Theo như hầu hết người tham gia bạo loạn đều là ủng hộ viên trung thành của cựu Tổng Thống Donald Trump, hôm đó định ngăn chặn không cho Phó Tổng Thống Mike Pence xác nhận kết quả bầu cử mà ông Joe Biden thắng vị tổng thống thứ 45 của Mỹ, khiến vụ bạo loạn làm năm người thiệt mạng, hơn 140 người bị thương, và hơn 700 người bị bắt và bị truy tố sau đó.
Trước khi bỏ phiếu luận tội ông Mark Meadows cản trở Quốc Hội, Dân Biểu Liz Cheney (Cộng Hoà-Wyoming), phó chủ tịch Uỷ Ban Điều Tra Bạo Loạn 6 Tháng Giêng của Hạ Viện, trong ngày Thứ Hai, 13 Tháng Mười Hai, đọc một loạt tin nhắn mà ông Meadows nhận được trong lúc vụ bạo loạn diễn ra, cho thấy ông Donald Trump, tổng thống Hoa Kỳ vào thời điểm xảy ra vụ bạo loạn tấn công Quốc Hội hồi đầu năm, không làm ǵ để ngăn chặn đám đông mà trước đó ông xúi giục hành động.
Vào thời điểm xảy ra vụ bạo loạn trong ngày 6 Tháng Giêng ông Meadows là chánh văn pḥng Ṭa Bạch Ốc.
Vụ bạo loạn làm năm người thiệt mạng, hơn 140 người bị thương, và hơn 700 người bị bắt và bị truy tố sau đó. Hầu hết người tham gia bạo loạn đều là ủng hộ viên trung thành của Tổng Thống Donald Trump, hôm đó định ngăn chặn không cho Phó Tổng Thống Mike Pence xác nhận kết quả bầu cử mà ông Joe Biden thắng vị tổng thống thứ 45 của Mỹ.
Người tham gia bạo loạn c̣n định treo cổ ông Pence và “kết thúc” Dân Biểu Nancy Pelosi (Dân Chủ-California), chủ tịch Hạ Viện, và Thượng Nghị Sĩ Mitch McConnell (Cộng Ḥa-Kentucky), trưởng khối thiểu số Thượng Viện.
Trong số những người gửi tin nhắn được bà Cheney nhắc đến có những nhân vật được công chúng chú ư như ông Donald Trump Jr., con trai cả ông Trump, và hai người dẫn chương tŕnh Fox News là bà Laura Ingraham và ông Sean Hannity. Họ đều yêu cầu ông Meadows thuyết phục Tổng Thống Donald Trump lên tiếng kêu gọi những người ủng hộ đang nổi loạn phải rời khỏi Quốc Hội.

Nữ Dân Biểu Liz Cheney (Cộng Hoà-Wyoming). (H́nh: Drew Angerer/Getty Images)
Bà Cheney cho biết ông Meadows giao nộp các tin nhắn này trước khi ông đổi ư, ngừng hợp tác với uỷ ban điều tra.
Đặc biệt, vị nữ dân biểu nhấn mạnh những cá nhân cùng các tin nhắn mà họ gửi cho ông Meadows mang tính quan hệ riêng tư, đều không thuộc phạm vi hưởng quyền đặc miễn hành pháp.
Sau đây là phần đầu bản tường tŕnh của Dân Biểu Cheney, nhắc đến các tin nhắn gửi cho ông Meadows trong khi bạo loạn diễn ra tại Quốc Hội ngày 6 Tháng Giêng:
“Kính thưa ông chủ tịch,
Thành viên của uỷ ban điều tra có mặt ở đây để giải quyết một vấn đề rất nghiêm trọng, đó là việc ông Mark Meadows, chánh văn pḥng của cựu Tổng Thống Donald Trump, cản trở sự làm việc của Quốc Hội.
Chúng ta không thể xem nhẹ sự việc này.
Thực sự, uỷ ban hy vọng không phải dùng đến biện pháp như thế.

Cựu Chánh Văn Pḥng Mark Meadows (phải) và cựu Tổng Thống Donald Trump. (H́nh: Alex Wong/Getty Images)
Trong nhiều tuần qua, uỷ ban đă làm việc với cố vấn pháp lư của ông Meadows để đạt được thỏa thuận hợp tác. Nhưng không lâu trước khi tŕnh diện để điều trần như đă sắp đặt, ông Meadows huỷ cam kết và tuyên bố không tiếp tục hợp tác trong việc điều tra.
Uỷ ban tin rằng ông Meadows viện dẫn một cách sai trái về đặc quyền hành pháp cũng như các đặc quyền luật pháp khác.
Cuộc bỏ phiếu hôm nay của uỷ ban để kết luận tội cản trở Quốc Hội chủ yếu liên quan đến việc ông Meadows từ chối ra điều trần về các tin nhắn và các h́nh thức liên lạc khác mà ông thừa nhận là không có đặc quyền pháp lư. Ông Meadows vẫn chưa tuyên bố và cũng không có bất kỳ đặc quyền pháp lư nào để từ chối điều trần về những vấn đề này.
Tôi xin đưa ra ba ví dụ cụ thể:
Thứ nhất là việc cựu Tổng Thống Trump đă không hành động để ngăn chặn vụ nổi loạn bạo lực tại Quốc Hội. Vào hôm 6 Tháng Giêng, ṭa nhà Quốc Hội bị đám đông được ông Trump kêu gọi và kích động tấn công. Và như những người tham gia vụ bạo loạn thừa nhận trên video, mạng xă hội, và ngay tại ṭa liên bang, rằng họ bị những tuyên bố gian lận bầu cử sai trái của cựu Tổng Thống Trump kích động.
Bằng chứng về cảnh bạo lực được phơi bày cho tất cả mọi người, được đưa tin trực tiếp trên hầu hết các đài tin tức toàn quốc.

Ông Donald Trump Jr. (giữa), con trai trưởng cựu Tổng Thống Donald Trump, tại Madison Square Garden, New York, hồi Tháng Hai, 2019. (H́nh: Andrew Caballero-Reynolds/AFP via Getty Images)
Tuy nhiên, trong 187 phút vụ bạo loạn diễn ra đó, cựu Tổng Thống Trump không hề đưa ra bất kỳ hành động bảo vệ nào theo đúng nghĩa vụ của ông trong lời tuyên thệ trước Hiến Pháp.
Chính ông Meadows nhận được rất nhiều tin nhắn khẩn cầu ông Trump phải đưa ra những biện pháp ngăn chặn vụ nổi loạn.
Những tin nhắn này bộc lộ rằng Toà Bạch Ốc lúc đó biết chính xác những ǵ đang xảy ra tại Quốc Hội.
Những dân cử của đảng Cộng Ḥa tại Quốc hội và những người khác gửi tin nhắn cho vị cựu chánh văn pḥng Toà Bạch Ông giữa lúc vụ bạo loạn đang diễn ra, xin dẫn chứng những đoạn tin nhắn như:
-“Mark, người biểu t́nh đang tràn ngập vào Quốc Hội. Họ phá cửa kiếng để vào. Khẩn cấp lắm rồi. Vậy Trump có định lên tiếng ǵ không?”
-“Chúng tôi đang bị bao vây tại Quốc Hội.”
-“Đám đông nổi loạn đang xông vào Quốc Hội.”
-“Có một chốt pḥng thủ ở cửa pḥng Hạ Viện.”
-“Tất cả chúng tôi đều bất lực.”

Những người ủng hộ Tổng Thống Donald Trump gây bạo loạn tại Quốc Hội hôm 6 Tháng Giêng. (H́nh: Spencer Platt/Getty Images)
Hàng loạt tin nhắn, bao gồm của cả các viên chức chính quyền Trump, kêu gọi ông phải hành động ngay lập tức:
-“Nhất định tổng thống phải công khai kêu gọi người biểu t́nh rút ra khỏi đây. Sẽ có người sẽ bị giết đấy.”
-“Mark! Tổng thống cần phải chấm dứt việc này lại. Ngay tức khắc!”
-“BẢO HỌ VỀ NHÀ ĐI.”
– “Tổng thống cần phải kêu đám đông điên loạn này rút đi.”
Những người dẫn chương tŕnh của Fox News đều biết rằng ông Trump cần phải hành động ngay lập tức trước t́nh thế bạo loạn nguy hiểm. Họ nhắn tin cho ông Meadows rằng:
-“Mark, tổng thống cần phải kêu đám người nổi loạn tại Quốc Hội rút lui ngay. Chuyện này đang huỷ hoại tất cả chúng ta … tổng thống đang phá hủy di sản của chính ḿnh,” bà Laura Ingraham, một gương mặt truyền thông chính của đài Fox News, gởi tin nhắn cho ông Meadows.
-“Làm ơn đưa tổng thống lên truyền h́nh. Vụ này đang phá hủy mọi thành tựu của ông ấy,” ông Brian Kilmeade, người dẫn chương tŕnh Fox & Friends, gởi tin nhắn cho ông Meadows.
-“Liệu tổng thống có đưa ra một tuyên bố nào không? Lên tiếng kêu đám đông rút ra khỏi Quốc Hội ngay,” ông Sean Hannity, cũng là một khuôn mặt quen thuộc của Fox News, hối thúc vị cựu chánh văn pḥng Ṭa Bạch Ốc.

Cựu Tổng Thống Donald Trump kích động người ủng hộ kéo đến Quốc Hội ngăn chặn xác nhận kết quả bầu cử ngày 6 Tháng Giêng. (H́nh: Brendan Smialowski/AFP via Getty Images)
Giữa lúc bạo loạn xảy ra, ông Donald Trump Jr., con trai trưởng của cựu tổng thống, nóng ruột nhắn tin cho ông Meadows: “Tổng thống cần phải lên án vụ ‘kinh tởm’ này ngay. Càng sớm, càng tốt. Kêu gọi của cảnh sát Quốc Hội không đủ đâu.”
Ông Meadows đáp: “Tôi đang cố gắng hối thúc đây. Đồng ư với anh.”
Tuy nhiên, cựu Tổng Thống Trump vẫn không đưa ra bất kỳ hành động nào lúc đó.
Ông Donald Trump, Jr. nhắn tin nhiều lần, kêu gọi vị chánh văn pḥng thúc tổng thống hành động:
“Chúng ta cần tổng thống lên tiếng. Tổng thống cần hành động ngay bây giờ. Mọi chuyện đi quá xa và vượt khỏi tầm tay rồi.”
Nhưng sau đó, nhiều giờ trôi qua, ông Trump vẫn không “nhúc nhích.”
Tin nhắn từ những cá nhân không có đặc quyền pháp lư này là bằng chứng cho thấy ông Trump hoàn toàn không thực hiện nghĩa vụ của một tổng thống trong suốt 187 phút đó.
Và lời khai của ông Meadows sẽ trả lời một câu hỏi quan trọng khác: Liệu ông Donald Trump, dù hành động hoặc không hành động, có t́m cách cản trở tiến tŕnh hiến định xác nhận kết quả bỏ phiếu của các đại cử tri chính thức đang xảy ra tại Quốc Hội lúc đó hay không?
Việc điều trần của ông Mark Meadows sẽ giúp đưa các thông tin để các nhà lập pháp quyết định.
Tuy nhiên, ông Meadows từ chối, ngay cả trên các vấn đề không có đặc quyền pháp lư. Chính ông Meadows đang cản trở công việc Quốc Hội.
Thứ nh́, ông Meadows biết về việc ông Trump nỗ lực thuyết phục các giới chức ở các tiểu bang thay đổi kết quả bầu cử chính thức.
Ví dụ, tại Georgia, ông Meadows tham gia vào cuộc nói chuyện điện thoại giữa ông Trump và ông Brad Raffensperger, bộ trưởng hành chính tiểu bang, người phụ trách bầu cử.
Ông Meadows đă nghe lời ông Trump yêu cầu ông Raffensperger “t́m từ 11,780 phiếu bầu” trở lên để thay đổi kết quả cuộc bầu cử ở Georgia (v́ ông Biden thắng ông Trump 11,779 phiếu). Khi đang điện đàm, ông Meadows đă gửi tin nhắn cho những người khác để tham gia. Một lần nữa, ông Meadows không có đặc quyền pháp lư để từ chối điều trần liên quan đến những tin nhắn này. Như vậy, ông Meadows cản trở công việc Quốc Hội.
Thứ ba, trong những tuần trước hôm 6 Tháng Giêng, những người được ông Trump bổ nhiệm tại Bộ Tư Pháp liên tục thông báo với ông Meadows rằng họ không t́m được bằng chứng cho thấy cáo buộc gian lận bầu cử của ông Trump là đúng sự thật, và trên thực tế, cuộc bầu cử không hề bị “đánh cắp.”
Lúc đó, ông Trump dự định bổ nhiệm ông Jeffrey Clark làm bộ trưởng tư pháp, để ông Clark có thể thay đổi kết luận của Bộ Tư Pháp về kết quả bầu cử.
Trong thông báo với ủy ban, ông Clark ước đoán có thể sẽ bị truy tố h́nh sự liên quan đến những vấn đề này, cho nên ông dự định áp dụng Tu Chính Án Thứ Năm, để không khai báo trong buổi điều trần sắp tới.
Nội dung các tin nhắn “không có đặc quyền pháp lư” nêu trên cho thấy ông Meadows nhiều lần liên lạc nhiều lần với một thành viên của Quốc Hội, và người này phối hợp làm việc với ông Clark, như vậy, ông Meadows không có cơ sở pháp lư để từ chối điều trần về những tin nhắn này.

Ba trong số chín thành viên Ủy Ban Điều Tra Tấn Công Quốc Hội. (H́nh minh họa: Anna Moneymaker/Getty Images)
Như vậy, ông Meadows tiếp tục cản trở công việc Quốc Hội.
Tóm lại, vụ bạo loạn hôm 6 Tháng Giêng là chưa hề có tiền lệ.
Chưa từng có một vụ nào trong lịch sử quốc gia nghiêm trọng hơn như thế để khiến Quốc Hội phải mở cuộc điều tra về hành động của một cựu tổng thống.
Cuộc điều tra này không giống như các cuộc điều tra khác của Quốc Hội.
Hiến Pháp, cấu trúc thể chế dân chủ và nguyên tắc nhà nước pháp quyền, vốn là trọng tâm làm cho nước Mỹ vĩ đại, đang bị đe dọa.
Chúng ta không thể nào hài ḷng với những câu trả lời không đầy đủ hoặc nửa vời sự thật, và chúng ta không đầu hàng trước nỗ lực che giấu sự thật của ông Trump.
Uỷ ban kiên tŕ làm việc một cách chuyên nghiệp và không đảng phái.
Chúng ta phải t́m ra sự thật một cách khách quan và bảo đảm rằng biến cố như ngày 6 Tháng Giêng sẽ không bao giờ xảy ra.”
Qua phần tường tŕnh của Dân Biểu Cheney, các tin nhắn của tất cả những người trong Toà Bạch Ốc và trong ṿng thân cận của ông Trump cho thấy họ đều chứng kiến cảnh vị tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ “án binh bất động” trước cảnh Quốc Hội bị tấn công khiến họ phải hối thúc ông Meadows t́m cách can thiệp.
Đừng quên, việc bảo vệ an ninh quốc gia và Hiến Pháp là nghĩa vụ hàng đầu trong lời tuyên thệ của bất kỳ vị tổng thống nào của nước Mỹ. (MPL) [đ.d.]