Các mâu thuẫn giữa hai cường quốc Nga - Mỹ đă leo thang đến đỉnh điểm.
Ngày 7/12/2021, cuộc gặp thượng đỉnh Nga - Mỹ đă diễn ra theo h́nh thức trực tuyến. Có thể nói, trong lịch sử chưa bao giờ các cuộc đàm phán giữa Tổng thống Nga và Mỹ lại được tổ chức trong bầu không khí căng thẳng như vậy.
Các mâu thuẫn giữa hai cường quốc Nga - Mỹ đă leo thang đến đỉnh điểm. Một số nhà quan sát chính trị bi quan c̣n cho rằng, t́nh h́nh có thế dẫn đến nguy cơ của một thảm hoạ hạt nhân khi hai siêu cường sở hữu hơn 90% vũ khí hạt nhân trên toàn cầu.
Ngày 7/12/2021, cuộc gặp thượng đỉnh Nga - Mỹ đă diễn ra theo h́nh thức trực tuyến.
Bối cảnh cuộc gặp thượng đỉnh Putin - Biden
Quan hệ giữa Nga với Ukraine và phương Tây leo thang căng thẳng chưa từng có, gần đây đă lên đến đỉnh điểm, giữa những cáo buộc và đe dọa lẫn nhau.
Ukraine tập trung một lực lượng lớn và tăng cường đưa quân tiếp viện đến Donbass. Các bức ảnh vệ tinh cho thấy Kiev đang vận chuyển xe tăng, xe chở lính và xe tải quân sự trên các chuyến tàu ở phía bắc thành phố Mariopol nh́n ra Biển Azov. Các vũ khí của Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đă được cung cấp cho Ukraine.
Các nhà phân tích chính trị cho rằng, Kiev đang chuẩn bị cho cuộc đối đầu ở Donbass. Moscow cáo buộc Ukraine và Mỹ gây bất ổn và cho rằng Kiev đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công vào Donbass.
Trong khi đó, các nhà quan sát của Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) cho biết, họ có nhiều thông tin việc Moscow tiến hành cuộc tập trận lớn chưa từng có với sự tham gia của hơn 94 ngh́n binh sỹ ở khu vực giáp với biên giới Ukraine, đồng thời triển khai tại Donbas nhiều thiết bị quân sự hạng nặng, bao gồm hệ thống tên lửa tiên tiến Grad và pháo tự hành.
Các nguồn tin t́nh báo cho biết, Nga đang chuẩn bị kế hoạch cho một cuộc tấn công Ukraine vào đầu năm tới.
Các nước phương Tây do Mỹ dẫn đầu một mặt liên tục đưa ra các luận điểm chống lại Nga, tố cáo Nga chuẩn bị "xâm lược" Ukraine, mặt khác lại t́m cách gây căng thẳng với Nga, triển khai các loại vũ khí và mở rộng liên minh NATO về phía Đông giáp với biên giới của Nga.
Hai ông Putin-Biden đă thảo luận những vấn đề ǵ?
Trong hơn hai giờ, Tổng thống Nga và Mỹ đă trao đổi ư kiến thẳng thắn về các vấn đề đă được mở ra tại Hội nghị thượng đỉnh Geneva tháng 6/2021. Theo các thông tin từ Nhà Trắng và Điện Kremlin, tại thượng đỉnh lần này, ông Putin và Biden đă thảo luận mười vấn đề chính trong quan hệ Nga - Mỹ, cuộc khủng hoảng Ukraine là vấn đề trọng tâm.
1. Tổng thống Putin đă đặt ra "lằn ranh đỏ", yêu cầu Tổng thống Biden đảm bảo NATO sẽ không mở rộng về phía Đông và triển khai các loại vũ khí tấn công ở các quốc gia tiếp giáp với Nga, trước mắt là ở Ukraine và loại trừ việc Ukraine gia nhập NATO.
Nga muốn có được sự đảm bảo chắc chắn về mặt pháp lư về vấn đề này. Đáp lại những cảnh báo của ông Biden về việc Nga tập trung quân gần biên giới đe doạ Ukraine, ông Putin nói, không nên đổ trách nhiệm cho Nga và tố cáo NATO đang tăng cường tiềm lực quân sự gần biên giới Nga.
2. Tổng thống J. Biden đă bác bỏ "lằn ranh đỏ" của Nga. Ông nói, Mỹ không có nghĩa vụ phải tôn trọng "lằn ranh đỏ" của Moscow và bất cứ nước nào cũng có quyền tự do lựa chọn phải liên kết với ai và Ukraine có thể trở thành thành viên của NATO.
3. Tổng thống Putin cáo buộc Ukraine có "các hành động khiêu khích chống lại Donbass", t́m cách phá bỏ hoàn toàn các thỏa thuận Minsk và công thức Normandy.
4. Tổng thống J. Biden đe doạ, Mỹ và các đồng minh châu Âu sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn chống lại Nga nếu Nga xâm lược Ukraine. Ông nói rơ, Mỹ và các đồng minh sẽ đáp trả bằng các biện pháp kinh tế và các biện pháp khác mang tính quyết định trong trường hợp leo thang quân sự.
5. Tổng thống Mỹ tái khẳng định ủng hộ chủ quyền và toàn vẹn lănh thổ của Ukraine.
6. Mỹ sẵn sàng hỗ trợ quân sự bổ sung cho Ukraine và tăng cường sức mạnh cho các đồng minh NATO ở phía Đông, đặc biệt là các nước Baltic, Romania và Ba Lan trong trường hợp bị Nga tấn công.
7. Tổng thống J. Biden kêu gọi người đồng cấp Putin giảm leo thang căng thẳng ở biên giới với Ukraine và quay trở lại các biện pháp ngoại giao. Mỹ và các đồng minh châu Âu sẵn sàng thảo luận về "các vấn đề chiến lược rộng lớn" cả hai bên cùng quan tâm.
Ông Biden nói, điều này đă làm được ở đỉnh cao của chiến tranh Lạnh và trong thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh thông qua Hội đồng NATO-Nga, tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) và các cơ chế khác. Không có lư do ǵ khiến Mỹ và Nga không thể tiếp tục hành động theo cách này.
Mỹ cũng sẵn sàng "hỗ trợ các nỗ lực thúc đẩy các thỏa thuận Minsk và ủng hộ công thức Normandy." Những nỗ lực như vậy có thể bao gồm một lệnh ngừng bắn và các biện pháp xây dựng ḷng tin sẽ giúp các bên thực hiện các thoả thuận này.
8. Tổng thống V. Putin đề nghị nối lại công việc của các cơ quan đại diện ngoại giao của Liên bang Nga và Mỹ. Ông Putin đă phàn nàn với Biden về những khó khăn trong công việc của các cơ quan đại diện ngoại giao vừa qua của cả hai nước và đề xuất cùng nhau dỡ bỏ mọi hạn chế đối với hoạt động của các cơ quan ngoại giao.
Ông Putin gọi t́nh trạng quan hệ Nga - Mỹ là "không thỏa đáng" và cho rằng đây là hệ quả của chính sách mà chính quyền Mỹ thi hành cách đây 5 năm, trục xuất hàng loạt các nhà ngoại giao Nga, mà Nga buộc phải có phản ứng đáp trả.
9. Nhà Trắng cho biết, Tổng thống J. Biden đă cảnh bảo rất rơ ràng về hậu quả nặng nề nếu Nga tấn công Ukraine, nhưng ông Putin vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về vấn đề này.
10. Cuộc tṛ chuyện kéo dài hơn hai giờ, ngoài các chủ đề chính nêu trên, hai nhà lănh đạo Nga, Mỹ c̣n thảo luận các vấn đề an ninh mạng, việc khôi phục thoả thuận hạt nhân Iran JCPOA, đối thoại Nga - Mỹ về các vấn đề ổn định chiến lược.
Ngoài ra, Điện Kremlin cho biết, Putin và Biden đă đề cập đến các sự kiện của Thế chiến thứ hai (ngày 7/12 đánh dấu kỷ niệm 80 năm ngày Nhật Bản tấn công căn cứ của Mỹ ở Trân Châu Cảng, sau đó Hoa Kỳ chính thức tham chiến.)
Đáp lại, ông Biden cũng đă nhắc lại những thương vong mà hai nước và hai dân tộc phải gánh chịu trong chiến tranh thế giới thứ hai và cuộc tấn công bất ngờ của Nhật Bản vào Trân Châu Cảng. Ông Biden nói, gia đ́nh ông cũng đă mất đi những người ruột thịt thân yêu của ḿnh.
Yuri Ushakov, trợ lư của Tổng thống Nga cho biết, ông Biden vô cùng xúc động và đă phát biểu rất chân thành về sự kiện này.
Sau thượng đỉnh, căng thẳng vẫn không hạ nhiệt
Ngày 12/12/2021, hội nghị ngoại trưởng các nước thuộc nhóm G-7 được tổ chức tại thành phố Liverpool của Anh, đă ra tuyên bố cảnh báo Nga về những hậu quả nghiêm trọng nếu nước này tấn công Ukraine.
Các nước tham gia hội nghị gồm Anh, Đức, Pháp, Ư, Nhật Bản, Canada và đại diện của Liên minh châu Âu (EU) đă kêu gọi Nga kiềm chế và không nên nghi ngờ rằng bất kỳ hành động quân sự nào chống lại Ukraine sẽ phải "trả giá nặng nề và chịu hậu quả nghiêm trọng."
Bên lề hội nghị ngoại trưởng Nhóm G-7, Ngoại trưởng Anh Liz Truss cho biết, London đang xem xét tất cả các lựa chọn về cách ứng phó nếu Nga tấn công Ukraine, đồng thời nêu rơ trước đây Anh đă sử dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế để gửi thông điệp ngoại giao tới Moscow. Ông nói thêm, Anh sẵn sàng áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế chống lại Nga.
T́nh báo Mỹ cho biết, Nga có thể lên kế hoạch tiến hành một cuộc tấn công quy mô lớn vào Ukraine vào đầu năm sau, với sự tham gia của lực lượng lên tới 175.000 người.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết, Mỹ và các nước phương Tây tiếp tục bơm thêm vũ khí vào Ukraine và kư kết với Kiev các hợp đồng vũ khí hàng tỷ USD. Đặc biệt, Mỹ đă đưa nhiều binh sỹ đến Ukraine dưới vỏ bọc các huấn luyện viên quân sự.
Trong khi đó, Kiev cáo buộc Moscow đóng cửa khoảng 70% Biển Azov đối với các tàu của Ukraine và bác bỏ thông tin của Nga về việc một tàu chiến của Ukraine đang tiến gần đến thành phố Kerch thuộc miền Đông Crimea.
Bộ trưởng Quốc pḥng Ukraine Oleksiy Reznikov cho rằng, tàu chiến Nga là mối đe dọa đối với các thành phố trên Biển Azov, đặc biệt là Mariupol và hải quân Ukraine sắn sàng đẩy lui bất kỳ cuộc tấn công nào của Nga.
Điện Kremlin phủ nhận kế hoạch tấn công Ukraine. Moscow nói, phương Tây bị ám ảnh về nguy cơ từ Nga và nhấn mạnh rằng sự mở rộng của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) sang phía Đông chính là mối đe dọa đối với Nga và vi phạm những đảm bảo của tổ chức này đă được cam kết với Nga sau khi Liên Xô tan ră năm 1991.
Nguy cơ xung đột biến thành chiến tranh toàn diện?
Tổng thống Mỹ J. Biden cho biết "Mỹ không có ư tưởng đưa lực lượng đến bảo vệ Ukraine hoặc đơn phương sử dụng vũ lực đối đầu với Nga nếu nước này "xâm lược" Ukraine v́ nước này không phải là thành viên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Ông nói: "Chúng tôi có nghĩa vụ đạo đức và pháp lư đối với các đồng minh NATO theo điều 5 của Hiến chương NATO. Đó là nghĩa vụ thiêng liêng và nghĩa vụ đó không bao gồm Ukraine v́ nước này không phải thành viên của liên minh."
Một ngày sau cuộc họp thượng đỉnh, Tổng thống J. Biden nói với các phóng viên tại Nhà Trắng rằng, ông đă nói với Tổng thống V. Putin, Mỹ và các đồng minh phương Tây của Mỹ sẽ đáp trả bằng "các biện pháp trừng phạt kinh tế khốc liệt chưa từng thấy" nếu Nga "xâm lược" Ukraine.
Một trong các biện pháp này là đóng đường ống Nord Stream-2 vận chuyển khí đốt của Nga sang châu Âu. Các quan chức Mỹ cho biết họ đă họ đă đạt được sự đồng thuận của Đức về vấn đề này. Nhà Trắng cho biết chính quyền Mỹ đang tổ chức các cuộc họp ở cấp cao với Nga về vấn đề Ukraine và "mục tiêu của chúng tôi là giải quyết cuộc khủng hoảng bằng ngoại giao".
Mặt khác, Tổng thống Nga V. Putin nói rằng các cuộc hội đàm của ông với người đồng cấp Mỹ J. Biden là cởi mở, thẳng thắn và mang tính xây dựng. Ông cho rằng có khả năng tiếp tục đối thoại và Nga sẽ gửi các đề nghị của ḿnh cho phía Mỹ trong ṿng một tuần.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói rằng hai tổng thống đă thoả thuận đại diện của Nga và Mỹ sẽ sớm bắt đầu thảo luận cụ thể các vấn đề an ninh và ổn định chiến lược ở châu Âu được nêu ra tại hội nghị thượng đỉnh Putin-Biden vừa qua.
Việc Moscow phô trương sức mạnh quân sự của ḿnh không phải là điều ǵ mới. Tuy nhiên, những động thái này gần đây khác rất nhiều so với các cuộc tập trận của Nga trước đây. Thông qua các cuộc tập trận này, Nga muốn gửi một thông điệp tới Kiev, cảnh báo Ukraine về hậu quả của hành động quân sự chống lại Donbass.
Đối với Ukraine, một trong những mục tiêu chính là khôi phục lại toàn vẹn lănh thổ của ḿnh và họ đang t́m mọi cách tranh thủ sự ủng hộ của Mỹ và các nước phương Tây khác, đặc biệt là của chính quyền mới của Tổng thống J. Biden để thực hiện mục tiêu này.
Nếu Nga tấn công Ukraine, "Nord Stream-2" chắc chắn sẽ bị đóng cửa và Ukraine sẽ chấm dứt vai tṛ là nước trung chuyển khí đốt của Nga sang châu Âu.
Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng, Kiev muốn hâm nóng cuộc xung đột này là nhằm cho những mục đích đối nội, và t́nh trạng khó khăn của cuộc khủng hoảng tại Đông Ukraine sẽ c̣n kéo dài.
Những lời đe dọa của Mỹ có lẽ sẽ chỉ giới hạn ở các biện pháp trừng phạt làm tê liệt nền kinh tế Nga và rất khó có thể dùng quân sự để bảo vệ Ukraine. Có thể nói, kịch bản về một cuộc chiến tranh toàn diện giữa Nga và Ukraine rất khó có thể xảy ra nếu không muốn nói là loại trừ.
Đặc biệt, khi căng thẳng đă lên đến đỉnh điểm th́ Tổng thống V. Putin tuyên bố, Moscow không t́m kiếm sự đối đầu và nói thêm rằng ông đă thoả thuận với J. Biden sẽ thảo luận chi tiết về rất cả các vấn đề trong thời gian tới.
Trong khi đó, Nhà Trắng cũng cho rằng, không có lựa chọn nào khác thay thế cho đối thoại trực tiếp giữa Biden và Putin. Và điều quan trọng nhất là cả hai Tổng thống đă thoả thuận gặp lại nhau trong tương lai.
VietBF @ Sưu tầm
