Một lực lượng chính trị, người Mỹ gốc Á vẫn đang trong giai đoạn hình thành. Với lịch sử bỏ phiếu tương đối ngắn, họ khác với những nhóm nhân khẩu học có nền tảng xây dựng lòng trung thành đảng phái và xu hướng bỏ phiếu qua nhiều thế hệ. Hầu hết gia đình họ đến Mỹ sau năm 1965, khi nước này mở cửa rộng hơn cho người dân châu Á. Phân chia theo thế hệ, sắc tộc và giai cấp, hiện bị ảnh hưởng bởi một loạt các cuộc tấn công có động cơ chủng tộc, người Mỹ gốc Á đang phát triển nhanh chóng như những chủ thể chính trị.
Một cuộc biểu tình phản đối thù ghét người Mỹ gốc Á ở Atlanta hồi tháng 3. Ảnh: New York Times
Khi Mike Park hay tin vụ xả súng mới đây ở Atlanta, anh ấy cảm thấy tức giận và sợ hãi. Nhưng gần như ngay lập tức, anh có suy nghĩ khác. "Chúng ta không thể chỉ ngồi yên", anh nói. "Chúng ta không thể cứ ngồi mãi trong khu vực nhỏ bé của mình thêm nữa".
Sinh trưởng ở Nam Carolina trong gia đình nhập cư từ Hàn Quốc, Park muốn thoát khỏi bản sắc châu Á của mình. Thời sinh viên, anh không thích khi phải phát biểu tại Ngày Châu Á - Thái Bình Dương và cảm thấy xấu hổ khi bạn bè không muốn ăn bữa tối ở nhà mình vì những món ăn như củ cải muối trong tủ lạnh.
Tuy nhiên, vụ xả súng ở Atlanta khiến 8 người thiệt mạng, với 6 người trong số đó là phụ nữ gốc Á, đã khiến anh cảm thấy tinh thần đoàn kết mạnh mẽ hơn, đặc biệt là sau một loạt các vụ bài người gốc Á gia tăng trên toàn nước Mỹ. "Tôi nghĩ tội ác khủng khiếp này đã gắn kết mọi người lại với nhau. Đó thực sự là một sự thức tỉnh", anh nói.
Trong nhiều năm, người Mỹ gốc Á thường ít tham gia cộng đồng hoặc các nhóm vận động. Ngày nay, họ bắt đầu năng nổ tham gia đời sống cộng đồng, đi bỏ phiếu và tranh cử vào các chức vụ với số lượng kỷ lục. Họ hiện là nhóm phát triển nhanh nhất trong các khối cử tri Mỹ.
Tuy nhiên, với tư cách là một lực lượng chính trị, người Mỹ gốc Á vẫn đang trong giai đoạn hình thành. Với lịch sử bỏ phiếu tương đối ngắn, họ khác với những nhóm nhân khẩu học có nền tảng xây dựng lòng trung thành đảng phái và xu hướng bỏ phiếu qua nhiều thế hệ. Hầu hết gia đình họ đến Mỹ sau năm 1965, khi nước này mở cửa rộng hơn cho người dân châu Á.
Mike Park là một người gốc Hàn Quốc, hiện ở Duluth, Georgia. Ảnh: New York Times
Dữ liệu lịch sử bỏ phiếu của người Mỹ gốc Á cho thấy sự không đồng đều. Phân tích về các cuộc thăm dò cho thấy đa số đã bỏ phiếu cho George Bush vào năm 1992. Ngày nay, đa số người gốc Á bỏ phiếu cho đảng Dân chủ. Nghiên cứu sâu hơn cho thấy có nhiều khác biệt, chẳng hạn người Mỹ gốc Việt nghiêng về đảng Cộng hòa còn người Mỹ gốc Ấn nghiêng về Dân chủ.
Bất kể là lựa chọn bỏ phiếu của người Mỹ gốc Á nghiêng theo đường lối đảng phái hoặc sắc tộc nào, thì tỷ lệ cử tri đi bầu ở người Mỹ gốc Á rõ ràng cao hơn bao giờ hết.
Là những cử tri tương đối mới, nhiều người nhận thấy họ quan tâm đến cả hai đảng lớn, bị thu hút bởi đảng Dân chủ vì lập trường của họ về súng đạn và chăm sóc sức khỏe, và bởi đảng Cộng hòa vì sự ủng hộ dành cho các doanh nghiệp nhỏ và coi trọng khả năng tự lực. Nhưng họ không thiên hẳn về bên nào.
Cụm từ "virus Trung Quốc" mà ông Trump nhiều lần nhắc đến khiến nhiều cử tri gốc Hoa tức giận, trong khi sự ủng hộ của đảng Dân chủ cho các chính sách hành động tích cực trong trường học lại vấp phải phản đối mạnh mẽ từ một số nhóm gốc châu Á.
Tình trạng bạo lực gia tăng nhằm vào người châu Á, đặc biệt khi đại dịch Covid-19 lây lan rộng khắp vào mùa Xuân năm ngoái, lại càng đẩy mọi người theo nhiều hướng khác nhau về chính trị. Một số đổ lỗi cho ông Trump và những người trung thành, số khác lại coi đảng Cộng hòa là những người ủng hộ cảnh sát, luật pháp và trật tự.
Yeun Jae Kim, 32 tuổi, lần đầu tiên đi bỏ phiếu vào năm ngoái. Cha mẹ anh chuyển từ Seoul đến ngoại ô Florida khi anh còn nhỏ và kinh doanh phụ tùng xe tải. Kim tốt nghiệp trường Công nghệ Georgia rồi làm việc cho Coca-Cola ở Atlanta, nhưng cũng giống như cha mẹ mình, anh chỉ tập trung vào công việc mà không đi bỏ phiếu, cũng chẳng để tâm nhiều đến chính trị.
Năm ngoái, Kim đã thay đổi suy nghĩ. Nhưng câu hỏi đặt ra là bỏ phiếu theo cách nào và chọn ai? Vợ chồng anh dành hàng giờ để xem video trên YouTube và nói chuyện với một người bạn giàu kinh nghiệm chính trị, cũng là người Mỹ gốc Hàn.
"Đối với tôi, điều đó khá khó khăn", Kim bày tỏ. "Có một số điều tôi thực sự thích về những gì đảng Dân chủ đang làm. Nhưng cũng có một số điều tôi thực sự thích về những gì đảng Cộng hòa đang làm". Kim không tiết lộ mình bỏ phiếu cho bên nào, nhưng anh tự nhận anh cảm thấy vui khi thực hiện quyền bầu cử của mình.
"Nó làm cho tôi cảm thấy thực sự tự hào về đất nước, khiến tôi cảm thấy kết nối với những người khác cũng đi bỏ phiếu", anh nói.
Một phần nguồn năng lượng mới trong chính trị người Mỹ gốc Á đến từ những người nhập cư thế hệ thứ hai, hiện ở độ tuổi 30 và 40, và đang hình thành các gia đình đa dạng hơn về chủng tộc, gắn kết hơn so cha mẹ họ. Bản sắc mới của người Mỹ gốc Á đang được rèn giũa từ hàng chục ngôn ngữ, văn hóa và lịch sử.
Marc Ang, 39 tuổi, là một nhà hoạt động chính trị bảo thủ và chủ doanh nghiệp ở Quận Cam, California. Cha anh là một người Hoa nhập cư từ Philippines đến California hồi thập niên 1980, làm trong ngành thép. Bang này hiện là nơi sinh sống của một phần ba dân số gốc Á của Mỹ.
Marc Ang, một nhà hoạt động chính trị bảo thủ và chủ doanh nghiệp ở Quận Cam, California. Ảnh: New York Times
"Đột nhiên chúng tôi trở thành những bác sĩ, luật sư hàng đầu, những doanh nhân xuất sắc", Marc Ang bình luận. Anh chỉ ra rằng có khoảng 6 triệu người châu Á ở California, tương đương với dân số Singapore. "Việc chúng tôi trở thành một khối cử tri là điều không thể tránh khỏi".
Giờ đây, ngày càng nhiều người Mỹ gốc Á tranh cử vào các chức vụ. Trong số này có Andrew Yang, một trong những lãnh đạo ban đầu của cuộc đua vào ghế thị trưởng New York, và Michelle Wu, ủy viên hội đồng thành phố đang tranh cử thị trưởng Boston. Robert Bonta, một người Mỹ gốc Philippines, vừa trở thành tổng chưởng lý của California.
Theo một nghiên cứu của Học viện Manhanttan năm 2008, so với các cộng đồng gốc Á khác, người Việt ở Mỹ được đánh giá thuộc nhóm chỉ số hội nhập cao. Đặc biệt, chỉ số hội nhập về quyền công dân của người gốc Việt là cao nhất và có tỷ lệ cao tham gia hoạt động chính trị.
Michelle Wu đang là ứng viên hàng đầu cho chức thị trưởng Boston. Ảnh: New York Times
Dữ liệu AAPI cho thấy, ít nhất 158 người Mỹ gốc Á đã tranh cử vào các cơ quan lập pháp bang trong năm 2020, tăng 15% so với năm 2018.
Đối với Park, một chủ đại lý bảo hiểm ở ngoại ô Atlanta, các cuộc tấn công ở thành phố của ông và những nơi khác khắp nước Mỹ chính là lời nhắc nhở rằng thành công kinh tế không đảm bảo cho một người thoát khỏi thù hận chủng tộc vốn là một phần của cuộc sống Mỹ. Ông cho rằng giờ chính là lúc người Mỹ gốc Á đứng lên và nhận lấy chỗ của mình trong chính trường Mỹ.
