Nhật Bản đứng thứ 2 trên thế giới về việc kiểm soát rác thải nhựa, chỉ sau Đức, mặc dù xứ sở phù tang này được ca ngợi về tỷ lệ tái chế nhựa lên đếni hơn 85%.
Việc sản xuất nhựa dùng một lần ngày càng rẻ. Các quốc gia ở châu Phi và châu Á dễ dàng nhập khẩu mặt hàng này. Tại đây, nước uống sạch thường được đựng trong chai và túi nhựa, Kyodo News đưa tin.
Năm 2019, châu Á sản xuất 54% số lượng nhựa trên toàn thế giới, dẫn đầu là TQ và Nhật Bản. Khoảng một nửa số rác thải nhựa được t́m thấy trên các đại dương chỉ đến từ 5 quốc gia: TQ, Indonesia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam, theo BBC.
Ảnh hưởng xấu đến môi trường và sức khỏe
Sau cùng, nhựa tan ră thành các vi hạt không thể phân hủy sinh học, gây ra các mối đe dọa tiềm tàng đối với động vật hoang dă và sức khỏe con người.
Ô nhiễm nhựa gây ra ảnh hưởng tiêu cực đến 90% các loài sinh vật biển. Dù tác động với con người vẫn chưa được nghiên cứu sâu, người ta đă t́m thấy các vi hạt trong máu, nhau thai và sữa mẹ.
Rác thải nhựa đă trở thành vấn nạn lớn ở châu Á, gây hại cho môi trường và sức khỏe con người. (Ảnh: Nippon).
Nate Maynard, cựu cố vấn phát triển bền vững tại Đài Loan, cho rằng sự thiếu hụt hệ thống kiểm soát rác thải ở nhiều vùng là một trở ngại lớn.
"Khi người dân không được tiếp cận quy tŕnh xử lư chất thải đúng cách, họ sẽ đổ hoặc đốt nó. Việc này có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và để lại hậu quả về môi trường", ông này cho biết.
Hơn nữa, việc kiểm soát chất thải không đúng cách cũng dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh như sốt rét, sốt xuất huyết và hen suyễn.
Nhật Bản đứng thứ 2 trên thế giới về kiểm soát rác thải nhựa, chỉ sau Đức. Mặc dù xứ phù tang được ca ngợi về tỷ lệ tái chế nhựa lên đến hơn 85%, con số này vẽ ra một bức tranh quá màu hồng.
Theo Viện Quản lư Chất thải Nhựa tại Tokyo, vào năm 2020, chỉ có 21% chất thải nhựa được tái chế nguyên liệu, nghĩa là được tái sử dụng sản phẩm. 63% khác được xử lư dưới dạng "
tái chế nhiệt", tức là
đốt nhựa để tạo ra năng lượng.
"Điều đó có nghĩa là có đến 2/3 tổng số lượng rác thải nhựa trên thực tế được đốt. Ở châu Âu, việc 'tái chế nhiệt' này sẽ được coi là thu hồi năng lượng chứ không phải tái chế", Tetsuji Ida, nhà báo chuyên viết về đề tài môi trường, cho biết. Ông cũng nói rằng Nhật Bản là nước xuất khẩu rác thải nhựa lớn nhất.
Năm 2020, Nhật Bản đă xuất khẩu sang các nước Đông Nam Á 820,000 tấn rác thải nhựa, chiếm khoảng 46% tổng số lượng nhựa của khu vực này.
Theo nhà báo Ida, một phần vấn đề là do chiến lược xử lư rác thải nhựa của Nhật Bản khiến cho người tiêu dùng và chính quyền địa phương chịu gánh nặng lớn.
"Bước tốn kém nhất trong quy tŕnh tái chế là phân loại, được thực hiện thủ công và chi trả bởi chính quyền địa phương. Điều đó có nghĩa là gánh nặng thuộc về người nộp thuế, trong khi các công ty chỉ trả phí tái chế chứ không cần bỏ tiền vào việc thu gom rác hay quản lư nội bộ", ông nói.
Nhật Bản gặp vấn đề nghiêm trọng khi sản xuất và tiêu thụ nhiều nhựa dùng một lần. (Ảnh: Financial Times).
Giải pháp tiến bộ
Trước sự gia tăng rác thải nhựa do thay đổi lối sống trong thời gian đại dịch, Hàn Quốc đă có những hành động kiên quyết. Tháng 9/2021, chính phủ đă cam kết giảm việc sử dụng nhựa vào năm 2030. Đồng thời, xứ kim chi đặt ra mục tiêu trở thành xă hội không dùng đồ nhựa vào năm 2050.
Năm nay, Hàn Quốc khôi phục quy định cấm ly nhựa dùng một lần tại các quán cà phê và nhà hàng. Được áp dụng lần đầu vào năm 2019, biện pháp này đă bị gián đoạn do đại dịch, nhưng dự kiến sẽ mở rộng sang ống hút và dụng cụ ăn uống vào cuối năm nay.
Đài Loan áp dụng cách tiếp cận tương tự để kiểm soát rác thải nhựa. Với hơn 2,000 điểm tái chế của chính phủ và tư nhân, ḥn đảo này có cơ sở hạ tầng tái chế khá mạnh.
Tuy nhiên, sự tái chế chỉ là một phần trong giải pháp tiến đến xă hội bền vững hơn. Việc làm giảm thiểu rác thải cũng quan trọng không kém.
Tại Đài Loan xuất hiện mô h́nh
"trả tiền khi vứt rác" với hệ thống định giá các túi rác với kích cỡ khác nhau, từ đó khuyến khích hạn chế rác thải. Năm 2018, trung b́nh một người Đài Loan thải ra 850 g rác mỗi ngày, trong khi cách đây 15 năm, con số này là 1,2 kg.
"Khi phải tốn tiền để vứt rác, người tiêu dùng được khuyến khích mua những thứ có thể tái chế lại. Điều này cũng quan trọng như phân loại rác v́ nó giúp giảm lượng chất thải", ông Maynard có nhận định.
"Cuối cùng, chúng ta cần phải lên tiếng", Ida nói. Ông chỉ ra sự đóng góp của người dân đă giúp thúc đẩy việc thực thi chính sách hạn chế rác thải ở các thành phố của Nhật Bản như Kameoka (Kyoto) và Kamikatsu (Tokushima), nơi tỷ lệ tái chế là khoảng 80%.
Tại thị trấn Kamikatsu, tổ chức phi lợi nhuận
Zero Waste Academy làm việc với các nhà máy sản xuất để triển khai chương tŕnh mua lại sản phẩm đă qua sử dụng, đồng thời vận động chính quyền địa phương ngừng vứt rác thải vào các băi chôn lấp hoặc đốt chúng.
"
Chính quyền thành phố là bên chịu trách nhiệm kiểm soát chất thải. V́ vậy họ là những người phải sẵn sàng hành động nhất", nhà báo Ida cho biết.
Ở mặt tích cực, sự ủng hộ của công chúng với việc cắt giảm nhựa đang ngày càng gia tăng ở Nhật Bản.
Điều cần chú ư là dù những nỗ lực cá nhân có thể tạo ra sự khác biệt, người tiêu dùng cần gây áp lực lên các ban ngành và chính quyền địa phương để tạo ra các thay đổi thực sự.