Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump được nhận định chiến thắng cuộc nội chiến ở đảng Cộng hòa khi các đối thủ thất thế, còn những người trung lập dần nghiêng về phía ông.
Đảng Cộng hòa những ngày qua chao đảo với cuộc 'thanh trừng' các chính trị gia từng chỉ trích cáo buộc gian lận bầu cử vô căn cứ của cựu Tổng thống Donald Trump.
Lãnh đạo các tiểu bang thuộc đảng Cộng hòa, từ Georgia tới Arizona, đang đứng trước sức ép nặng nề từ phía ông Trump và người ủng hộ, bởi họ từng phản đối cáo buộc gian lận bầu cử của cựu tổng thống, theo AP.
Phe Cộng hòa thanh trừng nội bộ
Lúc này, ở trung tâm quyền lực Washington, không còn nhiều chính trị gia Cộng hòa dám ra mặt chống lại ông Trump, bởi họ biết cái giá nào đang chờ đợi.
Liz Cheney, hạ nghị sĩ đại diện Wyoming - lãnh đạo quyền lực thứ ba của đảng Cộng hòa tại Hạ viện - là người hiếm hoi đi ngược lại dòng nước. Bà Cheney đang sắp đối mặt với hậu quả.
Là con gái của cựu Phó tổng thống Dick Cheney, nhân vật số hai trong chính quyền George W. Bush, bà Cheney từ lâu nhận được sự nể trọng từ các đồng nghiệp Cộng hòa và được cử tri bảo thủ yêu mến. Nhưng tình thế giờ đã hoàn toàn khác.
Trong thông điệp gửi tới các nhà tài trợ tuần qua, bà Cheney khẳng định cáo buộc gian lận bầu cử của ông Trump là "thứ thuốc độc trong huyết mạch nền dân chủ" của nước Mỹ.
Bà Liz Cheney nhiều khả năng sẽ bị tước vị trí trong ban lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện. Ảnh: AP.
"Lịch sử đang dõi theo chúng ta. Các đảng viên Cộng hòa cần ủng hộ các nguyên tắc bảo thủ chân chính, và tránh xa sự sùng bái cá nhân nguy hiểm phi dân chủ dành cho ông Trump", bà Cheney viết.
Hạ nghị sĩ tiểu bang Wyoming từ lâu đứng trước sức ép từ phe ông Trump. Bà Cheney nhiều khả năng sẽ bị phế truất khỏi vị trí trong ban lãnh đạo Cộng hòa ở Hạ viện chỉ trong vài ngày tới.
Người thay thế bà Cheney tiềm năng nhất là Hạ nghị sĩ Elise Stefanik của New York, một nhân vật trung thành với ông Trump. Cựu tổng thống hôm 5/5 chính thức ủng hộ Stefanik khi gọi bà là "lựa chọn ưu việt hơn nhiều" so với bà Cheney.
"Bà ta (Cheney) là người chuyên reo rắc xung đột và chẳng có tích sự gì với ban lãnh đạo đảng Cộng hòa", ông Trump tuyên bố.
Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Mitt Romney là nhân vật Cộng hòa danh tiếng tiếp theo đang đứng trước sóng gió. Ông Romney đã hai lần bỏ phiếu ủng hộ luận tội ông Trump.
Ngay tại bang nhà Utah, khi bước lên bục phát biểu hôm 2/5, Thượng nghị sĩ Romney bị các thành viên trong đảng la ó vì chỉ trích cáo buộc của cựu tổng thống.
Tuy nhiên, trong cuộc bỏ phiếu quyết định có chính thức khiển trách thượng nghị sĩ này hay không, các đại diện đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu với kết quả sát nút 798-711 về phía có lợi cho ông Romney.
Một nạn nhân khác là cựu Phó tổng thống Mike Pence. Suốt 4 năm nhiệm kỳ, ông Pence chứng minh lòng trung thành với cựu Tổng thống Trump.
"Nhưng với việc chứng nhận kết quả bỏ phiếu, trao chiến thắng cho Tổng thống Joe Biden hôm 6/1, ông Pence đã bước sang bên kia chiến tuyến với ông Trump, và đặt sự nghiệp chính trị của bản thân vào tương lai mờ mịt", AP bình luận.
Tuần trước, ông Trump cũng chỉ trích đồng thời Hạ nghị sĩ Cheney, Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, và cựu Phó tổng thống Mike Pence là "hèn nhát và thiếu hiểu biết" sau những diễn biến liên quan vụ bạo loạn ở Điện Capitol ngày 6/1.
Nhiều nghị sĩ Cộng hòa lại đặt cược vào ông Trump
"Cáo buộc 'lời nói dối khủng khiếp' về kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 đang một lần nữa tạo ra sóng gió. Các chính trị gia Cộng hòa phải tin vào cáo buộc ấy, hoặc phải giả vờ tin, hoặc ít nhất là cố không để người khác biết là họ không tin", AP bình luận.
Lúc này, giới lãnh đạo đảng Cộng hòa dường như phải chấp nhận rằng họ sẽ không có khả năng chiến thắng nếu để mất khối cử tri trung thành với ông Trump. Nói cách khác, họ đặt cược vào cựu tổng thống.
Ván cược của giới lãnh đạo Cộng hòa đòi hỏi họ phải dừng chỉ trích ông Trump, hoặc dừng phản đối cáo buộc gian lận bầu cử vô căn cứ của cựu tổng thống.
"Nếu bắt buộc thì họ sẽ phải nói điều họ không tin, miễn là giành được chiến thắng, đó mới là điều quan trọng nhất", cựu Hạ nghị sĩ Cộng hòa Denver Riggleman cho biết.
Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện, những ngày qua hoàn toàn im ắng. Ông McConnell là một trong những người chỉ trích cựu Tổng thống Trump phải chịu trách nhiệm trong vụ bạo loạn hôm 6/1.
"Không có gì cần tranh cãi, rằng cựu Tổng thống Trump chịu trách nhiệm trên thực tế, và cả về mặt đạo đức, trước việc kích động sự kiện ngày hôm đó", ông McConnell nói trước Thượng viện hồi tháng 2.
Nhưng suốt vài tháng qua, ông McConnell "ngó lơ" trước vô số lời công kích, thậm chí đôi lúc thô lỗ, từ phía cựu Tổng thống Trump.
Khác với hồi tháng 2 khi công khai đứng ra bảo vệ Hạ nghị sĩ Liz Cheney, ông McConnell lần này "tự thủ bàng quan" trước làn sóng công kích đòi lật đổ ghế lãnh đạo của nữ hạ nghị sĩ Wyoming.
Bức ảnh ông Ted Cruz và cựu Tổng thống Trump cùng ăn tối ở Mar-a-Lago được ông Cruz đăng tải trên Twitter cá nhân. Ảnh: Twitter.
Người đứng đầu phe Cộng hòa tại Hạ viện, ông Kevin McCarthy, đã rút lại sự ủng hộ dành cho bà Cheney. Trong khi đó, lãnh đạo số hai của phe Cộng hòa ở Hạ viện, ông Steve Scalise công khai ủng hộ bà Stefanik thay thế vị trí của bà Cheney.
Thượng nghị sĩ Ted Cruz, người từng đối đầu quyết liệt với ông Trump trong bầu cử sơ bộ năm 2016, hôm 4/5 đăng tải bức ảnh ông này ăn tối với cựu tổng thống ở Mar-a-Lago. Ông Cruz cho biết ông Trump đang có "tinh thần tuyệt vời".
Dù giới lãnh đạo Cộng hòa có tính toán thế nào, quyết định đặt cược vào ông Trump không tránh được rủi ro.
Thực tế, dù khối cử tri ủng hộ ông Trump có cuồng nhiệt đến đâu, họ cũng chưa chắc có thể giúp đảng Cộng hòa chiến thắng trên cả nước, hay thậm chí trong phạm vi các bang chiến trường.
Trong cuộc bầu cử năm ngoái, ông Trump thua Tổng thống Joe Biden 7 triệu phiếu phổ thông. Và theo thăm dò dư luận tuần trước của Economist/YouGov, chỉ 39% cử tri được khảo sát nói họ ủng hộ ông Trump.
Đến lúc này, ông Trump vẫn lấp lửng về khả năng tái tranh cử năm 2024. Nhưng nếu ông Trump thực sự một lần nữa ra chạy đua, dường như sẽ không còn gương mặt nào trong đảng Cộng hòa có thể đánh bại cựu tổng thống trong vòng bầu cử sơ bộ của nội bộ đảng.
"Đảng Cộng hòa đã ra quyết định. Giờ họ sẽ phải sống chung với rủi ro mà quyết định ấy mang lại", The Hill bình luận.
VietBF@sưu tập
