Livorno là một 'điểm kỳ dị' giữa thiên đường Tuscany của nước Ư, một chốn dừng chân nằm ngoài 'radar' của dân du lịch.
Nhiều năm trước đây, Livorno từng là điểm nghỉ dưỡng bên biển hấp dẫn nhất đất nước h́nh chiếc ủng, với vô số những vị khách nổi tiếng. Ngày nay, nó "ch́m nghỉm" giữa những thành phố nổi tiếng hơn của vùng Tuscany, nhưng có lẽ sẽ là nơi dừng chân lư tưởng cho những du khách cần một chút b́nh yên và cảm giác mới lạ so với các khu du lịch đông đúc.
Phóng viên Solveig Steinhardt của BBC Travel kể, anh vẫn quay lại thành phố tuổi thơ của ḿnh ít nhất 2 lần mỗi năm. Livorno nổi tiếng với những khu chợ ẩm thực trung tâm hơi náo nhiệt và đầy sắc màu. Đặc sản ư, có lẽ phải kể đến frate - một món bánh ṿng vị cam phủ đường, hoặc những con nhím biển tươi rói, ăn sống kèm vài giọt chanh tươi tại các quầy ngay kề băi biển.
Chỉ cách Pisa 20km về phía nam, Livorno mẫu mực cho h́nh ảnh một thành phố cảng điển h́nh của châu Âu: nó hỗn loạn và sống động; đa văn hóa; liên kết chặt chẽ với biển cả về văn hóa và ẩm thực. Và đáng ra, với vị trí ngay giữa trung tâm du lịch Tuscany - thành phố phải là một thỏi nam châm với du khách.
Một "Venice" không xô bồ?
Tuy nhiên, chỉ với 10% lượng khách du lịch so với Florence và 1/3 của Pisa, Livorno hầu như bị du khách phớt lờ - những ai có đến th́ có lẽ cũng do t́nh cờ. Theo Solveig, thử bắt chuyện với một du khách bất kỳ trên đường và hỏi họ đang đi đâu, hẳn họ sẽ nói ḿnh đang đợi bắt chuyến phà đến Corsica hoặc Sardinia, hay là lái xe loanh quanh t́m chỗ ăn thôi .
Một lịch sử khác biệt
Tại sao lại thế nhỉ? Đầu tiên, phải nói rằng Livorno hoàn toàn bị lu mờ bởi hào quang của những thành phố nổi tiếng khác vùng Tuscan và nó chỉ là một cái tên xa lạ trên bản đồ du lịch. Một số người th́ tin rằng trong suốt nhiều năm, các nhà máy lọc dầu của thành phố, khu vực hải cảng và doanh trại quân đội đă tạo cho Livorno một h́nh ảnh ô nhiễm, công nghiệp.
Nhưng những du khách lướt nhanh qua không nhận ra rằng họ đang bỏ lỡ một thành phố sống động về văn hóa với bờ biển choáng ngợp và một nét văn hóa đề cao tự do độc đáo bắt nguồn từ những ngày đầu thành lập.
Khi nhà Medici thành lập thành phố vào những năm 1500, họ đă thiết lập các luật đảm bảo sự tự do chưa từng có cho tất cả những cư dân mới để thu hút một lượng lớn và đa dạng các nhân tài.
Vào những năm 1700 và 1800, Livorno đă trở thành một điểm dừng chân quan trọng trong các chuyến "Grand Tour" - khi khái niệm du lịch hiện đại mới manh nha. Nhà sử học địa phương Giorgio Mandalis cho biết: "Hồi đó, Livorno là một điểm đến nổi tiếng vào mùa hè của tầng lớp thượng lưu Ư".
Ông giải thích rằng vào những năm 1800 và cho đến Thế chiến II, thành phố là nơi sở hữu vài khu nghỉ mát ven biển đầu tiên của Ư, thường xuyên được vương thất Ư lui tới. Nơi này thậm chí có cả khách sạn và spa.
Chưa kể, Livorno c̣n có hội chợ với tàu lượn cảm giác mạnh, và cả phiên bản sơ khai của các rạp chiếu phim vận hành bởi chính anh em nhà Luḿere. Nó nổi tiếng đến mức từng được nam tước Byron, nhà thơ lớn của thế kỷ 19 tới thăm trong 6 tuần, và trở thành bối cảnh của một trong những vở opera của Mozart.
Những ngày huy hoàng không kéo dài măi măi. Trong Thế chiến II, các cuộc không kích của quân Đồng Minh đă phá hủy phần lớn cảng chiến lược và trung tâm thành phố, khiến Livorno trở thành một trong những địa danh bị tàn phá nặng nề nhất ở Ư.
Nhiều người dân địa phương cho biết mọi thứ c̣n trở nên tồi tệ hơn với sự tái phát triển của toàn bộ khu vực sau chiến tranh một cách liều lĩnh và vội vàng. Mandalis cho biết: "H́nh ảnh của Livorno, vốn đă bị tàn phá bởi chiến tranh, càng bị hủy hoại bởi những ṭa nhà theo chủ nghĩa Duy lư mới, được dựng lên ngay bên cạnh những công tŕnh kiến trúc thế kỷ 17, đă khiến khu vực này trông nham nhở và mất cân bằng...".
Nhưng ngoài kiến trúc, thành phố vẫn sở hữu những điểm đáng tự hào của riêng nó. Livorno cũng có những mặt tích cực. Mandalis nói: "Chúng tôi có những thứ mà các thành phố Tuscany 'đẹp đẽ' khác (như Florence, Lucca, Pisa và Siena) không có. Sự cởi mở và tươi sáng của thành phố đă thu hút các họa sĩ trong nhiều thế kỷ, Livorno cũng chứa đầy lịch sử và nghệ thuật, như các khu nghỉ mát cổ kính bên bờ biển, ngọn hải đăng thế kỷ 14 hay các biệt thự chiết trung trước Học viện Hải quân".
"Nồi lẩu văn hóa" vùng Tuscany
Livorno cũng có một nguồn gốc đặc sắc so với các thành phố Tuscan khác. Mario Cardinali, người sáng lập và là biên tập viên chính của tạp chí châm biếm địa phương The Vernacoliere, giải thích rằng thành phố được tạo ra và định cư vào những năm 1500 nhờ các điều luật rất tự do nhằm thu hút đủ mọi thành phần cư dân tứ xứ đến định cư nhằm khuyến khích kinh doanh và phát triển.
Cardinali nhận xét: "Livorno rất 'phi Tuscan'", với thái độ không cung kính như nhiều vùng khác ở Tuscan đối với nhà cầm quyền hay tôn giáo, nhờ cư dân pha tạp.
Có thứ khác được kế thừa từ lịch sử quốc tế và đa văn hóa của thành phố, là những điều mà các thành phố Tuscan khác không có - sự bao dung đặc biệt với các khu vực và nền văn hóa khác.
Nhà sử học địa phương Giorgio Mandalis
Theo đầu bếp Simone De Vanni, người điều hành một kênh YouTube về ẩm thực địa phương, thức ăn cũng phản ánh đặc điểm của người Livorno. Ẩm thực đặc biệt của Livorno là kết quả pha trộn của nhiều quốc gia khác nhau vào thế kỷ 16. Không giống như những thành phố Tuscan cổ kính khác, vốn đă có truyền thống ẩm thực rơ ràng, Livorno trẻ trung và quốc tế đă có thể kết hợp giữa cái mới và cái cũ để tạo ra một món ăn của riêng ḿnh.
Các món ăn như cuscussù alla livornese (cơm couscous kiểu Livorno) hé lộ một lịch sử giao lưu với vùng Bắc Phi và người Tây Ban Nha gốc Do Thái. "Trong khi cacciucco, đặc sản của Livorno, là hiện thân hoàn hảo của thành phố, nhiều loại cá khác nhau được nấu phối hợp, tạo ra một thứ không phải là súp cá cũng chẳng phải là nước dùng cá, mà là một nét đặc sắc riêng", vị đầu bếp nhấn mạnh.
Theo Paola Ramoino, người đứng đầu Văn pḥng Du lịch Livorno, sự "dị biệt" của thành phố giữa vùng Tuscany có thể là một điểm thu hút với những du khách ưa thích "du lịch ngách", với trải nghiệm chân thực, chưa bị xô bồ và băo ḥa bởi quá tải dịch vụ du lịch.
Nói cách khác, thành phố Tuscan được tạo ra cho những du khách sẵn sàng t́m hiểu sâu hơn một chút về lịch sử địa phương và có thái độ cởi mở với sự khác biệt của nó.
