Một biện pháp trừng phạt mới nhất trong loạt biện pháp nhắm vào Bắc Kinh được Washington dồn dập đưa ra từ ngày 14/07, mà chính quyền Mỹ quyết định đóng cửa lănh sự quán Trung Quốc ở Houston và nhân viên Trung Quốc có 72 tiếng để rời khỏi Hoa Kỳ với hạn chót là vào 16 giờ (giờ địa phương) ngày 24/07/2020.
Lănh sự quán Trung Quốc ở Houston, Hoa Kỳ. Reuters
Lănh sự Trung Quốc ở Houston có thể chỉ là bước đầu và tổng thống Donald Trump cho rằng « có thể » đóng cửa nhiều cơ quan ngoại giao khác của Trung Quốc trên lănh thổ Mỹ. Quyết định chưa từng có này được đưa ra trong bối cảnh quan hệ giữa hai nước đang ở mức xấu nhất kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1979.
« Từ tối thứ Ba 21/07, nhân viên của lănh sự Trung Quốc ở Houston biết là phải ra đi. Rất nhiều tài liệu đă bị đốt ở sân sau của trụ sở mà không hề bị che giấu trước ánh mắt theo dơi của người dân sống trong những ṭa tháp cao hơn cả ṭa lănh sự. Thế là thông tin nhanh chóng được lan truyền trên mạng xă hội và phương tiện truyền thông trên khắp thế giới.
Theo ông Marco Rubio, thành viên Ủy ban Đối ngoại Thượng Viện, việc đóng cửa ṭa lănh sự Trung Quốc ở Houston đă được chờ đợi từ rất lâu. Ông nói : « Ṭa lănh sự này là trung tâm của cả một mạng lưới t́nh báo rộng lớn : T́nh báo thương mại, t́nh báo quốc pḥng và đă đến lúc phải đóng cửa cơ quan ngoại giao này ».
Trong một thông cáo, bộ Ngoại Giao Mỹ nêu rơ « Hoa Kỳ không dung thứ những vụ vi phạm của Trung Quốc, những biện pháp giao thương bất hợp pháp, đánh cắp việc làm của người Mỹ » và việc đóng cửa lănh sự Trung Quốc ở Houston là nhằm « bảo vệ sở hữu trí tuệ Mỹ ».
Đang thăm Đan Mạch, ngoại trưởng Mike Pompeo nhấn mạnh : « Tổng thống Trump đă nói là « Đủ rồi ! ». Chúng tôi sẽ không chấp nhận việc này tiếp diễn. Chúng tôi sẽ có những biện pháp để bảo vệ người dân Mỹ, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo vệ nền kinh tế và công ăn việc làm của Hoa Kỳ ».
Nhân viên của lănh sự Trung Quốc ở thành phố lớn thứ tư của Mỹ phải dọn sạch ṭa nhà và rời khỏi Hoa Kỳ trước chiều thứ Sáu 24/07, nếu không họ sẽ bị bắt v́ tội làm gián điệp ».
Ổ gián điệp dưới vỏ bọc ngoại giao ?
Một quyết định bất ngờ và nghiêm trọng như vậy hẳn phải được cân nhắc rất kỹ v́, theo bà Molly Montgomery, nguyên là một nhà ngoại giao và hiện là nhà nghiên cứu của Brookings Institution, « bộ Ngoại Giao Mỹ không thể xem nhẹ một quyết định như vậy v́ điều đó gần như chắc chắn kéo theo việc đóng cửa một trong những lănh sự của Mỹ » ở Trung Quốc. Và đúng như thế, ngày 24/07, Trung Quốc thông báo đóng cửa toà lănh Mỹ ở Thành Đô (Chengdu).
Bộ Ngoại Giao Mỹ cáo buộc Trung Quốc « tiến hành hàng loạt chiến dịch bất hợp pháp mở rộng ảnh hưởng và gián điệp trên lănh thổ Mỹ ». Cụ thể, theo David Stilwell, trợ lư ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á-Thái B́nh Dương, được South China Morning Post trích dẫn, quân đội Trung Quốc « cử sinh viên, chính thức hoặc không chính thức, theo học tại các trường đại học Mỹ để giúp Bắc Kinh đẩy mạnh ưu thế quân sự trên thế giới. Và lănh sự quán ở Houston là đầu năo của mọi hoạt động này ».
Vẫn vị quan chức của bộ ngoại Giao Hoa Kỳ, khi trả lời New York Times cho biết tổng lănh sự Trung Quốc tại Houston, ông Cai Wei, từng bị kiểm tra ở sân bay Houston sử dụng giấy tờ tùy thân giả vào cuối tháng 05/2020 khi đang tiễn nhiều công dân Trung Quốc lên các chuyến bay riêng về nước.
Cục điều tra liên bang (FBI) cũng để mắt đến lănh sự quán này trong khuôn khổ nhiều cuộc điều tra. Các nhà ngoại giao Trung Quốc bị t́nh nghi lén lút gửi về nước nhiều tài liệu nghiên cứu thu thập được từ các pḥng nghiên cứu trong vùng và gây áp lực với nhiều công dân Trung Quốc đang sống ở Mỹ mà Bắc Kinh muốn ép họ về nước.
Vào đầu tháng Bẩy, giám đốc FBI Christopher Wray thống kê « mức tăng 1.300% hồ sơ gián điệp kinh tế liên quan đến Trung Quốc » trong ṿng 10 năm gần đây và hiện tại, « cứ 10 tiếng, Cục điều tra liên bang lại phải tiến hành điều tra phản gián liên quan đến Trung Quốc ». Đối với ông Christopher Wray « đảng Cộng Sản Trung Quốc là mối đe dọa lớn nhất trong dài hạn » cho an ninh của Hoa Kỳ.
Đánh lănh sự Trung Quốc ở Houston để phục vụ tranh cử ?
Houston được cho là có vị trí chiến lược, nơi có một chi nhánh của Cơ quan Không gian Mỹ NASA và nằm giữa vùng dầu mỏ của Mỹ. Trả lời thư điện tử của France 24, Bill Hayton, chuyên gia về lĩnh vực năng lượng tại châu Á của Viện Nghiên cứu Quốc tế Hoàng gia Anh Chatham House ở Luân Đôn, cho rằng một trong những nhiệm vụ của phái bộ Trung Quốc ở bang Texas là « theo dơi những dự án của các doanh nghiệp Mỹ trong lĩnh vực năng lượng có thể khiến Bắc Kinh quan tâm ». Chính lănh sự quán Trung Quốc ở Houston « từ năm 2006 đế 2009, đă gây sức ép đối với các công ty khai thác dầu khí Mỹ hoạt động trong vùng Biển Đông, trong đó có công ty Hunt Oil và Pogo ».
Chừng đó hành động có thể bị xem là thù nghịch, nhưng không đủ chứng cứ rơ ràng để kết luận rằng lănh sự Trung Quốc ở Houston là một trung tâm t́nh báo « Made in China », theo Danny Russel, người từng phụ trách vấn đề Đông Bắc Á-Thái B́nh Dương tại bộ Ngoại Giao Mỹ cho đến năm 2017, khi trả lời đài CNN. Nếu thực sự chỉ hạn chế ở quy mô đánh cắp công nghệ, th́ « có lẽ Hoa Kỳ nên đóng cửa lănh sự quán Trung Quốc ở San Francisco, chuyên phụ trách tất cả những ǵ liên quan đến Silicon Valley », theo Jeff Moon, một cựu đại diện Mỹ về thương mại với Trung Quốc.
Trả lời đài CNN, Jeff Moon cho rằng quyết định của tổng thống Donald Trump liên quan đến chính sách đối nội nhiều hơn là t́nh báo. Lănh sự ở Houston bị nhắm đến v́ nằm trong bang Texas, một bang do đảng Cộng Ḥa lănh đạo và là nơi mà chủ nhân Nhà Trắng có lợi thế hơn đối thủ Dân Chủ Joe Biden trong các cuộc thăm ḍ. Trang Vox cho rằng đây là cách để tổng thống Mỹ làm thỏa măn và vận động lực lượng cử tri của ông « luôn yêu cầu trừng phạt Trung Quốc nhiều hơn nữa ».
Hệ thống quan hệ ngoại giao Mỹ-Trung quy định mỗi phái bộ ở nước này có phái bộ tương đương ở nước kia. Sau khi ra lệnh đóng cửa lănh sự quán Trung Quốc ở Houston, ban đầu có người cho rằng phía Mỹ có thể sẽ phải đóng cơ quan đại diện ngoại giao ở… Vũ Hán, nơi xuất phát dịch Covid-19. Thế nhưng, Bắc Kinh đă cao tay hơn khi quyết định đóng cửa lănh sự quán Mỹ ở Thành Đô. Đây có thể là một đ̣n ngoại giao nặng nề cho Washington, v́ ṭa lănh sự này xử lư tất cả những vấn đề liên quan đến Tây Tạng.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
