Lăng mộ tiết lộ quá khứ tội ác của Vơ Tắc Thiên. Vào 1.300 năm trước, Yan Shiwei là một trọng thần của Vơ Tắc Thiên. Khi hài cốt của ông được t́m thấy trong ngôi mộ ở thành phố Tây An, Trung Quốc, những bí mật kinh hoàng đă được tiết lộ.
Ngôi mộ được t́m thấy trong một hang động, là những ǵ c̣n lại của Yan Shiwei và vợ Lady Pei. Trên bia đá ghi lại cuộc đời đầy biến động của Yan Shiwei.
Một chính trị gia quyền lực của Trung Hoa
Vơ Tắc Thiên, nữ vương đầu tiên và duy nhất của Trung Hoa xưa. Ảnh: Ancient Origins
Vơ Tắc Thiên là một phụ nữ nhiều thủ đoạn, lên ngôi vào năm 690 sau khi Đường Cao Tông qua đời. Từ một thê thiếp có sức ảnh hưởng đến một Hoàng hậu và sau đó chính thức trở thành Nữ vương đầu tiên và duy nhất trong lịch sử 4000 năm của Trung Quốc, Vơ Tắc Thiên đă có công lập nên triều đại nhà Chu. Tuy nhiên, thời gian Vơ hậu trị v́ chỉ kéo dài 15 năm sau khi cai quản đất nước khá hiệu quả.
Từ bản dịch trên tấm bia mộ của gia đ́nh Yan Shiwei, sau khi chồng băng hà, Vơ Tắc Thiên phế ngôi con trai và lên nắm quyền. Bấy giờ, Xu Jingye nổi dậy chống lại Vơ Hậu ở Jiangdu (nay là Dương Châu, Trung Quốc).
Yan Shiwei là một quan chức quân đội, đă từ chối tham gia vào cuộc bạo loạn và ủng hộ Vơ Tắc Thiên dẹp cuộc nổi dậy. V́ sự kiện này, Shiwei được Vơ hậu trọng dụng.
H́nh ảnh của những người đàn ông trên bức tranh tường trong ngôi mộ của Đường Trung Tông, con trai bị phế truất và bị lưu đày bởi chính Vơ Hậu. Ảnh: Ancient Origins
Ḍng chữ trên bia có khắc: "Yan Shiwei đă cố ư phế cánh tay của ḿnh chống lại sự cưỡng ép từ phiến quân, cho thấy sự trung thành của ông đối với triều đ́nh là không thay đổi".
Cận cảnh những chữ viết khắc trên văn bia được t́m thấy trong ngôi mộ gia đ́nh của Yan Shiwei. Ảnh: Chinese Cultural Relics
Trung thành, nhưng không phải măi măi
Lên ngôi nắm quyền, Vơ Tắc Thiên hợp nhất quyền lực, Yan Shiwei trở thành một trọng thần trong triều đ́nh. Bia văn có miêu tả ông: "thẳng thắn như sương thu, ấm áp như mặt trời mùa đông, để dân chúng học cách tự kiểm soát và trật tự dân sự được thành lập".
Yan Shiwei được cho là đă phục vụ Vơ Tắc Thiên 9 năm trước khi "một thảm hoạ giáng xuống đầu ông". Được hưởng vinh hoa phú quư chưa bao lâu, tai họa ập đến với gia đ́nh ông. Em trai của vị tướng này là Zhiwei chống đối Vơ Tắc Thiên. Văn bia không nêu rơ người em này đă phạm tội tày đ́nh ǵ khiến cả gia đ́nh bị giết.
Cả gia đ́nh bị xử tử năm 699, riêng vợ Yan Shiwei qua đời năm 691 nên không bị hành quyết trong thảm kịch trên. Không những giết cả nhà, thi thể những người trong gia đ́nh ông cũng không được chôn cất tử tế.
Vơ Tắc Thiên cuối cùng cũng bị con trai lưu vong từ nhiều năm trước phế truất và bà mất ngay sau đó. Với sự trở lại của triều đại nhà Đường, Yan Shiwei đă được minh oan và cải táng trong ngôi mộ gia đ́nh với vợ.
Chữ trên văn bia của Yang Shun, một vị tướng của Vơ hậu. Lạc Dương, nhà Đường năm 693. Ảnh: Ancient Origins
Theo LiveScience, một số hiện vật và chút ít tro cốt đă được t́m thấy từ ngôi mộ vào năm 2002, gồm các bức tượng gốm của người giám hộ lăng mộ, các binh sĩ và động vật, một gương bằng vàng và chữ viết trên bia mộ đă được phục hồi.
Di sản của Nữ vương
Vơ Tắc Thiên đă trị v́ Trung Hoa thành công, thống nhất Trung Quốc, nhưng lịch sử cho thấy bà có tham vọng và là một người tàn bạo.
Các vụ hành quyết tập thể, xử tử hay lưu đày là quy tắc của Vơ hậu để loại bỏ đối thủ, kể cả gia đ́nh và những người ủng hộ bà. Vơ Tắc Thiên đă thao túng tôn giáo và được cho là đă sử dụng tuyên truyền để đảm bảo vị trí của ḿnh. Bà củng cố quyền lực thông qua một đội quân gián điệp bí mật.
Với tất cả điều đó, Vơ Tắc Thiên được cho là có nhiều ảnh hưởng quan trọng trong nhiều lĩnh vực của xă hội Trung Quốc, bao gồm giáo dục, văn học, cũng như hỗ trợ cho dân chúng. Bà đă thành công trong việc mở rộng biên giới lănh thổ Trung Hoa và nuôi lớn ba người con trai, những người sau này đều trở thành Hoàng đế Trung Nguyên.
VietBF@ sưu tập