Kế hoạch hiện đại hóa tuyến đường sắt dài 350km kết nối thủ đô của hai nước Hungary-Serbia bắt đầu từ năm 2013, nhưng đến năm 2018 mới chính thức khởi công.
Những lần chậm trễ tiến độ và lỗi thiết kế đă khiến Serbia thiệt hại hàng chục triệu USD trong quá tŕnh nâng cấp tuyến đường sắt kết nối thủ đô Belgrade của Serbia và thủ đô Budapest của Hungary, theo Balkan Insight.
Năm 2015, ông Aleksandar Vucic - Thủ tướng đương thời của Serbia, hiện là Tổng thống nước này - đă tuyên bố rằng việc nâng cấp tuyến đường sắt Belgrade - Budapest sẽ hoàn thành vào giữa năm 2018.
Một phần lớn chi phí cho dự án này đến từ các khoản vay Trung Quốc, và đây cũng là một dự án quan trọng trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Bắc Kinh nhằm hiện đại hóa tuyến đường sắt để tăng tốc lưu thông hàng hóa Trung Quốc từ Cảng Piraeus do Trung Quốc điều hành ở Hy Lạp đến khu vực Tây Âu.
Tuy nhiên, đến nay chi phí dự án đă đội lên 2 tỷ Euro, nhưng việc nâng cấp vẫn chưa hoàn thành.
Balkan Insight đă xác định được t́nh trạng chậm tiến độ nghiêm trọng và những sai lầm khiến Serbia phải trả giá gần 35 triệu USD tiền phạt...
Chậm tiến độ nhiều năm
Kế hoạch hiện đại hóa tuyến đường sắt dài 350km kết nối thủ đô của hai nước Hungary-Serbia bắt đầu từ năm 2013, khi hai quốc gia này cùng kư một biên bản ghi nhớ (MoU) với Trung Quốc.
Các khoản vay từ Trung Quốc (2 tỷ Euro và hơn thế nữa) được dự kiến sử dụng để chi trả 85% chi phí dự án, trong khi Serbia cũng vay thêm một khoản khác từ Nga cho dự án này.
Nhưng thay v́ hoàn thành dự án nâng cấp vào giữa năm 2018 như lời hứa của ông Vucic, th́ đến tận năm đó dự án mới được khởi công trên đoạn Belgrade-Stara Pazova.
Đối với đoạn thứ 2 từ Stara Pazova và thành phố Novi Sad, miền Bắc Serbia, giấy phép nâng cấp đă được cấp vào ngày 31/1/2019, chậm hơn 1 năm so với kế hoạch ban đầu.
Việc sửa chữa đoạn thứ 3 từ Novi Sad đến biên giới với Hungary vẫn chưa bắt đầu, và nhà thầu vẫn đang chờ giấy phép.
Tiền phạt đắt đỏ
Ngoài chậm tiến độ, Serbia c̣n phải trả giá đắt cho một số sai lầm trong thiết kế và không đáp ứng quy định của khoản vay từ Nga.
Theo Balkan Insight, Serbia đă phải bồi thường khoảng 30 triệu USD cho đối tác Nga do những sai lầm của Viện Giao thông vận tải Serbia, CIP, trong quá tŕnh thiết kế cầu cạn và đường hầm ở làng Cortanovci, phía Đông Nam Novi Sad.
Serbia cũng đă trả khoản tiền phạt hơn 4,7 triệu USD sau khi họ tŕ hoăn việc rút vốn vay của Nga để xây dựng đoạn đường sắt Stara Pazova-Novi Sad.
Hợp đồng vay vốn được Serbia kư với Nga vào tháng 1/2013, và có thời hạn 5 năm. Nhưng việc xây dựng không được tiến hành trong khoảng thời gian đó khiến Serbia không rút vốn vay như thỏa thuận, dẫn đến việc nước này phải trả một khoản phạt cho Nga vào tháng 3/2018.
Một thỏa thuận năm 2016 đă sửa đổi thỏa thuận gốc và sắp hết hạn vào cuối năm nay. Đây cũng là thời hạn Serbia đặt ra để hoàn thành đoạn đường sắt Stara Pazova-Novi Sad, nhưng không rơ liệu họ có thể hoàn thành kịp thời hạn hay không.
Trong khi đó, công ty hạ tầng đường sắt Serbia nói với Balkan Insight rằng họ không có thông tin nào về các h́nh phạt mà nước này phải trả. Bộ Xây dựng, Giao thông và Cơ sở hạ tầng Serbia cũng không đưa ra b́nh luận về điều này.
Tuy nhiên, cựu Bộ trưởng Bộ Xây dựng, Giao thông và Cơ sở hạ tầng Serbia Zorana Mihajlovic từng đảm nhiệm cương vị này từ năm 2014-2020 đă xác nhận thông tin của Balkan Insight.
Bà Mihajlovic, hiện là Bộ trưởng Khai thác và Năng lượng của Serbia cho biết: "Thật không may là sau khi tiếp quản Bộ Xây dựng, Giao thông và Cơ sở hạ tầng, chúng tôi nhận ra rằng không có dự án cụ thể nào được đồng ư theo khoản vay đó, nhưng số tiền vay cho tuyến đường sắt đă được đồng thuận trên nguyên tắc".
Những lo ngại của Nga về việc trưng thu, giấy phép
Thỏa thuận được kư tại Moskva ngày 11/1/2013 bởi Bộ trưởng Tài chính Serbia khi đó là Mladjan Dinkic. Theo đó, Nga đồng ư cho Serbia vay 800 triệu USD trong thời hạn 5 năm.
Cuối năm 2016, bà Mihajlovic đă kư với Nga một thỏa thuận sửa đổi nhằm gia hạn khoản vay đến cuối năm 2021, nhưng Serbia có nghĩa vụ thanh toán hối phiếu trước ngày 15/3/2018 đối với bất kỳ phần nào của khoản vay chưa được sử dụng vào cuối năm 2017 - v́ lẽ đó nên nước này đă bị phạt 4,7 triệu USD.
Serbia sẽ phải thanh toán hối phiếu trước ngày 15/3/2022 cho bất kỳ khoản tiền nào chưa sử dụng vào cuối năm nay.
Tuy nhiên, ngay cả sau khi khoản vay được gia hạn, phía Nga vẫn có những lo ngại.
"Chúng tôi cho rằng khó khăn nhất là trưng thu và xin giấy phép xây dựng kịp thời hạn", ông Sergey Pavlov, Phó Giám đốc điều hành thứ nhất phụ trách phát triển kinh doanh quốc tế và các vấn đề quốc tế của Công ty Đường sắt Nga, nhà thầu thi công đoạn Stara Pazova-Novi Sad, bày tỏ lo ngại.
Theo ông Pavlov, lẽ ra công tŕnh này phải được cấp phép thi công vào ngày 29/8/2017, nhưng thực tế là giấy phép được cấp vào ngày 31/1/2019.
Những chiếc ô tô đắt tiền
Theo một nguồn tin trong ngành, theo thỏa thuận giữa công ty hạ tầng đường sắt Serbia, với tư cách là chủ đầu tư và Công ty Đường sắt Nga với tư cách là nhà thầu và nhà thiết kế, chi phí cho bất kỳ sai sót nào của dự án sẽ do nhà đầu tư chịu.
Do đó, công ty hạ tầng đường sắt Serbia đă trả 30 triệu USD cho những sai lầm của Viện Giao thông vận tải Serbia trong việc thiết kế cầu cạn và đường hầm tại Cortanovci, nguồn tin trên cho biết.
Các đơn vị liên quan không xác nhận cụ thể khoản phạt này mà chỉ nói rằng dự án đă phát sinh "chi phí bất thường".
Trong khi đó, theo Balkan Insight, một phần khoản vay của Nga đă được chi cho mục đích ngoài việc nâng cấp tuyến đường sắt - đó là mua ô tô, đồ dùng văn pḥng, tách cà phê, dao kéo, b́nh đun nước nóng, bồn rửa và máy tính, tổng cộng lên đến gần 800.000 USD.
Đáng chú ư, 720.000 USD trong khoản tiền này đă được sử dụng để thuê 6 chiếc ô tô từ Công ty Đường sắt Nga năm chiếc Dacia Dusters và một chiếc Skoda Yeti. Giá thị trường của một chiếc Dacia vào thời điểm đó là khoảng 13.800 USD, Balkan Insight cho hay.
VietBF @ Sưu tầm
