Phát hiện xác ướp 3.400 năm tuổi trong vỏ bùn

[goodidea]

Các nhà khảo cổ học cho biết họ vô cùng bất ngờ khi phát hiện xác ướp bùn hiếm gặp từ thời Ai Cập cổ đại nằm trong lớp vỏ bùn cứng.


Xác ướp và quan tài không khớp về niên đại. Ảnh: Sowada.

Xác ướp trong kén bùn là phát hiện độc nhất vô nhị, hé lộ cách xử lý xác chưa từng được ghi nhận trong ghi chép khảo cổ Ai Cập, theo kết quả nghiên cứu công bố hôm 3/2 trên tạp chí PLOS One. Có thể người cổ đại sử dụng lớp bùn để ổn định xác ướp sau khi mẫu vật bị phá hủy, nhưng bùn cũng có thể được dùng để mô phỏng tập tục ướp xác với nhựa cây kéo dài gần 350 năm của tầng lớp thượng lưu trong xã hội (từ khoảng năm 1294 đến 954 trước Công nguyên).

Lý giải việc bọc thi thể bằng bùn thay vì nhựa cây, trưởng nhóm Karin Sowada, nghiên cứu sinh ở khoa Lịch sử và Khảo cổ của Đại học Macquarie tại Sydney, Australia, giải thích bùn là vật liệu rẻ hơn nhiều. Kén bùn không phải điểm kỳ lạ duy nhất ở xác ướp. Xác ướp có niên đại vào khoảng năm 1207 trước Công nguyên bị phá hủy sau khi chết, thậm chí chôn cất nhầm quan tài, vốn dành cho một người phụ nữ qua đời vào thời gian gần đây hơn.

Giống như nhiều xác ướp Ai Cập cổ đại khác, xác ướp bùn và quan tài đi kèm được một nhà sưu tập phương tây tên Charles Nicholson mua lại trong thế kỷ 19 và mang tới Australia. Nicholson tặng lại cho Đại học Sydney vào năm 1860 và ngày nay, mẫu vật đang nằm ở Bảo tàng Chau Chak Wing của trường. Tuy nhiên, Nicholson không hề biết cỗ quan tài có niên đại nhỏ hơn so với xác ướp bên trong.

"Nhiều khả năng các thương gia địa phương đã đặt xác ướp không liên quan vào quan tài để bán với giá cao hơn", nhóm nghiên cứu suy đoán. Cỗ quan tài khắc tên của một người phụ nữ, Meruah hoặc Merutah, có niên đại vào khoảng năm 1000 trước Công nguyên, nhỏ hơn khoảng 200 năm so với xác ướp.

Các nhà nghiên cứu lần đầu tiên nhận thấy xác ướp 3.400 năm tuổi có điểm khác thường vào năm 1999, khi kết quả chụp cắt lớp hé lộ cấu trúc bên trong. Để tìm hiểu, họ lấy mẫu vật vải quấn và phát hiện chúng chứa hỗn hợp bùn cát. Khi một nhóm nghiên cứu mới chụp lại xác ướp năm 2017, họ nhận ra nhiều chi tiết chưa từng thấy về lớp vỏ, đặc biệt khi kiểm tra thành phần hóa học những mẩu bùn.

Sau khi chết, người phụ nữ được ướp xác và quấn nhiều lớp vải. Sau đó, thi thể bao gồm đầu gối trái và cẳng chân bị phá hủy vì nguyên nhân nào đó, có thể do những kẻ trộm mộ. Điều này thôi thúc con cháu của người chết bọc lại xác ướp và trát bùn xung quanh. Người tu sửa xác ướp đã dùng hỗn hợp phức tạp gồm bùn, cát và rơm giữa các lớp vải quấn bằng lanh. Lớp phủ nền có chất tạo màu từ calcite trắng trong khi lớp trên cùng phủ đất son, một loại khoáng chất màu đỏ. Khi trát lên xác ướp, lớp bùn vẫn còn ẩm và dễ uốn nặn. Sau đó, xác ướp lại bị phá hủy lần nữa ở bên phải đầu và cổ. Do lần phá hủy này ảnh hưởng tới mọi lớp bọc, bao gồm kén bùn, các nhà nghiên cứu suy đoán tai nạn xảy ra gần đây và phải dùng nẹp kim loại cố định những vùng bị hư hại.

*VietBF@sưu tập