Một tháng qua, đối tác, người lao động không thể gọi tổng đài nhà máy Long Rich Việt Nam (TP Thủ Đức) do bị nhóm cho vay nặng lăi "khủng bố" điện thoại cả ngày.
Liên tục nhận cuộc gọi đ̣i nợ với những lời khó nghe khiến nhân viên trực tổng đài của Công ty TNHH Long Rich Việt Nam ở Khu chế xuất Linh Trung II căng thẳng. Sáng sớm, điện thoại bắt đầu reo. Máy vừa được nhấc lên, đầu dây bên kia xưng người của công ty mua bán nợ, yêu cầu nhà máy hợp tác đưa công nhân vay tiền ra gặp, trả cả gốc lăi. Nếu không phối hợp, bên đ̣i nợ sẽ đăng thông tin nhà máy lên diễn đàn, mạng xă hội và cho người đến quấy phá.
Những cuộc gọi kéo dài từ sáng đến khuya khiến công ty không thể nhận cuộc gọi từ đối tác, khách hàng. Không chỉ số tổng đài bị quấy phá, điện thoại cá nhân của cán bộ công đoàn, pḥng hành chính nhân sự, hotline tuyển dụng đều bị những người đ̣i nợ gọi liên tục. Nhiều lao động muốn liên lạc xin việc không thể gọi được v́ các số liên tục bận.

Dán tờ rơi cho vay tiền trước một nhà máy ở TP Thủ Đức. Ảnh: Lê Tuyết
Bà Nguyễn Thị Thùy Vân, Chủ tịch công đoàn Công ty Long Rich, nói nhà máy có gần 5.000 lao động, gần 30% dính tín dụng đen, vay tiền từ các app (ứng dụng). Nhiều công nhân chỉ vay 10 triệu đồng nhưng sau vài tháng gốc lăi đă lên 100 triệu đồng. Họ trả được một thời gian, không gồng nổi nên bỏ số điện thoại để trốn nợ. Không t́m được người vay, nhóm cho vay tấn công nhà máy. Không chỉ gọi điện chửi bới, nhóm đ̣i nợ c̣n ghép h́nh đăng lên mạng xă hội, vu khống cán bộ công đoàn, nhân viên nhân sự là trùm lừa đảo.
Chung cảnh ngộ, chị Bích Hiền, phụ trách tuyển dụng tại Công ty TNHH Pou Yuen Việt Nam (ở quận B́nh Tân), nói rằng những cuộc gọi thúc ép nhà máy hợp tác đ̣i nợ công nhân kéo dài đến 1-2 giờ sáng. Mỗi ngày nhà máy nhận gần 70 cuộc gọi, vài chục email vu khống công ty cấu kết công nhân giật nợ.
Có lần chị Hiền trả lời nhầm số, đầu dây bên kia chửi bới nặng nề rồi gọi ngay cho chồng chị đe dọa tiếp. Bên đ̣i nợ c̣n đọc được tên các thành viên trong gia đ́nh, địa chỉ trường học của các con và tuyên bố nếu công nhân không trả hết nợ sẽ "xử từng người", kéo đến nhà máy căng băng rôn, đăng thông tin lên mạng.
Thông tin từ công đoàn, nhà máy có khoảng 400-500 công nhân vay tiền lăi quá cao, mất khả năng trả nợ. Nhiều người đổi số điện thoại, nghỉ việc, số khác cố gắng bám trụ tuy nhiên luôn trong trạng thái bất an, năng suất lao động không đảm bảo.
"Công việc của nhà máy bị ảnh hưởng nhiều", chị Hiền nói. Pḥng nhân sự vừa đăng thông báo tuyển dụng lên mạng kèm điện thoại liên hệ, ngay lập tức số này bị nhóm đ̣i nợ gọi từ sáng đến chiều. Nhiều người quá mệt mỏi đă cài chế độ chặn toàn bộ số lạ. Tuy nhiên việc này lại khiến lao động t́m việc không liên lạc được, công tác tuyển dụng càng gặp khó.
Ông Phạm Thế Toàn, Giám đốc nhân sự Công ty cổ phần thực phẩm Cholimex ở Khu công nghiệp Vĩnh Lộc (huyện B́nh Chánh), cho hay nhà máy đang thiếu hơn 500 lao động, rất mong ứng viên liên lạc. Thế nhưng giờ đây thấy số điện thoại lạ gọi đến ông không dám bắt máy v́ sợ gặp bên đ̣i nợ công nhân.
Không chỉ quấy phá điện thoại, nhóm đ̣i nợ c̣n lấy h́nh của ông Toàn, lănh đạo công ty đăng lên các diễn đàn, mạng xă hội vu khống trùm giật nợ, lừa đảo v́ đă bao che cho lao động vay tiền. "Có ngày điện thoại của tôi không thể nhận được cuộc gọi của bất kỳ ai v́ nhóm người cho vay chiếm sóng từ sáng đến tối", ông Toàn nói.
Bị quấy phá liên tục, song phía các nhà máy khá lúng túng khi xử lư. Bà Kiều Ngọc Hoa, Giám đốc Nhân sự Công ty TNHH Điện tử Samsung HCMC CE Complex ở Khu công nghệ cao (TP Thủ Đức), nói nhiều nhân viên của nhà máy cũng rơi vào t́nh trạng tương tự. Tuy nhiên khi tŕnh báo với cơ quan công an nhờ hỗ trợ xử lư th́ nhận được câu trả lời phía đ̣i nợ dùng sim rác và Facebook ảo nên khó xử lư.
Bà Trần Thị Diệu Thúy, Chủ tịch Liên đoàn lao động TP HCM, cho biết công đoàn thành phố nhận được khá nhiều báo cáo từ cơ sở về t́nh trạng các nhà máy bị nhiều người quấy phá. Nguyên nhân xuất phát từ việc công nhân vay nặng lăi, mất khả năng trả nợ, bỏ số điện thoại đăng kư.
Theo bà Thúy, khó khăn của dịch bệnh, người lao động kiệt quệ tài chính, không có nguồn tích lũy nên rất cần chỗ vay mượn bù đắp các khoản chi tiêu. Công đoàn thành phố có Tổ chức tài chính vi mô CEP, hỗ trợ các khoản vay tín chấp lăi suất rất thấp cho người lao động. Nếu công nhân gặp các t́nh huống khẩn cấp như đau ốm, tai nạn... cần tiền có thể liên hệ công đoàn cơ sở tại nơi làm việc. Nhân viên CEP sẽ xuống tận nơi hỗ trợ và ưu tiên giải ngân trong 24 giờ.
Tuy nhiên, nhu cầu của công nhân quá lớn mà vốn của CEP hạn chế nên không thể phủ hết. Trong khi các ứng dụng cho vay tiền, tín dụng đen lại hoạt động rầm rộ, tiếp cận công nhân dễ dàng, giải ngân nhanh chóng. Bà Thúy đề xuất ngân hàng nhà nước cần quan tâm, hỗ trợ vốn cho các tổ chức tín dụng như CEP, các quỹ phi lợi nhuận của các đoàn thể để có thêm nguồn vốn hỗ trợ người lao động, tránh tín dụng đen trong giai đoạn sau dịch.
Lănh đạo Liên đoàn lao động TP HCM cho rằng mặc dù thỏa thuận vay mượn giữa hai bên là quan hệ dân sự. Tuy nhiên, cơ quan chức năng cần xem xét đến yếu tố lăi vay quá cao và cách thức đ̣i nợ tác động tiêu cực đến người lao động, doanh nghiệp để có phương án xử lư, giúp các nhà máy ổn định sản xuất.
Tại buổi đối thoại giữa Thủ tướng với công nhân hôm 12/6, Thượng tướng Công an Lương Tam Quan cho biết nhiều tổ chức tín dụng đen núp dưới vỏ bọc huy động vốn, góp tài sản kinh doanh, cho công nhân vay lăi suất đến 1.000%/tháng. Ba năm qua, Bộ Công an đă phát hiện xử lư 2.740 vụ việc, trong đó hơn 1.000 vụ cho vay nặng lăi với nhiều bị hại là công nhân.
Mới đây, Ngân hàng Nhà nước đă chỉ đạo hai công ty tài chính kích hoạt gói vay 20.000 tỷ đồng nhằm xóa sổ tín dụng đen bủa vây công nhân. Theo đó, gói tín dụng có lăi suất bằng một nửa lăi suất cho vay hiện tại, hỗ trợ lao động trong khu công nghiệp. Mức vay cho tiêu dùng, sinh hoạt tối đa 70 triệu đồng mỗi người, thời hạn 3 tháng đến dưới 3 năm.