Taliban “đánh nhanh, thắng nhanh”, Mỹ sẽ làm ǵ tiếp theo ở Afghanistan? Trong ngày 15/8, những diễn biến chiến sự tại Afghanistan xảy ra quá nhanh, nằm ngoài các nhận định trước đó của giới t́nh báo và phân tích quân sự. Khủng khiếp hơn là việc Taliban tiến vào thủ đô Kabul c̣n xấp xỉ tốc độ triển khai quân đội của Mỹ nhằm sơ tán nhân viên ngoại giao ở đây.
Những diễn biến nằm ngoài dự đoán
Sau khi giành quyền kiểm soát tất cả các thành phố lớn ở Afghanistan, Taliban hôm nay (15/8) đă bắt đầu tiến vào thủ đô Kabul từ mọi hướng. Sau đó vài giờ, các nhà đàm phán Taliban đă có mặt tại Phủ Tổng thống Afghanistan để đàm phán việc chuyển giao quyền lực.

Binh lính thuộc Quân đội Quốc gia Afghanistan canh gác tại một chốt kiểm tra ở quận Guzara, tỉnh Herat, Afghanistan. Ảnh: Reuters
Đầu giờ sáng nay, Taliban chiếm thành phố Jalalabad, thành phố lớn cuối cùng ngoài thủ đô Kabul chưa nằm trong tay lực lượng này. Taliban gần như đă kiểm soát hoàn toàn những địa điểm, lănh thổ quan trọng nhất của đất nước. Đến trưa nay, lực lượng này đă áp sát thủ đô Kabul từ tất cả các hướng. Chỉ huy Taliban lệnh cho các tay súng dừng trước các cửa ngơ của thủ đô để cho phép tiến tŕnh đàm phán với chính phủ bắt đầu.
Ít giờ sau đó, các đại diện của Taliban được cho là đă có mặt tại Phủ Tổng thống Afghanistan để đàm phán bắt đầu cho quá tŕnh chuyển giao quyền lực. Đà tấn công và giành quyền kiểm soát lănh thổ của Taliban diễn ra nhanh chóng mà không có nhiều sự kháng cự nào từ phía các lực lượng chính phủ. Việc Taliban tiến vào thủ đô Kabul cũng như vậy. Lực lượng này cho biết sẽ không tiến vào Kabul bằng vũ lực và sẽ chờ đợi một thỏa thuận về việc chuyển giao quyền lực với chính phủ đương nhiệm để thể tiếp quản thành phố trong ḥa b́nh.
Trước đó, trong sáng 15/8, Taliban thông báo đă chiếm được thành phố Maidan Shahr - thủ phủ của tỉnh miền Trung Wardakh, nằm cánh Kabul 40km về phía Tây.
Về phần chính phủ Afghanistan, Quyền Bộ trưởng Nội vụ Abdul Sattar Mirzakwal đảm bảo Kabul sẽ không bị tấn công và quá tŕnh chuyển giao sẽ diễn ra trong êm thấm. Người dân Kabul yên tâm v́ lực lương an ninh sẽ đảm bảo an toàn. Tại ṭa nhà Đại sứ Mỹ ở thủ đô Kabul, người ta chứng kiến máy bay lên thẳng hạ cánh xuống đây để sơ tán công dân Mỹ c̣n ở lại Kabul.
Trong bối cảnh Taliban gần như kiểm soát hoàn toàn đất nước, chính quyền Mỹ của Tổng thống Biden đă điều thêm 1.000 binh lính nữa tới quốc gia Nam Á này để đảm bảo quá tŕnh sơ tán công dân Mỹ ra khỏi lănh thổ Afghanistan trong trật tự và an toàn; đưa tổng số quân Mỹ hỗ trợ chiến dịch sơ tán lên 5.000 người. Trong sáng 15/8, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đă có cuộc điện đàm với Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani, thảo luận về các nỗ lực ngoại giao chính trị khẩn cấp để giảm bạo lực.
Hiện tại, các cuộc đàm phán về chuyển giao quyền lực giữa đại diện chính phủ và lực lượng Taliban vẫn đang diễn ra tại Phủ Tổng thống ở thủ đô Kabul. Trưởng Văn pḥng Chính trị của Taliban, và là nhà đàm phán của lực lượng này Abdul Ghani Baradar đang trên đường từ Doha trở về Afghanistan để thúc đẩy quá tŕnh đàm phán này. Theo các nguồn tin ngoại giao, Ali Ahmad Jilali, một học giả đang sống tại Mỹ và là cựu Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan có thể được chọn là người đứng đầu chính quyền lâm thời Afghanistan trong quá tŕnh chuyển giao.
Liệu Mỹ có quay lại can thiệp vào Afghanistan?
Với t́nh h́nh như hiện tại, khả năng Mỹ can thiệp trở lại ở Afghanistan là rất nhỏ, nếu không muốn nói là không có hy vọng. Với việc đạt được thỏa thuận ḥa b́nh với Taliban tháng 2/2020, Mỹ đă có lực lượng này là một bên đối thoại và có khả năng chấp nhận Taliban lănh đạo đất nước, trên cơ sở các cam kết và hợp tác với phe chính trị c̣n lại.
Việc Mỹ rút khỏi Afghanistan là tất yếu bởi mục tiêu tiêu diệt các phần tử khủng bố đe dọa nước Mỹ cơ bản đă hoàn thành, Mỹ cần rút chân ra khỏi cuộc chiến hao người tốn của này. Nhiệm vụ của Mỹ hiện tại là giám sát các diễn biến ở Afghanistan để không thể để quốc gia này rơi vào t́nh trạng như cách đây 20 năm, trở thành thiên đường cho các phần tử khủng bố trú ngụ và tấn công thế giới.
Hiện tại, chính quyền Mỹ nh́n vấn đề giữa Taliban và chính phủ ở Kabul là công việc nội bộ của người dân nước này và Mỹ không cần can thiệp. Một cuộc khủng hoảng chính trị và an ninh nếu có xảy ra sẽ là trách nhiệm của các bên tại đất nước này. Giờ đây, Mỹ và các đồng minh có thể đóng vai tṛ là người giám sát và sử dụng các công cụ răn đe, trừng phạt, hoặc can thiệp quân sự ở mức độ nhỏ nếu có xảy ra nguy cơ an ninh./.
VietBF@ sưu tập