Có một sự thật gần như kinh điển là khi nhà nước CSVN đính chính nhằm làm giảm sự căng thẳng hay khỏa lấp một tin tức bất lợi nào đó th́ hầu như nguồn tin ấy luôn...
có thật, thậm chí có khi chính xác đến 90%! Từ những lần kinh nghiệm xảy ra liên tục trong hệ thống truyền thông, người dân tự nhiên thấy rằng cứ có nguồn tin từ báo giới nói ngược lại với tin đồn th́ không cần phải kiểm tra, đối chiếu kết quả cuối cùng sẽ
đúng y như… tin đồn.
Vụ án Vạn Thịnh Phát thời gian gần đây là một thí dụ điển h́nh nhất. Ngày 8/10, Cơ quan Cảnh sát điều tra thuộc Bộ Công an ra quyết định khởi tố vụ án
"Lừa đảo chiếm đoạt tài sản", xảy ra tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư An Đông và các tổ chức, đơn vị có liên quan. Công ty này là một trong những cơ sở kinh doanh nằm trong hệ thống quản lư của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát. Sau khi bà Trịnh Mỹ Lan bị bắt là một chuỗi sự kiện có liên quan đă xảy ra, đặc biệt là việc người dân tập trung đông đảo để rút tiền tại ngân hàng
SCB, tên viết tắt của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài G̣n, v́ tin rằng ngân hàng này là một trong rất nhiều chân rết của Vạn Thịnh Phát.
Người dân nhốn nháo đi rút tiền tại các chi nhánh ngân hàng SCB (Ảnh: Sài G̣n Review)
Cuộc chạy đua rút tiền ngày một căng thẳng đă gây ra xáo trộn cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ra khuyến cáo cho giới đầu tư
"cần b́nh tĩnh trước t́nh h́nh mới và khẳng định Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ theo dơi sát t́nh h́nh, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để có thể bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của giới đầu tư có liên quan".
Sự khẳng định này không giúp giới đầu tư yên tâm hơn mà trái lại sàn chứng khoán trong những ngày sau đó lại đỏ rực như một phản ứng domino. Đặc biệt khi một viên chức của Ngân Hàng Nhà Nước được báo chí hỏi rằng, số tiền mà cổ đông của SCB hay Vạn Thịnh Phát bỏ ra mua cổ phiếu sẽ được ai trả, người có thẩm quyền bèn tỉnh bơ đáp…
"ai phát hành th́ người ấy phải trả!!".
Không phải ai cũng là cổ đông của hai tổ chức SCB hay Vạn Thịnh Phát, những người trung lưu Việt Nam dành dụm chút ít tiền bạc giờ đây như ngồi trên đống lửa. Nhiều tỉnh thành từ Hà Nội, Hải Pḥng, Đà Nẵng, Nha Trang đến Sài G̣n…, hàng đoàn người cũng rồng rắn sắp hàng từ 3 giờ sáng để mong rút được tiền của chính ḿnh bởi người ta tin rằng, SCB sẽ bị phá sản mặc dù hơi khó xảy ra. Dù khó hay dễ, người dân không c̣n thời gian tính toán hơn thiệt khi trong tay họ chỉ có tờ giấy lộn chứng nhận tài khoản của ḿnh trong ngân hàng. Trong khi đó, theo Quyết định 32/2021/QĐ-TTg, số tiền tối đa bảo hiểm trả cho tất cả khoản tiền gửi được bảo hiểm (cả gốc và lăi) của một người tại một ngân hàng khi phát sinh trách nhiệm hoàn trả tiền bảo hiểm là 125 triệu đồng.
Ư thức trước cái
"nồi hơi" ngày càng đầy ấy, Ngân hàng Nhà nước khẳng định sẽ theo dơi sát t́nh h́nh để ngân hàng hoạt động b́nh thường và có giải pháp thỏa đáng: tất cả được thực hiện theo quy định pháp luật
"để bảo đảm quyền và lợi ích của người gửi tiền, giữ vững ổn định của SCB nói riêng và hệ thống các tổ chức tín dụng nói chung". Ngân Hàng Nhà Nước khuyến cáo người gửi tiền không nên rút tiền trước kỳ hạn. Báo chí được lệnh phải vào cuộc và gần như báo nào cũng có tin rất đáng khích lệ về sinh hoạt b́nh thường của ngân hàng
SCB.
Những bài viết mô tả người dân phấn khởi vào
SCB gửi tiền v́ tiền lời rất cao, nhân viên rất ḥa nhă và thủ tục rút tiền rất dễ dàng. Có tờ báo c̣n xác định số tiền gửi vào SCB gia tăng đột biến, chỉ trong một ngày người dân đă yên tâm gửi vào hơn 12 ngàn tỷ đồng v́
SCB là ngân hàng có mức lăi suất huy động cao nhất trên thị trường đến 8,55%/năm. Có tờ báo c̣n trích lời ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó giám đốc Ngân Hàng Nhà Nước chi nhánh Sài G̣n cho hay, người dân
"nắm bắt được chủ trương, chính sách và các giải pháp của ngành ngân hàng về bảo vệ quyền và lợi ích của người dân, của khách hàng khi gửi tiền vào hệ thống ngân hàng…", v..v..
Những lời ngon ngọt ấy cùng nhau ḥa vào bài ca "v́ lợi ích của người dân" chưa hết âm vang th́ hai ngày sau,
Ngân Hàng Nhà Nước cho biết có quyết định kiểm soát đặc biệt Ngân hàng Sài G̣n (SCB). Theo đó, hoạt động của Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài G̣n được thực hiện dưới sự kiểm soát của Ngân Hàng Nhà Nước. Ngân Hàng Nhà Nước lựa chọn, chỉ định những cán bộ có kinh nghiệm, năng lực, tŕnh độ chuyên môn từ các ngân hàng thương mại nhà nước (Vietcombank, BIDV, Vietinbank, Agribank) tham gia quản trị, điều hành Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài G̣n. Đồng thời, Ngân Hàng Nhà Nước sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan thực hiện đồng bộ các giải pháp cần thiết để ngân hàng
"hoạt động an toàn, lành mạnh".
Người dân ngơ ngác hỏi nhau, vậy là sao? Là hết chứ sao!
Dĩ nhiên không phải hết liền, hết ngay lập tức nhưng sẽ hết từ từ, rất nhẹ nhàng và không có ai cảm thấy ḿnh sẽ bị mất tiền. Từ những thông tư này đến các quyết định nọ, chủ nhân tài khoản trong hệ thống
SCB sẽ nhận được những lời khuyên và tùy vào t́nh h́nh hoạt động của hệ thống, số tiền mà họ có trong
SCB sẽ bị giảm như thế nào tùy theo cách vận hành của những cán bộ vừa mới thay thế.
Người dân cảm thấy như thế nào th́ tùy vào hoàn cảnh từng người. Giàu nứt đố đổ vách th́ xoa tay xem như thua một canh bạc lẻ, người có tiền kha khá, tạm bỏ qua làm lại ván bài khác, người có chút đỉnh tiền cắn răng chịu đau v́ sự cả tin của ḿnh… nhưng trên tất cả, câu hỏi về những sự việc lẽ ra phải được pháp luật bảo vệ lại không thấy tổ chức nào chịu trách nhiệm cho sự thiệt hại của người dân; trong khi Thị trường Chứng Khoán, Ngân hàng thương mại hay bất cứ định chế tài chánh nào của quốc gia đều đặt dưới sự giám sát của nhà nước. Cần nhấn mạnh, việc giữ ổn định lăi suất và tỷ giá đang gặp khó khăn, hệ thống ngân hàng c̣n tiềm ẩn nhiều rủi ro về nợ xấu vẫn không được giải quyết thỏa đáng… Tất cả đang gây ra nhiều sự bất cập cho cả hệ thống tài chánh quốc gia.
Vạn Thịnh Phát là một hồ sơ đầy bí ẩn, khi trong một thời gian dài, đă khuynh loát gần như toàn bộ bộ máy chính quyền TP.HCM. Những tên tuổi gắn liền với nó đă khiến cho cả nước giật ḿnh và khó tin về số tiền mà nó kiếm được chỉ trong thời gian ngắn. Đồng tiền của Vạn Thịnh Phát kiếm vào tỷ lệ nghịch với tài nguyên và ngân sách của nhà nước cũng như tiền vốn ít ỏi của người dân.
Trở lại với chuyện
"tin đồn" liên quan đến
Vạn Thịnh Phát và ngân hàng
SCB. Tin đồn có thật xảy ra cho thấy mức độ xử lư khủng hoảng thông tin của nhà nước vẫn c̣n nằm trong cái ṿng ấu trĩ mà nhiều chục năm qua vẫn luôn dùng đến: báo chí quốc doanh và tuyên giáo bao cấp.