Tôi vẫn c̣n nhớ một câu nói của bác Bửu Tiến, bạn ba tôi: Người ta khó tách một thằng khùng ra khỏi một thiên tài. Giữa hai nhân cách đó chỉ là một sợi tóc.
Một nửa nhân loại đang nói về Elon Musk, người giàu nhất hành tinh, chủ nhân của ba công ty khổng lồ: SpaceX, Tesla và Twitter.
Chưa có tỷ phú công nghệ nào từng làm thế giới nghẹt thở như gă. Khi Nga xâm lược Ukraine, Elon cung cấp cho quân Ukraine hệ thống internet Starlink, giúp họ cặp mắt thần để chống lại tên khổng lồ. Gấu Nga bị chặn đứng cũng nhờ một phần công sức của Elon Musk.
Nhưng 7 tháng sau, chính Musk lại đưa cho Kyiv kế hoạch ḥa b́nh mà trong đó coi bán đảo Crimea thuộc về Nga, yêu cầu Ukraine phải đảm bảo cung cấp nước cho Crimea, phải trung lập, không vào NATO v.v… Tất nhiên phần lớn cộng đồng mạng xúm vào chửi Musk. Có chính khách Ukraine c̣n chửi “F’k you”, trong khi Nga khen Musk mút mùa. Không biết có phải cậu ta tự ái hay không mà đầu tháng 10, một loạt sự cố Starlink xảy ra khiến Kyiv khốn đốn. Sau khi ngỏ ư đ̣i bộ quốc pḥng Mỹ chi tiền để quân đội Ukraine xài Starlink không thành, nay mọi việc lại OK.
Đúng là thằng khùng.
Chuyện mua Twitter của Musk cũng như tṛ chợ trời. Mua, ứ mua, tố nhau, rồi lại mua. Giá 44 tỷ USD bằng 100 triệu người Việt Nam cày trong sáu tuần mà hắn quyết định qua một đêm. Nhiều người thấy Musk đánh vật để “tân trang” lại cái cổ chim “Twitter” nên phán: “Sớm muôn ǵ hắn sẽ ôm đầu máu mà chạy. Từ ô tô điện, siêu chíp, động cơ tên lửa đến tự do ngôn luận là hai thế giới khác nhau“. Tôi không dám phán ǵ v́ không chắc đây là cơn điên hay một viễn kiến thiên tài mới của Musk.
Gă Nam Phi này quả là một thần đồng. Năm 12 tuổi (1983) cậu Elon đă tự lập tŕnh ra một tṛ chơi trên máy tính cá nhân. Đọc tiểu sử cá nhân th́ thấy y có một cuộc đời rất ch́m nổi, nhất là đường vợ con. Xứ Nam Phi tư bản hơn cả tư bản, nhưng vướng tệ nạn phân biệt chủng tộc nên quá chật hẹp với y vào tuổi 16. May mắn là Musk chọn nước Mỹ làm quê hương mới.
Bà Maye Musk, mẹ của Elon Musk đưa ảnh lên Twitter chúc mừng sinh nhật con trai 50 tuổi (2021).
Ở Mỹ không cần có card visit ghi đầy học hàm, học vị vẫn có thể thành “Ông nọ Bà kia”. Từ Bill Gates, Mark Zuckerberg đến Elon Musk đều bỏ dở đại học để theo đuổi giấc mơ, cứ như là người ta khuyến khích sinh viên bỏ học để thành tài. Nhưng tài như Musk th́ quả là hiếm. Y có thế chế tạo ra tên lửa mang phi thuyền lên không gian rồi lại quay về trái đất, lùi đít đỗ vào bệ phóng. Y có thể nghĩ ra nhà bank Paypal nhanh nhất thế giới mà không cần trụ sở có ghế bank cho khách [1].
Khi Musk sa thải một nửa bộ sậu Twitter, rất nhiều nhân viên chửi rủa y. Jim Cantrell, một cựu cộng sự thân tín của Musk đă viết một bài khuyên các nhân viên Twitter: Nếu muốn làm ở Twitter th́ phải chấp nhận sống với một Elon tốt và một Elon xấu (Twitter execs need to be ready to work with 2 different people — good Elon and bad Elon.)
Té ra, bên cạnh hai trí tuệ của thiên tài và thằng điên, c̣n có lương tâm của một người tốt và kẻ nhẫn tâm trong Musk.
Năm 2001 Musk gọi điện cho Jim Cantrell, khi đó là chuyên gia hàng đầu về hàng không của trường đại học Utah, nói rằng Jim là kẻ mà Musk đang cần để chung tay xây dựng SpaceX, nhằm thực hiện giấc mơ biến con người thành một thực thể sống giữa các hành tinh. Chuyên gia công nghệ này bị chinh phục bởi gă trai gần 30 tuổi và họ sang Nga t́m mua tên lửa. Musk chê tên lửa Mỹ đắt quá. Trên đường từ Nga trở về. Musk đổi ư, quyết tự chế ra tên lửa khiến Jim phục lăn thằng chọi con.
Cháu Elon luôn mừng mỗi khi được thưởng v́ có phiếu bé ngoan. Ảnh trên mạng
Trong một năm làm phó giám đốc phát triển cho Musk, Jim học được khá nhiều điều nhưng hai người luôn xung khắc với nhau nên cuối năm 2002 ông bỏ Space X. Theo Jim, con người tốt trong Musk là khi y ḥa nhă, lôi cuốn và t́m cách biến anh thành một phần hài ḥa trong sự nghiệp chung mà y đặt ra. Nhưng Musk có thể trở thành một người rất hung bạo, khi y quát nhân viên và y thẳng tay đuổi không thương tiếc bất cứ ai, nếu không thực hiện được những ư tưởng của y. Đối với Musk, không có cái ǵ và không có ai là đủ tốt cả. Đă có lần Musk gọi cho Jim lúc 3 gờ sáng, hỏi sao giờ này đă đi ngủ và bắt phải đến ngay labor. Đối với Musk, ai cũng phải làm việc với năng lực phi thường như y.
Jim Cantrell biết rằng, muốn tồn tại ở Space-X, ông phải thay đổi ḿnh theo Musk và điều đó khiến ông sợ, phải xin thôi việc. Ông khuyên các nhân viên Twitter: nếu muốn làm cho Musk th́ phải chấp nhận điều đó, không th́ nên đi cho sớm. Bài viết đó có thể đọc ở đây [2]
Tôi cho là Twitter dưới tay của Musk sẽ thay đổi một cách cực đoan (radical). Nó có thể tan tành, có thể bị phỉ nhổ v́ Musk không phải là người bảo vệ nhân quyền, người bảo vệ kẻ yếu. Y là một kẻ luôn nghĩ đến lợi nhuận. Vụ Ukraine đă hé lộ phần nào điều đó.
Nhưng cũng có thể Twitter sẽ thành một cái ǵ đó rất mới mà chúng ta chưa biết đến. Một phát minh mới có thể đang h́nh thành trong cái đầu vừa điên, vừa thiên tài của gă Nam Phi nọ, như Internet, như Paypal, như Facebook… từng thay đổi thế giới.
Một kẻ như Musk sẽ không có đất sống ở Trung Quốc. Ở Mỹ Musk có thể thách thức cả NASA khi chế ra tên lửa Falcon, rồi bắt NASA phải thuê. Musk dám thách thức cả nhà nước Mỹ khi dám ngang nhiên đưa Starlink vào cuộc chiến Ukraine mà không cần tham vấn chính quyền. Thậm chí Musk có thể đưa Trump trở lại Twitter trước các cuộc bầu cử mà đảng Dân chủ đang lo sốt vó. Ở Trung Quốc, ma mănh như Jack Ma mà phái cúi mọp dâng hàng chục tỷ USD cho anh Tập chỉ sau vài nụ cười lạnh tanh.
Nếu Musk sinh ra ở Việt Nam th́ chắc y sẽ chỉ là một gă tốt bụng. Mọi nhân cách xấu trong y đă bị thui chột ngay từ trong các buổi sinh hoạt nhi đồng hay đội thiếu niên. Cháu Elon luôn được phiếu bé ngoan hàng tuần. Lớn lên có thành đạt ǵ nữa th́ Elon sẽ không nhẫn tâm đuổi nhân viên khi họ không làm ra sản phẩm hoàn hảo. Người Việt vốn không ưa sự hoàn hảo và coi cái ǵ đó là tốt khi nó thỏa măn ham muốn của ḿnh.
Ngày nay đi xe ô-tô tuy hay bị kẹt xe, đường phố hay bị lụt khi trời mưa, nhưng so với hồi phải bốc thăm để được mua cái xe đạp Thống Nhất hay chia nhau mấy b́a đậu phụ th́ là thiên đường rồi, c̣n đ̣i ǵ nữa!
Người Việt là thiên tài về sự hài ḷng và quyết không chấp nhận những thằng điên.
_
Nguyễn Thọ____
[1] Ngân hàng được gọi là nhà Bank v́ ở đó luôn có các ghế bank để khách ngồi chờ lấy tiền và gửi tiền. Tương tự người ta gọi Bưu điện là nhà dây thép v́ trước kia ở đó chằng chịt dây điện để đưa điện tín Morse đi khắp nơi. Nhà bank PAYPAL chỉ làm online nên không có ghế bank.
[2]
https://www.businessinsider.com/work...ntrell-2022-11
