắt, từ đó ḍ xét xem phản ứng của ông thế nào?
Rồi sau đó ông Kư bị đem về giam ở trại giam đường Lê Văn Duyệt (trong Quân khu Thủ đô – nay là sân quần vợt Lan Anh). Trại giam này trước kia quân đội Pháp dùng để giam những quân nhân đào ngũ nên kín cổng cao tường.
Tường nhà giam đúc bằng bêtông cốt sắt, cửa sắt khóa kiên cố. Ông Kư bị biệt giam tại đây một vài tháng th́ có thêm một người nữa bị bắt được đưa vào nhốt chung với ông là ông Tŕnh Quốc Khánh tức Nguyễn Hữu Lễ, là Bí thư Dân xă đảng.
Trong thời gian ông Kư bị giam ở trại Lê Văn Duyệt th́ Dương Văn Hiếu có đưa bác sĩ Trần Kim Tuyến tới thăm. Và bác sĩ Tuyến có hỏi:
- Ông Kư có biết ông trung tá Sang không?
- Ông Sang chỉ huy Tiểu đoàn Mặt Cọp của Pháp phải không?
- Đúng. Ông Sang có chân trong Đại Việt không?
- Ông hỏi ǵ lạ vậy? Ai mà khai ra đảng viên làm ǵ. Có hay không th́ ông biết đấy!
Đến khi chế độ họ Ngô bị lật đổ, tướng Trần Thiện Khiêm đă cho người vào nhà thương Chợ Quán để trả tự do cho ông Kư, v́ tướng Khiêm cũng có liên quan ít nhiều với nhóm Đại Việt, bởi Khiêm là người do CIA điều khiển. Ông Kư bị giam ở nhà thương Chợ quán v́ ông bị phù thũng bởi bị cùm xích nhiều năm tháng.
C̣n vụ vợ con ông Kư bị bắt lại không liên can ǵ đến vụ ông Kư bị bắt. Lư do chính là bà Kư đă cho người nhà đem vứt cái máy phát tuyến. Khi bị bắt ông bà Kư có 6 người con. Khi bà Kư bị bắt th́ người nhà ở Huế vào đă đem 5 người con ra Huế để nuôi – đứa lớn nhất khi đó mới 9 tuổi, c̣n đứa nhỏ nhất mới có 3 tháng nên phải vào tù theo mẹ để bú sữa.
Mẹ con bà Kư bị giam ở P.42 trong Sở thú, nhưng được đối đăi đàng hoàng và không bị tra tấn ǵ cả. Mỗi ngày được phát 50 đồng bạc để tự mua đồ nấu ăn ngay trong pḥng giam do lính Bảo an mua giúp. Bà Hà Thúc Kư th́ vẫn bị giam giữ.
Theo BBC qua lời kể của Trần Kim Tuyến: “Đó là thời gian khoảng năm 1958, vào dịp tết Nguyên đán. Tên đàn em của ông Hà Thúc Kư ở trong đảng Đại Việt là Nguyễn Văn Xuân, v́ ham tiền nên phản đảng và thông báo tin tức về đường đi nước bước của ông Kư.
Khi đó đang có tin là ông Kư định ám sát Tổng thống Diệm. Tên Xuân báo cho Tiểu đoàn Pḥng vệ phủ Tổng thống chứ không báo cho Sở Nghiên cứu chính trị. Nơi này liền chuyển cho bác sĩ Tuyến. Ông Tuyến nhờ bên Cảnh sát kiểm chứng lại xem những chi tiết đó có đúng hay không.
Cảnh sát cho biết tất cả những chi tiết tên Xuân cung cấp đều đúng. V́ vào đúng dịp tết nên anh em ông Diệm về Huế, không có mặt ở Sài G̣n. Bởi vậy ông Tuyến gọi điện thoại ra Huế báo cáo với Tổng thống Diệm và được lệnh bủa lưới bắt ông Hà Thúc Kư.
V́ Sở Nghiên cứu chính trị Phủ Tổng thống không có lực lượng, nên bác sĩ Tuyến phải nhờ bên Cảnh sát. Thời đó Tổng giám đốc Cảnh sát là tướng Nguyễn Ngọc Lễ, nhưng những nhân viên đi bắt ông Kư lại là tay chân đàn em của Phan Ngọc Các, một bộ hạ của Ngô Đ́nh Cẩn từ ngoài miền Trung gửi vào hoạt động trong Sài G̣n, thành ra chính tướng Nguyễn Ngọc Lễ cũng không biết chuyện ǵ xảy ra.
Khi bắt được ông Kư, họ tạm giam lại để chờ Tổng thống Diệm về sẽ quyết định. Đến khi ông Diệm về tới Sài G̣n, cho gọi bác sĩ Tuyến lên báo cáo mọi chuyện. Lúc đó đă nửa đêm. Ông Tuyến vừa bước vào, Ngô Đ́nh Diệm hỏi ngay:
- Chuyện Hà Thúc Kư ra sao rồi?
- Thưa Tổng thống, bên Cảnh sát bắt, hiện c̣n đang giữ trong Sở thú để chờ Tổng thống quyết định.
Ông Diệm đỏ bừng mặt:
- Đem mà thủ tiêu nó đi! Anh bảo bên đó chỗ nào đem thủ tiêu nó đi!
C̣n ông Tuyến th́ kể lại: “Nghe lệnh của Tổng thống Diệm vào lúc nửa đêm, nên ông Tuyến không muốn đánh thức ông Tổng giám đốc Cảnh sát thức dậy để chuyển cái lệnh “thủ tiêu người” trong lúc nóng giận của Tổng thống.
V́ thế ông Tuyến đă nghĩ “để đến sáng mai chuyển lệnh trên cũng chẳng muộn ǵ”.
Như vậy, cái số của ông Hà Thúc Kư chưa bị chết ngay đêm hôm đó. Sáng sớm hôm sau, Ngô Đ́nh Diệm lại cho gọi điện thoại bảo Tuyến vào dinh gấp.
Tuyến lo sợ, và nghĩ: Chắc ông Diệm gọi vào gấp để hỏi xem lệnh thủ tiêu Hà Thúc Kư đă hoàn tất chưa? Khi vào tới dinh trông thấy Tổng thống Diệm đang ngồi ở bàn giấy, và mặt lạnh hỏi:
- Chuyện Hà Thúc Kư ra sao rồi?
Nghe Diệm hỏi như vậy, Tuyến lo sợ, v́ chưa thi hành.
- Thưa Tổng thống, vẫn c̣n giam đấy. Để tôi liên lạc với tướng Lễ xem thi hành “thủ tiêu” bằng cách nào?
Nghe Tuyến tŕnh bày như vậy, Diệm nói:
- Ḿnh tức giận, nổi nóng ra lệnh như vậy. Nhưng thôi, t́m cách giúp đỡ gia đ́nh ông Kư. Bảo bên Cảnh sát đối xử đàng hoàng với ông ấy.
Từ đó, trong tù ông Kư không bị ngược đăi và bị tra tấn ǵ cả.
V́ vậy, sau năm 1975 ông Kư định cư ở Hoa Kỳ, và có mấy lần sang Anh có ghé thăm ông Tuyến. V́ hàm ơn bởi ông Tuyến chần chừ lệnh của Diệm qua một đêm nên ông Kư thoát đi “ṃ tôm”. Ông Tuyến cũng c̣n kể, về ông Nhu th́ không thấy ông ta nhắc ǵ đến ông Kư lúc đó.
Hà Thúc Kư bị bắt và thoát bị thủ tiêu nhờ đâu?
Ông Hà Thúc Kư lại có họ hàng với vợ Ngô Đ́nh Nhu là Trần Lệ Xuân. Thân mẫu của Hà Thúc Kư và thân mẫu của Trần Lệ Xuân (vợ luật sư Trần Văn Chương, là chị em cô cậu ruột).
V́ vậy Trần Lệ Xuân là em họ ông bà Kư. Hà Thúc Kư cũng có họ hàng với tướng Tôn Thất Đính và Đính kêu ông Kư là chú họ... Giữa Ngô Đ́nh Diệm với Hà Thúc Kư cũng là chỗ thân t́nh khi xưa, trước năm 1945.
Thời gian Ngô Đ́nh Diệm rời chủ Quản đạo Kontum để xuống trị nhậm Phan Rang th́ thân sinh của ông đă tới bàn giao. Thời kỳ Ngô Đ́nh Diệm rời chức quản đạo Phan Rang đi trị nhậm Tuần vũ ở Phan Thiết th́ thân phụ ông Kư tới tri nhậm quản đạo Phan Rang. V́ vậy, khi Hà Thúc Kư bị bắt, Ngô Đ́nh Diệm đă ra lệnh cho bác sĩ Trần Kim Tuyến trợ giúp cho gia đ́nh Hà Thúc Kư.
Những ngày trước khi Ngô Đ́nh Diệm về nước làm Thủ tướng th́ Ngô Đ́nh Nhu cho thành lập phong trào Đại đoàn kết Ḥa b́nh để Ngô Đ́nh Diệm về cầm quyền. Ngô Đ́nh Nhu làm Chủ tịch, c̣n Hà Thúc Kư làm Phó Chủ tịch phong trào trên. Họ thường tới họp bàn ở nhà Ngô Đ́nh Cẩn.
Nhưng đến khi Ngô Đ́nh Diệm nắm trọn quyền cai trị miền Nam, th́ anh em họ Ngô đă loại những thành phần đảng phái từng ủng hộ Diệm trước đây ra khỏi chính quyền. Điển h́nh là vụ Ngô Đ́nh Diệm cho quân tới triệt hạ chiến khu Ba Ḷng tại Quảng Trị của Đại Việt do Hà Thúc Kư lănh đạo.
Về phía Đại Việt thời đó có hai ba phái. Như Hà Thúc Kư th́ lập ra Đại Việt Cách mạng thành phần đa số là người miền Trung. C̣n ông Nguyễn Ngọc Huy và Nguyễn Tôn Hoàn th́ lập ra đảng Tân Đại Việt thành phần là người miền Bắc và Nam Trung Bộ.
Ở ngoài đời nhiều người vẫn gọi nhóm Đại Việt là Đại Việt quan lại, v́ đa số đảng viên Đại Việt đều làm quan của chế độ Bảo Đại xưa kia, trong số này, bác sĩ Phan Huy Quát bị mang tiếng là thủ lĩnh Đại Việt quan lại. Sự thực ông Quát không có chân trong Đại Việt nào cả mà chỉ chơi thân với nhóm Đại Việt thôi.
Ông Hà Thúc Kư cùng một số người đối lập chế độ họ Ngô bị bắt giam cho tới ngày 1/11/1963 nhóm quân nhân đảo chính lật đổ được chế độ họ Ngô. Ngày 5/11/1963, Trần Thiện Khiêm ra lệnh trả tự do cho những người đối lập chế độ họ Ngô và ông Hà Thúc Kư cũng được thả trong đợt này.
Ba tháng sau ngày đảo chính Ngô Đ́nh Diệm thành công, th́ ngày 30/1/1964 Nguyễn Khánh lại làm đảo chính lật đổ nhóm Dương Văn Minh. Nguyễn Khánh tự phong làm Thủ tướng, c̣n Dương Văn Minh ngồi ghế Quốc trưởng “bù nh́n”.
Mọi quyền hành đều nằm trong tay tướng Nguyễn Khánh. Tướng Khánh lập nội các chính phủ và ông Hà Thúc Kư được mời giữ chức Tổng trưởng Nội vụ.
Khi chế độ họ Ngô bị đảo chính th́ em trai của Trần Lệ Xuân là luật sư Trần Văn Khiêm bị bắt giam. Bà Chương, mẹ của Khiêm ở Hoa Kỳ nghe tin con trai bị bắt nên tức tốc trở về Việt Nam để lo cho Khiêm ra tù.
Ngày 8/2/1964, ông Hà Thúc Kư chính thức nhận chức Tổng trưởng Nội vụ nên bà Chương đă đến xin gặp ông Hà Thúc Kư để xin bảo lănh cho con trai.
Bà Chương với ông Kư có liên hệ họ hàng và ông Kư gọi bà là d́. Nhưng khi gặp ông Kư, bà Chương nói:
- Thưa ông Tổng trưởng, gia đ́nh chúng tôi vô phước sinh ra con không ra ǵ, nó hại cả gia đ́nh (ư nói Trần Lệ Xuân, vợ Nhu).
Ông Hà Thúc Kư nhă nhặn nói:
- Tôi không đồng ư với bà điểm đó. Nhờ cô ấy mà gia đ́nh bà mới có chức có quyền và sung sướng. Không có cô ấy th́ làm sao ông bà lại được giữ chức Đại sứ Việt Nam tại Mỹ, và bà làm quan sát viên tại Liên Hiệp Quốc. Tại sao bây giờ bà lại trách cứ cô ấy?
Bà Chương trả lời:
- Nhưng thằng con tôi, là thằng Khiêm nó có tội t́nh chi mà bắt nó? Cho nó vô tù?
Ông Kư:
- Đă có biết bao người không có tội t́nh chi mà cũng bị tù. C̣n hắn cũng dính vào chế độ họ Ngô, dựa vào quyền thế hống hách trước đây mà ai cũng biết. Bà phải nhớ cho rằng người tù của chế độ họ Ngô cũng đang ngồi trước mặt bà đây.
Chúng tôi trước đây ở tù chế độ họ Ngô không có quần áo mặc và phải nằm trên nền ximăng lạnh buốt và muỗi đốt. C̣n nay con bà, tôi đă cho phép có người đến thăm nuôi và c̣n được tiếp bạn gái. Hàng tuần có những cô gái đến thăm con bà và được tự do yêu đương. Như vậy là sướng hơn chế độ nhà tù của nhà Ngô.
Nhưng được ít lâu, Trần Văn Khiêm cũng được trả tự do sau đó ra nước ngoài.
VietBF@ sưu tầm.