Từ lâu nay, do ảnh hưởng quá lớn của nước Mỹ về kinh tế, văn hóa và quân sự, cuộc bầu cử tại quốc gia này luôn luôn được cả hành tinh theo dõi. Nếu có một sự kiện thú hút sư chú ý của cả thế giới, thì đó là cuộc bầu cử tổng thống tại Hoa Kỳ, cường quốc số một thế giới, đang diễn ra vào hôm nay, 03/11/2020.
Ảnh minh họa: Cờ Mỹ và Liên Hiệp Châu Âu tại Lisboa (Bồ Đào Nha) nhân Thượng Đỉnh NATO ngày 20/11/2010. ASSOCIATED PRESS - Virginia Mayo
Tuy nhiên, sau những cú sốc mà tổng thống Mỹ mãn nhiệm Donald Trump tạo ra trong 4 năm cầm quyền vừa qua, và với khả năng ông có thể bị thay thế trong lần bầu cử này, mối quan tâm của quốc tế, đặc biệt là của các đồng minh truyền thống của Hoa Kỳ tại châu Âu, đã tăng lên gấp bội.
Mối quan tâm đầu tiên của cả đồng minh lẫn đối thủ của Mỹ dĩ nhiên là muốn sớm biết xem ai là tác nhân đối thoại của họ trong 4 năm sắp đến. Và trên vấn đề này, khác biệt giữa hai ông Donald Trump và Joe Biden cực kỳ to lớn.
Về ông Trump, mọi nước hầu như đều đã trải nghiệm qua cách làm việc “không bình thường” của chủ nhân Nhà Trắng, sẵn sàng bỏ qua các phương thức ngoại giao truyền thống, xóa bỏ các hiệp ước mà nước Mỹ đã ký kết, và không ngần ngại “tấn công” vào các đồng minh để giành lại lợi ích cho nước Mỹ.
Còn về ông Biden, thông qua những gì ông đã tuyên bố trong cuộc vận động tranh cử, các chuyên gia cho rằng một chính quyền của ông có khả năng sẽ nối lại với một chính sách đối ngoại “bình thường” hơn, quan tâm nhiều hơn đến nhân quyền, hợp tác toàn cầu và duy trì các khía cạnh khác nhau của trật tự chung của thế giới Mỹ đã từng bảo vệ trong nhiều thập kỷ trước đây.
Đại đa số các nước mong đợi Joe Biden
Theo các nhà quan sát, ngoại trừ một vài trường hợp cá biệt, xu hướng chung tại châu Âu là mong muốn Joe Biden đắc cử để khép lại 4 năm quan hệ không mấy thuận thảo giữa hai đồng minh truyền thống.
Nhật báo Mỹ USA Today trong số ra ngày hôm qua, 02/11 đã trích dẫn giới chuyên gia phân tích tại Rabobank, một công ty dịch vụ tài chính Hà Lan, cho rằng “chiến thắng của Biden có thể mở đường cho một sự hợp tác quốc tế mang tính xây dựng hơn về nhiều chủ đề khác nhau giữa Hoa Kỳ và châu Âu”.
Theo các chuyên gia Rabobank, chính quyền Biden sẽ bớt “hung hăng” hơn về thương mại, đàm phán xây dựng hơn về chi phí quốc phòng chung và tăng cường hợp tác toàn cầu về cách đối phó với một Trung Quốc đang phát triển mạnh mẽ về kinh tế và quân sự.
USA Today nhắc lại kết quả một cuộc thăm dò dư luận của YouGov, một hãng nghiên cứu thị trường trực tuyến của Anh, công bố giữa tháng 10 vừa qua, cho thấy là đại đa số các nước châu Âu hoàn toàn muốn Biden đánh bại Trump, và chỉ có một vài nước châu Âu nghĩ rằng tổng thống Mỹ đương nhiệm đã làm tốt vai trò của mình, từ cách xử lý dịch Covid-19, vấn đề nhập cư, cho đến việc xây dựng lòng tin hoặc bất kỳ chủ đề nào khác.
Ở Đan Mạch, 82% những người được hỏi cho rằng ông Trump là một tổng thống “kém cỏi”. Ngay cả tại Ý, nơi người dân có thiện cảm nhiều nhất với ông Trump, tỷ lệ chê bai cũng lên đến 61%.
Những nước ủng hộ Donald Trump
Bên cạnh đại đa số các nước mong đợi ông Biden thắng cử, một vài nước châu Âu, lại ngấm ngầm hy vọng ông Trump tái đắc cử. Những nước này thường tránh bộc lộ suy nghĩ của mình vì sợ bị phản ứng nếu chẳng may người mình ủng hộ bị thất bại.
Theo tuần báo Mỹ Newsweek ngày 01/11, hai quốc gia Liên Âu tiêu biểu cho thiểu số ủng hộ nhiệm kỳ hai của tổng thống Trump là Ba Lan và Hungary, hai nước có chính quyền trong tay các thành phần dân tộc chủ nghĩa cánh hữu, đang chống lại xu hướng liên kết chặt chẽ hơn trong Liên Hiệp Châu Âu.
Trong một phát biểu hiếm hoi liên quan đến quan hệ giữa Liên Hiệp Châu Âu và chính quyền Donald Trump, thủ tướng Hungary Viktor Orban hồi tháng 9 vừa qua cho rằng ông Trump là một lựa chọn tốt nhất cho những ai muốn có một “Liên Hiệp Châu Âu chỉ là một cộng đồng các quốc gia thành viên” – điều mà ông Orban mong đợi.
Đối với các thành phần dân túy cánh hữu đang cầm quyền ở Ba Lan, khả năng ông Biden, một “đồng minh” của thủ tướng Đức Merkel và tổng thống Pháp Macron, hai người chủ trương xây dựng một châu Âu hợp nhất – lên làm tổng thống Mỹ sẽ là một vố đau cho xu hướng dân tộc chủ nghĩa mà họ muốn thúc đẩy, nhất là khi chính quyền Biden sẽ mở ra cánh cửa cho một hiệp định thương mại tự do Mỹ-Liên Âu, điều rất khó thực hiện với một chính quyền Donald Trump.
Tại Anh, chính quyền bầu Trump, dân chúng bầu Biden
Cùng một suy nghĩ thiên về Donald Trump còn có Anh Quốc, đã rời khỏi Liên Hiêp Châu Âu và đang đau đầu tìm giải pháp cho các vấn đề hậu Brexit.
Theo Newsweek, trong lúc người dân Anh ủng hộ Joe Biden một cách áp đảo với tỷ lệ 61% so với vỏn vẹn 13% cho Trump, theo kết quả thăm dò dư luận YouGov, thì giới lãnh đạo Anh lại hy vọng ông Trump chiến thắng.
Lý do có thể tóm gọn trong một từ: Brexit. Nếu ông Trump tiếp tục nắm quyền, Luân Đôn có thể đàm phán một thỏa thuận tốt hơn với Liên Hiệp Châu Âu. Cho dù các nhà đàm phán Anh kiên quyết phủ nhận, nhưng nhiều quan chức chính phủ Anh cho rằng sở dĩ thương thuyết Luân Đôn – Bruxelles về thỏa thuận Brexit bị trì hoãn cho đến nay, đó là vì ông Johnson muốn chờ cho đến khi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ có kết quả ngã ngũ.
Anh Quốc rất bực bội trước những tuyên bố của ông Biden, bà Nancy Pelosi hay nhiều thượng nghị sĩ Dân Chủ khác đã nói rõ rằng Hoa Kỳ sẽ không đứng yên nếu hòa bình ở Ireland bị đe dọa, mà nguy cơ lại đang đến từ lập trường của Luân Đôn trong đàm phán Brexit. Trên vấn đề này, tổng thống Trump lại có quan điểm nhẹ nhàng hơn.
Mặt khác, Luân Đôn đang kỳ vọng vào một hiệp định tự do thương mại tốt với Hoa Kỳ mà ông Trump từng hứa hẹn, trong lúc quan hệ của một chính quyền Biden với Anh sẽ không phải là ưu tiên so với Liên Âu.
Theo Newsweek, chính phủ Anh háo hức trước khả năng ông Trump làm tổng thống thêm một nhiệm kỳ nữa đến mức mà họ chỉ bắt đầu liên lạc với ban vận động tranh cử của ông Biden rất muộn. Đó là lựa chọn nói lên sự ngưỡng mộ của thủ tướng Boris Johnson đối với ông Trump nhưng có thể khiến Vương Quốc Anh phải trả giá đắt trong ngắn hạn nếu Biden giành chiến thắng.
