Theo như một cảnh tượng choáng ngợp xảy ra ngay sau đó: hàng trăm con cá mòi vảy lấp lánh nhảy lên khỏi mặt biển như những ngôi sao băng. Các ngư dân nhanh chóng vớt cá vào lưới. Hoạt động câu cá bằng lửa đang dần mai một và có nguy cơ biến mất do sự phát triển của kinh tế xã hội.
Khi màn đêm buông xuống, một nhóm ngư dân ra khơi ngoài khơi phía bắc Đài Loan, Trung Quốc. Các ngư dân chuẩn bị đánh bắt cá mòi bằng phương pháp truyền thống: đốt lửa.
Trên mặt biển, một người ngư dân châm lửa lên một chiếc que bằng khí axetylen - được tạo ra bằng cách thêm nước vào canxi cacbua.
Một cảnh tượng choáng ngợp xảy ra ngay sau đó: hàng trăm con cá mòi vảy lấp lánh nhảy lên khỏi mặt biển như những ngôi sao băng. Các ngư dân nhanh chóng vớt cá vào lưới.
Khi việc đánh bắt cá được tiến hành, mùi hăng của khí ga vẫn vương lại trong không khí.
Trong nhiều thế kỷ, ngư dân địa phương ở phía bắc Đài Loan đã đánh bắt cá mòi bằng lửa. Theo Sở Văn hóa thành phố Đài Bắc, tư liệu lịch sử cho biết thông tin sớm nhất về kỹ thuật liên quan đến cacbua canxi là từ khoảng một thế kỷ trước, trong thời kỳ hòn đảo này bị người Nhật cai trị.
Phương pháp này được cho là có nguồn gốc từ người Basay, một nhóm thổ dân sống ở khu vực này trong nhiều thế kỷ.
60 năm trước đây, có tới khoảng 100 tàu đánh cá ra khơi trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 8, thắp sáng mặt biển bằng những ngọn lửa vàng dịu. Nhưng khi cá mòi vảy giảm giá trị, chỉ còn một chiếc thuyền đánh cá lửa duy nhất vẫn còn tồn tại ở Đài Loan ngày nay.
Truyền thống lâu đời ở Đài Loan
Hsu Cheng-cheng, một nhà tổ chức tour du lịch Đài Loan, đã thực hiện sứ mệnh giữ lửa cho truyền thống này.
Kể từ năm 2012, Hsu đã tổ chức các tour du lịch thường xuyên ở Jinshan, một thị trấn ven biển nông thôn ở phía bắc Đài Loan, cho phép khách du lịch được sống gần hơn với truyền thống bản địa.
Ông giải thích rằng nghề câu cá bằng lửa ngày xưa được áp dụng rộng rãi vì nó có hiệu quả trong việc đánh bắt cá mòi vảy, loại cá phổ biến ở Đài Loan.
Ông nói với CNN: "Ngày xưa, người ta đánh bắt cá mòi vảy làm thức ăn. Cá ngọt thịt và có nhiều xương nhỏ nên rất giàu canxi. Cá thường được áp chảo hoặc om trong nước tương với gừng thái sợi."
Đài Loan chỉ còn duy nhất một thuyền đánh cá bằng lửa. Ảnh: CNN
Cá mòi vảy thường được đánh bắt vào mùa hè vì cá sẽ theo dòng nước qua Thái Bình Dương đến bờ biển phía bắc Đài Loan.
Khi thuyền đến địa điểm đánh bắt, ngư dân chịu trách nhiệm châm lửa - được gọi là "đầu bếp lửa" - sẽ hướng dẫn đội của mình thêm lượng nước phù hợp vào đúng thời điểm.
Cá mòi, bị thu hút bởi ánh sáng, nhảy lên khỏi mặt nước và rơi vào lưới đánh cá.
Tuy nhiên, truyền thống này dần bị mai một khi số lượng cá mòi vảy trong khu vực giảm nhanh chóng. Loại cá này cũng dần trở nên ít phổ biến và rẻ hơn, khiến nhiều ngư dân phải nghỉ hưu và rời bỏ ngành công nghiệp này.
Giữ gìn truyền thống
Hsu, 60 tuổi, cho biết ông được truyền cảm hứng để lưu giữ truyền thống vì nó là một phần quan trọng của di sản địa phương của Đài Loan.
"Tôi có cảm giác rằng phương pháp này sẽ sớm biến mất," ông nói.
Hsu, người dẫn đầu các chuyến du lịch sinh thái, cho biết ông đánh giá cao tầm quan trọng của di sản văn hóa do mối quan hệ đan xen của nó với hệ sinh thái địa phương.
Bởi vì đánh bắt cá mòi vảy không còn mang lại lợi nhuận, các chuyến du lịch của ông Hsu đã tạo ra thu nhập cho ngư dân, cho phép họ tiếp tục truyền thống và quảng bá nó với thế giới.
Năm 2015, truyền thống đánh cá lửa được chính quyền địa phương đưa vào danh sách "tài sản văn hóa", nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc gìn giữ phong tục.
Nghề đánh cá bằng lửa sắp thất truyền ở Đài Loan. Ảnh: CNN
Trong khi nhiều ngư dân đã nghỉ hưu do công việc khó khăn và thu nhập thấp, Chien Shi-kai, 28 tuổi, quyết định theo nghề để tiếp tục công việc kinh doanh của gia đình.
Chien bắt đầu học cách bắt cá mòi bằng lửa ngay sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự.
Anh nói: "Cha tôi sở hữu một trong những chiếc thuyền đánh cá, vì vậy việc tôi tham gia đánh cá là điều tất nhiên".
"Hai năm trước, 'đầu bếp lửa' phải nghỉ hưu vì vấn đề sức khỏe. Cha tôi và các chú trên thuyền muốn truyền lại truyền thống cho thế hệ sau và họ đã động viên tôi tiếp quản. Đó là lý do tôi trở thành đầu bếp lửa trong một thời gian ngắn như vậy".
Hôm nay, Chien có nhiệm vụ thắp sáng ngọn lửa trên con tàu đánh cá bằng lửa cuối cùng ở Đài Loan.
Vào mùa đánh bắt, anh thường làm việc cả đêm để bắt được mẻ cá. "Đó là công việc về đêm, lao động nặng nhọc. Khi công việc bận rộn, chúng tôi phải làm việc từ 4 giờ chiều đến 7 giờ sáng", anh Chien nói.
Chien cho biết công việc này mang lại cảm giác rất thoải mái. Cảm giác đạt được thành tích khi chọn đúng chỗ đánh cá và quay trở lại với mẻ lưới lớn.
Nhiều kế hoạch khác nhau đã được thảo luận giữa cộng đồng và chính quyền để giữ cho truyền thống đánh bắt cá bằng lửa tồn tại, nhưng Chien nói rằng không có gì cấp bách hơn là tìm cách mang đàn cá trở lại.
Anh giải thích: "Cho dù chúng tôi muốn quảng bá hoạt động này như một điểm thu hút khách du lịch hay tăng lợi nhuận của việc kinh doanh, thì tất cả đều cần đàn cá quay trở lại. Nếu chúng tôi không có bất kỳ con cá nào, việc đánh bắt sẽ không thú vị cho khách du lịch, do đó không thể tăng thu nhập."
Hiện tại, anh và ông Hsu đang thực hiện dịch vụ mới: cho thuyền đi chậm tại điểm đánh bắt, đốt lửa để khách du lịch có thể chứng kiến cảnh tượng ngoạn mục. Sau đó, hầu hết số cá đánh bắt được sẽ đều được thả trở lại biển. Các ngư dân hi vọng việc này sẽ giúp số lượng cá tiếp tục tăng trong tương lai.
"Nếu đàn cá trở lại và việc này có thể mang lại lợi ích kinh tế, các ngư dân khác sẽ tham gia và truyền thống đánh cá sẽ hồi sinh," Hsu nói.
