Hội nghị thượng đỉnh thứ hai của Trump với Kim Jong-un, tại Hà Nội, Việt Nam, đã không đi theo kế hoạch, vì Trump đột ngột rời đi và nói với báo chí: "Có những lúc bạn cần phải bỏ đi. Nhưng trước khi khởi hành, Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ đã đưa ra một lời đề nghị đáng kinh ngạc với Kim.
Hội nghị thượng đỉnh tại Hà Nội vào tháng 2 năm 2019 không đi đúng kế hoạch
Cuộc gặp gỡ của Tổng thống Trump với Kim Jong-un là một trong những khoảnh khắc thu hút sự chú ý nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của ông.
Trong tập thứ ba và là tập cuối của loạt phim 'Trump Takes On the World' do Tim Stirzaker của BBC đạo diễn, chúng ta khám phá thêm những chi tiết mới về cách hội nghị thượng đỉnh này diễn ra, cũng như trò chuyện với những người có mặt trong phòng khi hai ông Trump và Kim gặp nhau.
Những gì họ chứng kiến làm choáng váng ngay cả những nhà ngoại giao dày dạn kinh nghiệm nhất - đặc biệt là khi Trump đề nghị đưa nhà lãnh đạo độc tài của Triều Tiên về nhà trên chiếc Không lực Một.
Hội nghị thượng đỉnh thứ hai của Trump với Kim Jong-un, tại Hà Nội, Việt Nam, đã không đi theo kế hoạch. Khi các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của Triều Tiên đổ vỡ, Trump đột ngột rời đi và nói với báo chí: "Có những lúc bạn cần phải bỏ đi."
Nhưng trước khi khởi hành, Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ đã đưa ra một lời đề nghị đáng kinh ngạc với Kim.
Matthew Pottinger, chuyên gia hàng đầu về châu Á trong Hội đồng An ninh Quốc gia của Trump nói với chúng tôi:
"Tổng thống Trump đã đề nghị đưa Kim về nhà trên chuyên cơ Không lực Một. Tổng thống biết rằng Kim đến Hội nghị Thượng đỉnh trên chuyến xe lửa kéo dài nhiều ngày qua Trung Quốc tới Hà Nội, và ông nói : 'Tôi có thể đưa bạn về nhà trong vòng hai giờ nếu bạn muốn.' Kim Jong-un đã khước từ."
Một 'sai lầm tự nguyện'
Lời đề nghị cho Kim Jong-un quá giang trên Không lực Một để về nhà là một trong nhiều điều bất ngờ trong mối quan hệ bất khả thi giữa hai người đàn ông bắt đầu ở Singapore, nói theo cách diễn tả của cựu Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton với BBC: "Trump nghĩ rằng ông ấy có vừa một người bạn thân mới."
Tại đây, Trump đã có một cử chỉ khác khiến chính đội ngũ của mình bị sốc, khi ông chấp thuận yêu cầu hủy các cuộc tập trận quân sự chung giữa Mỹ và Hàn Quốc của Kim Jong-un.
John Bolton nói rằng việc hủy bỏ các cuộc tập trận là "một nhượng bộ mà chúng ta không nhận lại được gì"
Bolton nói với BBC: "Kim Jong-un, như đã từng nhiều lần, phàn nàn về các cuộc tập trận chung lớn giữa Hàn Quốc và các lực lượng Mỹ, diễn ra trên bán đảo Triều Tiên trong hơn 60 năm qua.''
"Trump, không biết suy nghĩ thế nào, chợt nói, 'Tôi sẽ hủy các trò chơi chiến tranh [như cách gọi của ông ấy]. Không cần những cuộc tập trận, chúng đắt tiền và hủy bỏ chúng sẽ khiến cho bạn vui." Tôi thật không thể tin được.
"[Ngoại trưởng] Pompeo, [Chánh văn phòng] Kelly và tôi đang ngay ngồi đó trong phòng với Trump và chúng tôi không hề được hỏi ý kiến. Câu nói bật ra từ suy nghĩ của chính bản thân Trump. Đó là một sai lầm tự nguyện; đó là một nhượng bộ mà chúng ta không nhận lại được gì. "
Thông điệp bí mật của Trump cho Kim
Việc Hội nghị Thượng đỉnh diễn ra hoàn toàn là một ngạc nhiên cho nhiều người.
Chỉ vài tháng trước đó, Trump đã gọi Kim là "Người đàn ông tên lửa" và đe dọa Triều Tiên bằng "lửa và cơn thịnh nộ".
Quan chức hàng đầu của Liên Hiệp Quốc Jeff Feltman mô tả việc, vào đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng, ông đã chuyển một thông điệp bí mật từ Trump tới Kim đề nghị một cuộc gặp mặt.
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc về các vấn đề chính trị Feltman đã được Triều Tiên mời đến Bình Nhưỡng - nhưng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nói với ông rằng họ không nghĩ rằng việc đi Bình Nhưỡng là một ý kiến hay. Tuy nhiên, vài tuần sau, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres đã đến thăm Nhà Trắng.
Feltman nói với chúng tôi: "Họ đang so sánh các ghi chú về những gì đang xảy ra, điều gì có thể xảy ra, mức độ nguy hiểm, khả năng xảy ra phản ứng quân sự, tất cả những điều đó. Và Tổng thư ký Guterres nói với Tổng thống Trump: 'Jeff Feltman có lời mời kỳ lạ đến Bình Nhưỡng này, và dẫn đầu một cuộc đối thoại chính sách với Triều Tiên.'
"Và Trump nghiêng người về phía ông Guterres, nói: 'Jeff Feltman nên đến Bình Nhưỡng và Jeff Feltman nên nói với người Bắc Triều Tiên rằng tôi sẵn sàng ngồi xuống tiếp chuyện với Kim Jong-un."
Feltman bị cự tuyệt ở Bình Nhưỡng
Khi Feltman đến Bình Nhưỡng, ông nhấn mạnh với Triều Tiên về mức độ nghiêm trọng của tình hình. Ông nói với chúng tôi:
"Thông điệp chính mà tôi đã cố gắng chuyển tải, và điều này là để đáp lại lập luận của họ về sự cần thiết phải ngăn chặn, là những gì họ coi là răn đe có thể kích động chính cuộc chiến mà họ tin rằng họ đang ngăn chặn."
Quan chức Liên Hiệp Quốc đã yêu cầu một cuộc gặp riêng với ngoại trưởng Triều Tiên để chuyển thông điệp bí mật từ Trump.
Ông nhớ lại: "Có một chút im lặng trước khi ngoại trưởng Triều Tiên nói, 'Tôi không tin ông, tại sao tôi phải tin ông.' Và tôi nói: "Nghe này, tôi không yêu cầu bạn tin tôi. Điều tôi nói với bạn là Liên Hiệp Quốc đã được Tổng thống Trump giao phó một thông điệp; Tôi là người đưa thông điệp đó."
Ông Feltman nói với chúng tôi: "Tôi đã đến Bình Nhưỡng lo lắng sâu sắc, rất sâu sắc, vì cảm giác chiến tranh sắp xảy ra. Tôi rời Bình Nhưỡng khiếp sợ rằng những gì chúng ta đã thực sự mạo hiểm là một cuộc chiến ngẫu nhiên."
Trump khiến đại sứ Hàn Quốc choáng váng
Kim đã không trả lời trực tiếp thông điệp của Trump - nhưng vài tháng sau, ông nói với người Hàn Quốc rằng ông sẵn sàng gặp Tổng thống Mỹ. Cố vấn an ninh quốc gia về Hàn Quốc đã vội vã đến Nhà Trắng để đưa tin.
Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ lúc đó, HR McMaster, mô tả khoảnh khắc Trump trả lời "có" về cuộc họp mặt "Đại sứ Chung sửng sốt suýt té khỏi ghế vì ông ấy nghĩ rằng đó sẽ là một thuyết phục khó khăn."
Giống như nhiều người trong Nhà Trắng, McMaster đã dè dặt một cách nghiêm túc về việc gặp Kim Jong-un nhưng cũng như với rất nhiều chính sách đối ngoại của Trump, tổng thống sẽ làm theo ý riêng của ông.
Như McMaster nói: "Tôi cảm thấy rằng sẽ tốt hơn nếu chúng ta để Kim Jong-un cảm thấy áp lực lâu hơn một chút. Nhưng, tất nhiên tổng thống sẽ không từ chối cơ hội gặp mặt."
