T́nh h́nh hiện tại chính là phép thử với ông Erdogan. Liệu TT Thổ Nhĩ Kỳ "đe dọa suông" Israel hay sẽ chấp nhận rủi ro khi t́nh h́nh trong nước của họ vẫn đang trên đà tuyệt vọng?
Tín hiệu chính trị của Thổ Nhĩ Kỳ
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đă có những lời lẽ gay gắt dành cho Israel trong cuộc điện đàm với người đồng cấp Nga Vladimir Putin.
Cụ thể, theo tờ Hurriyet Daily News, ông Erdogan nói rằng cộng đồng quốc tế cần "dạy cho Israel một bài học mạnh mẽ và có tính răn đe".
Đồng thời, người đứng đầu Thổ Nhĩ Kỳ cũng gợi ư với ông Putin rằng việc triển khai lực lượng ǵn giữ ḥa b́nh quốc tế tới bảo vệ người Palestine nên được cân nhắc. Ngoài ra, Nga và Thổ nên thể hiện sự hợp tác chặt chẽ đối với tất cả các vấn đề này tại Liên Hiệp Quốc.
Theo Văn pḥng Truyền thông Tổng thống của Thổ Nhĩ Kỳ, quan điểm trên được ông Erdogan đưa ra giữa bối cảnh bạo lực đang leo thang tại Dải Gaza.
Trước đó, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đă chỉ trích Israel v́ những hành động gần đây và gọi nước này là "một nhà nước khủng bố tàn ác".
"Israel, nhà nước khủng bố tàn ác, đă tấn công những người Hồi giáo ở Jerusalem [những người có mối quan tâm duy nhất là bảo vệ nhà cửa và các giá trị thiêng liêng của họ] theo cách thức dă man và không có đạo đức" – Đài VOA dẫn lời ông Erdogan.
Ông Erdogan kêu gọi cộng đồng quốc tế "dạy cho Israel một bài học mạnh mẽ và có tính răn đe". Ảnh: Getty
Theo trang tin Al-Monitor Staff, động thái này đă làm tổn hại đến những nỗ lực gần đây của Ankara nhằm hàn gắn quan hệ với Israel. Thổ Nhĩ Kỳ vốn là một trong số ít các quốc gia trong khu vực thừa nhận Israel, dù mối quan hệ giữa hai phía đă trở nên xấu đi trong những năm gần đây, một phần do mối quan hệ thân thiện của Ankara đối với Hamas.
Chuyên gia phân tích cấp cao Aykan Erdemir đến từ tổ chức tư vấn Foundation for Defense of Democracies nhận định, phát ngôn của ông Erdogan nên được xem là một tín hiệu chính trị hơn là một đề xuất mang tính thực tiễn.
"Nếu có cơ hội đưa lực lượng Thổ vào khu vực này, ông Erdogan chắc chắn sẽ làm điều đó.
Khi xảy ra những cuộc khủng hoảng như thế, cả Ankara và Moscow đều coi đó là cơ hội để gia tăng dấu ấn quân sự của họ nhưng tôi nghi ngờ về khả năng ông Putin sẽ muốn phối hợp với ông Erdogan trong trường hợp này, bởi đó là nơi ông Erdogan có ‘tṛ chơi’ của riêng ḿnh" – Ông Erdemir nêu quan điểm.
Giải thích cho lập luận của ḿnh, vị chuyên gia cho biết bằng chứng nằm ở việc phía ông Putin khi đưa ra thông cáo đă từ chối nhắc lại quan điểm của ông Erdogan, bất chấp Ankara đă nhiệt t́nh "thể hiện rằng Thổ Nhĩ Kỳ và Nga có cùng quan điểm".
"Ông Putin và ông Erdogan kêu gọi các bên xung đột giảm leo thang căng thẳng và giải quyết tranh chấp một cách ḥa b́nh" – Thông báo của Nga cho hay – "Đồng thời, hai vị lănh đạo lưu ư rằng Nga-Thổ ủng hộ một giải pháp song phương cho cuộc xung đột Palestine-Israel dựa trên các chuẩn mực được công nhận rộng răi của luật pháp quốc tế.
Họ cũng nhấn mạnh tới vai tṛ của bộ tứ ḥa giải quốc tế trong tiến tŕnh ḥa b́nh (gồm Nga, EU, Liên Hiệp Quốc và Mỹ)".
Cũng theo ông Erdemir, thông báo của Thổ Nhĩ Kỳ là một thông điệp chính trị gửi tới cộng đồng quốc tế, thay v́ là tín hiệu của một cuộc đối thoại nghiêm túc với Kremlin.
"Tôi cho rằng đây là một thông điệp gửi tới phần c̣n lại của thế giới, thay v́ tới ông Putin", ông Erdemir nói, "Tôi không kỳ vọng Nga sẽ trở thành một đối tác then chốt trong việc thúc đẩy chính sách và luận điệu của ông Erdogan nhằm về phía Israel.
Tuy nhiên, ông Erdogan luôn có thể tranh luận rằng – Hăy nh́n vào thông cáo của tôi, tôi đang đề cập tới vấn đề này ở cấp độ cao nhất khi trao đổi với các cường quốc hàng đầu thế giới".
Mục đích ẩn sau của Ankara
Theo tờ Greek City Times của Hy Lạp, luận điệu gay gắt của Thổ Nhĩ Kỳ và những lời đe dọa chống Israel của họ thực chất chỉ nhằm chuyển hướng sự chú ư trước t́nh h́nh suy thoái trong nước.
Trong cuộc khảo sát ngày 10/5, tổ chức MetroPoll [có trụ sở tại Ankara] đă ghi nhận rằng, hiện 54% dân số Thổ Nhĩ Kỳ gần như không có tài chính đủ sống, 26.6% không đáp ứng được các nhu cầu cơ bản như dinh dưỡng và nơi ở.
Trước đó, theo số liệu chính thức công bố hôm 3/5, mức lạm phát ở Thổ Nhĩ Kỳ đă tăng từ 16.2% trong tháng Ba lên 17.1% trong tháng Tư năm nay. Đồng lira [đơn vị tiền tệ của Thổ Nhĩ Kỳ] đă mất gần 1/3 giá trị kể từ đầu năm 2020, khiến giá hàng hóa nhập khẩu tăng vọt.
Cuộc khủng hoảng kinh tế ấy, cùng với số liệu đáng báo động về 18.000 trường hợp nhiễm COVID-19 và hàng trăm trường hợp tử vong do căn bệnh này tại Thổ Nhĩ Kỳ mỗi ngày, đă cho thấy t́nh h́nh tồi tệ bên trong nội địa Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy nhiên, bất chấp t́nh h́nh khó khăn, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan vẫn đang cố trở thành người đi đầu làn sóng chỉ trích toàn cầu nhằm vào Israel sau xung đột bùng nổ gần đây với người Palestine.
Điều này trái ngược hẳn với những thông tin tràn ngập trên các phương tiện truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ vào cuối năm ngoái về việc Ankara và Tel Aviv đang dần b́nh thường hóa quan hệ của hai phía.
Dẫu vậy, mối quan hệ kinh tế giữa hai phía lại gần gũi hơn hẳn so với nhiều người dự đoán. Theo báo cáo của tờ Jerusalem Post, trong 9 tháng đầu năm 2020, giá trị xuất khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ sang Israel đă lên tới 3, 2 tỷ USD, gần bằng lượng xuất khẩu của năm trước, bất chấp đại dịch COVID-19.
Mối quan hệ kinh tế giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Israel thậm chí c̣n được làm nổi bật trong cuộc tấn công qua lại bằng rocket và tên lửa giữa quân đội Israel và Hamas ở Dải Gaza.
Mặc dù việc Hamas công khai hoạt động ở Thổ Nhĩ Kỳ và có mối quan hệ thân thiết với chính phủ Ankara nhưng điều đó cũng không ngăn được nhóm vũ trang này tấn công vào Trạm điện lực Dorad của Israel, nơi công ty Zorlu của Thổ Nhĩ Kỳ đang nắm 25% cổ phần.
Chính v́ vậy, theo Greek City Times, bất chấp việc Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra những lời đe dọa nhằm về phía Israel, t́nh h́nh hiện nay khó có thể thay đổi ngoài những phát ngôn qua lại mang tính khoa trương.
Diễn biến ở Jerusalem và Gaza đă tạo cơ hội cho Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đeo đuổi vấn đề Palestine. Theo Greek City Times, ông Erdogan đang cố gắng tăng cường sự ủng hộ trong nước và toàn cầu của ḿnh bằng cách một lần nữa trở thành tiếng nói hàng đầu trong việc chỉ trích Israel.
T́nh h́nh hiện tại chính là một phép thử đối với ông Erdogan. Liệu Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tiếp tục "đe dọa suông" Israel hay sẽ chấp nhận gây nguy hiểm cho mối quan hệ thương mại hàng tỷ USD giữa hai phía vào thời điểm t́nh h́nh kinh tế trong nước vẫn đang tuyệt vọng?
VietBF @ Sưu tầm
