Nhiều người nghĩ rằng dịch đang đi đến hồi kết. Điều đó không đúng!
Trên khắp thế giới, các nhà dịch tễ học đang tiến hành những dự báo ngắn hạn lẫn dài hạn, nhằm chuẩn bị và giảm thiểu sự lây lan cũng như mức độ ảnh hưởng của SARS-CoV-2. Mặc dù các dự báo và mốc thời gian đều khác nhau, nhưng các tác giả của mô hình dự đoán đều đồng ý về hai điều sau:
1.COVID-19 sẽ tồn tại cùng với chúng ta.
2. Tương lai phụ thuộc rất nhiều vào những điều mà chúng ta còn chưa biết, bao gồm cả việc con người có phát triển khả năng miễn dịch lâu dài với virus hay không, các mùa trong năm ảnh hưởng thế nào đến khả năng lây lan của bệnh. Trong đó quan trọng nhất, có lẽ là cách lựa chọn của chính quyền và người dân.
"Rất nhiều nơi đang mở cửa trở lại, trong khi các nơi khác thì không. Chúng tôi thật sự chưa biết điều gì sẽ xảy ra". Rosalind Eggo, nhà dự đoán mô hình dịch tễ tại Trường Y học nhiệt đới và vệ sinh London (LSHTM) cho biết.
Joseph Wu, nhà dự đoán mô hình dịch tễ tại Đại học Hồng Kông cho biết: "Tương lai phụ thuộc rất nhiều vào mức độ tương tác xã hội đến đâu và các biện pháp dự phòng được thực hiện".
Các mô hình và các bằng chứng gần đây từ sự thành công của việc phong toả các thành phố và quốc gia gợi ý rằng các thay đổi hành vi có thể làm giảm sự lây truyền của COVID-19 nếu phần lớn mọi người đều tuân thủ.
Tuần này, số ca nhiễm COVID-19 đã đạt đến con số hơn 23 triệu người trên toàn cầu, với khoảng 812.104 ca tử vong (cập nhật đến sáng 24/8).
Yonatan Grad, một nhà dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan ở Boston, (Massachusetts, Mỹ) cho biết, lệnh phong toả đang được nới lỏng ở nhiều quốc gia, khiến một số người nghĩ rằng đại dịch đang đi đến hồi kết. "Nhưng điều đó không đúng, chúng ta còn cả chặng đường dài."
Chẳng hạn, nếu khả năng miễn dịch với virus chỉ tồn tại dưới một năm (tương tự với các chủng virus corona khác đang lưu hành ở người), thì hàng năm có thể sẽ có các đợt cao điểm nhiễm COVID-19 cho đến năm 2025 và xa hơn.
Trong bài viết này, tạp chí Nature đã tập hợp những điều mà khoa học dự đoán về những năm tháng sắp tới.
Điều gì sẽ xảy ra trong tương lai gần?
Đại dịch xảy ra ở mỗi nơi mỗi khác. Các nước như Trung Quốc, New Zealand và Rwanda đều có tỉ lệ ca nhiễm giảm xuống thấp sau khi ban hành các lệnh phong tỏa với thời gian kéo dài khác nhau. Hiện tại các nơi này đang nới lỏng các biện pháp hạn chế trong khi vẫn giám sát các đợt bùng phát.
Ở những nơi khác, chẳng hạn Hoa Kỳ và Brazil - những nơi chưa bao giờ phong toả trên toàn quốc hoặc đang/đã gỡ bỏ lệnh phong tỏa, số ca nhiễm đang tăng nhanh.
Nhóm "chưa bao giờ phong tỏa trên toàn quốc" khiến các chuyên gia về mô hình dự đoán đang rất lo lắng. Tại Nam Phi - quốc gia hiện đứng thứ 5 trên thế giới về tổng số ca nhiễm COVID-19, một nhóm các nhà chuyên môn ước tính dịch sẽ đạt đỉnh vào tháng Tám hoặc tháng Chín với khoảng 1 triệu ca đang nhiễm. Vào đầu tháng 11, tổng cộng có 13 triệu ca có triệu chứng.
Juliet Pulliam, giám đốc Trung tâm mô hình và phân tích dịch tễ Nam Phi tại Đại học Stellenbosch tiết lộ về tình trạng nguồn lực của bệnh viện như sau: "Chúng tôi bây giờ cũng đã bị quá tải ở một số khu vực, vì vậy tôi nghĩ ngay cả với dự đoán tích cực nhất thì cũng không tốt đẹp gì".
Tuy nhiên, cũng có tín hiệu tích cực khi nới lỏng các biện pháp phong tỏa.
Các bằng chứng ban đầu cho thấy những thay đổi hành vi cá nhân, như rửa tay và đeo khẩu trang, vẫn đang được tiếp tục duy trì kể cả khi không còn phong toả nghiêm ngặt và đã giúp ngăn chặn làn sóng lây nhiễm.
Trong một báo cáo vào tháng 6, một nhóm tại Trung tâm phân tích bệnh truyền nhiễm toàn cầu MRC tại Trường Đại học Hoàng gia London đã phát hiện ra trong số 53 quốc gia bắt đầu mở cửa trở lại, sự gia tăng số ca mắc không lớn như các dự đoán trước đó. "Họ đã đánh giá thấp mức độ thay đổi hành vi của con người về việc đeo khẩu trang, rửa tay và giãn cách xã hội.
Hoàn toàn không còn giống như trước đây", Samir Bhatt, một nhà dịch tễ học về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Hoàng gia London và là đồng tác giả của nghiên cứu cho biết.
Thực tế số ca bệnh cao gấp 12 lần và số tử vong cao hơn 50% so với các báo cáo chính thức?
Một báo cáo chưa được bình duyệt vào tháng 6 từ một nhóm của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) ở Cambridge phân tích dữ liệu xét nghiệm COVID-19 từ 84 quốc gia cho thấy rằng số ca bệnh trên toàn cầu cao hơn 12 lần và số ca tử vong cao hơn 50% so với các báo cáo chính thức (Xem phần "Dự đoán số ca mắc và tử vong").
Theo John Sterman, đồng tác giả của nghiên cứu và là giám đốc của MIT System Dynamics Group, "thực tế có nhiều trường hợp hơn những gì số liệu đã chỉ ra. Do đó, nguy cơ lây nhiễm có thể cao hơn những gì chúng ta tin".
Các nhà nghiên cứu đã thiết lập mô hình về cách mà COVID-19 xảy ra ở 86 quốc gia và họ đã phát hiện ra các con số chính thức không đúng với thực tế về tình trạng lây nhiễm và tử vong cho đến lúc này. Nhóm cũng đã đưa ra dự đoán, đến tháng 3/2021, các quốc gia đó sẽ có gần 300 triệu số ca mắc bệnh và hơn 2 triệu ca tử vong.
Bhatt cho biết thêm, hiện tại, các nỗ lực ngăn chặn dịch bệnh, chẳng hạn như giãn cách xã hội, cần được tiếp tục duy trì càng lâu càng tốt để ngăn chặn đợt bùng phát lớn thứ hai. "Cho đến những tháng mùa đông, mọi thứ sẽ trở nên nguy hiểm hơn một chút."
Đó là những gì các nhà khoa học dự báo cho đến lúc này. Còn một vấn đề quan trọng nữa: Liệu virus Corona có mạnh lên khi mùa đông sắp tới?
Nhóm nghiên cứu Harvard phát hiện ra rằng, nếu miễn dịch chỉ ở mức trung bình, nghĩa là kéo dài khoảng hai năm, thì sẽ có lúc tưởng như virus này đã biến mất, nhưng lại có thể bùng phát trở lại vào cuối năm 2024.
Vaccine có thể giúp gì cho chúng ta?
Song những dự báo đó chưa xét đến việc phát triển các loại vaccine hiệu quả. Velasco-Hernández cho biết không thể không có vaccine, do những nỗ lực và kinh phí to lớn đã được dành cho lĩnh vực này, và thực tế là một số loại ứng cử viên vaccine đã được thử nghiệm trên người.
Tổ chức Y tế Thế giới đã liệt kê ra 26 loại vaccine COVID-19 hiện đang được thử nghiệm ở người, trong đó có 12 loại ở giai đoạn II và 6 loại ở giai đoạn III. Wu cho rằng, ngay cả khi vaccine không mang lại sự bảo vệ tuyệt đối thì nó cũng sẽ giúp giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh và ngăn chặn tình trạng nhập viện. Tuy nhiên, ngay cả khi đã thử nghiệm vaccine thành công rồi thì cũng sẽ mất nhiều tháng để sản xuất và phân phối.
Thế giới không bị ảnh hưởng như nhau bởi COVID-19. Eggo cho biết, dựa trên một mô hình toán học từ nhóm nghiên cứu của bà được xuất bản vào tháng 6 và dựa trên dữ liệu từ 6 quốc gia cho thấy rằng khả năng dễ bị lây nhiễm ở trẻ em và người dưới 20 tuổi chỉ xấp xỉ một nửa so với những người lớn tuổi thì ở các giai đoạn sau của vụ dịch, các khu vực có dân số già hơn sẽ có nhiều trường hợp mắc bệnh hơn
Pulliam nói rằng, "nói chung, có một điểm chung giữa mọi quốc gia, thành phố và cộng đồng bị ảnh hưởng bởi đại dịch, đó là có quá nhiều điều chúng ta chưa biết về loại virus này. Chừng nào chưa có các dữ liệu tốt hơn, thì chúng ta sẽ còn có rất nhiều những điều không chắc chắn".
VietBF @ Sưu tầm
