Giới chuyên môn cho rằng sự việc sắp xảy ra trên mặt trăng là lời cảnh tỉnh rằng đă đến lúc cần có quy định liên quan rác thải vũ trụ.
Vệ tinh DSCOVR được tên lửa Falcon 9 phóng lên vào ngày 11.2.2015. Ảnh AFP
Hăng AFP ngày 27.1 đưa tin một đoạn tên lửa của hăng SpaceX (Mỹ) phóng lên cách đây 7 năm và bị bỏ lại trong không gian sẽ rơi xuống mặt trăng vào tháng 3, khiến giới chuyên môn kêu gọi nên sớm có quy định về vấn đề rác thải không gian.
Tên lửa Falcon 9 được dùng để đưa một vệ tinh của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) lên quỹ đạo trong sứ mệnh Quan sát Thời tiết không gian sâu (DSCOVR) vào năm 2015.
Kể từ sau cuộc phóng đó, tầng thứ 2 của tên lửa dùng trong giai đoạn phóng tăng cường đă trôi lơ lửng trong không gian theo quỹ đạo hỗn loạn, theo nhà thiên văn học Bill Gray, người viết phần mềm trắc lượng học thiên thể Guide được nhiều nhà thiên văn học chuyên nghiệp và nghiệp dư dùng để theo dơi các vật thể gần trái đất, thiên thạch, sao chổi…
Chính ông Gray là người tính ra khả năng mảnh tên lửa trên đi vào quỹ đạo va chạm với mặt trăng. Mảnh vỡ này từng đi qua khá gần mặt trăng vào tháng 1 khiến nó bị thay đổi quỹ đạo.
Sau một tuần kể từ khi mảnh vỡ tên lửa đi qua gần mặt trăng, ông Gray quan sát lại và kết luận rằng nó sẽ va vào bề tối của mặt trăng vào ngày 4.3 với tốc độ 9.000 km/giờ.
Ông Gray kêu gọi cộng đồng thiên văn học nghiệp dư cùng ông quan sát mảnh vỡ trên, và dự đoán của ông đă được xác nhận. Thời gian và địa điểm va chạm chính xác có thể thay đổi chút ít so với dự báo, nhưng đa số đều đồng ư rằng sẽ xảy ra va chạm vào ngày hôm đó.
“Tôi đă theo dơi những mảnh vỡ kiểu này trong khoảng 15 năm. Và đây là lần va chạm không cố ư đầu tiên trên mặt trăng mà chúng ta sẽ chứng kiến”, ông cho biết.
Cần có quy định
Trong khi đó, theo nhà thiên văn học Jonathan McDowell tại Viện Vật lư thiên văn Smithsonian (Mỹ), có khả năng từng xảy ra những va chạm tương tự mà con người chưa phát hiện.
Ông phân tích rằng có ít nhất 50 vật thể bị bỏ lại ở quỹ đạo sâu của trái đất từ thập niên 1960 – 1980 mà không được theo dơi.
“Giờ đây chúng ta mới theo dơi một vài vật thể, nhưng chúng ta không thể t́m thấy rất nhiều vật thể khác và chúng đă không c̣n ở đó. Có lẽ ít nhất đă có vài vật thể đă va vào mặt trăng mà chúng ta không chú ư”, ông phỏng đoán.
Theo giới thiên văn học, phần thân tên lửa SpaceX nặng 4 tấn sẽ va chạm vào mặt trăng nhưng chúng ta sẽ không được chứng kiến theo thời gian thực. Tuy nhiên, nó sẽ tạo một cái hố mà giới khoa học có thể dùng tàu vũ trụ và các vệ tinh quan sát để hiểu hơn về địa lư của mặt trăng.
Trước đây, các tàu vũ trụ từng được cố ư lao vào mặt trăng để nghiên cứu khoa học, chẳng hạn như sứ mệnh Apollo nhằm thử nghiệm máy đo địa chấn. Vào năm 2009, NASA phóng một đoạn tên lửa vào một vị trí gần cực nam của mặt trăng để t́m nước.
Trên thực tế, hầu hết các tên lửa không đi quá xa khỏi trái đất. SpaceX đưa các phần thuộc giai đoạn tăng cường của tên lửa trở lại bầu khí quyển của trái đất để chúng tan ră ở biển, c̣n giai đoạn 1 được thu thập và tái sử dụng.
Ông Gray cho rằng có thể c̣n có nhiều vụ va chạm ngoài ư muốn trên mặt trăng trong tương lai do các chương tŕnh không gian của Mỹ và Trung Quốc để lại nhiều rác thải trên quỹ đạo.
Mỹ cùng các đối tác quốc tế đang có kế hoạch lập trạm không gian trên quỹ đạo mặt trăng. Ông McDowell cho rằng những sứ mệnh đó sẽ “bắt đầu trở nên rắc rối khi giao thông nhiều hơn”.
Dự định tái ngộ mặt trăng bị tŕ hoăn, NASA lo bị Trung Quốc vượt lên trước
“Thực ra không ai đảm nhận nhiệm vụ theo dơi những mảnh vỡ mà chúng ta bỏ lại ở quỹ đạo sâu của trái đất. Tôi cho rằng đă đến lúc nên bắt đầu quy định về điều đó”, ông kêu gọi.
Hăng SpaceX chưa đưa ra b́nh luận liên quan. Hiện công ty của tỉ phú Elon Musk đang phát triển một thiết bị đáp xuống mặt trăng để giúp NASA đưa phi hành gia trở lại mặt trăng, sớm nhất vào năm 2025.
VietBF@sưu tập
