"Chỉ có mỗi Formosa mà đã lớn chuyện, nó chỉ là muỗi" đó là lời của ông Lê Phước Vũ chủ tịch tập đoàn kinh doanh thép Hoa Sen Việt Cộng. Trong những ngày qua vụ Formosa chưa lắng xuống thì có tin Hoa Sen chuẩn bị đầu tư một dự án nhà máy thép "lớn nhất" thế giới trên bờ biển Việt Nam.
Formosa chỉ là muỗi. Vậy Hoa Sen mới là trâu bò ?
Ảnh chủ tịch Hoa Sen Lê Phước Vũ
Câu chuyện biển nhiễm độc, hải sản chết hàng loạt ở biển Bắc miền Trung bởi một cú xả nước rửa ống của Formosa Hà Tĩnh dường như chưa hề nguội trong nhân dân thì liền sau đó, biển Nam miền Trung cũng chuẩn bị đón thêm một mối họa bởi tập đoàn Hoa Sen Group chính thức đầu tư xây dựng nhà máy luyện cán thép với công suất 16 triệu tấn mỗi năm.
Ngoài ra, bờ biển Cà Ná còn gánh thêm 25 cụm cảng và hàng loạt công trình khác. Xem như bờ biển này chính thức bị công nghiệp hóa.
Và chẳng biết chuyện gì xảy ra tiếp theo. Người quan tâm chỉ nhớ một điều là trước đây, bài phát biểu trong buổi khởi công xây dựng Formosa, Thủ tướng Nguyễn tấn Dũng nói như đinh đóng cột rằng bảo đảm công nghệ xử lý nước thải của Formosa hiện đại hàng đầu thế giới.
Và cái hiện đại hàng đầu thế giới mà Thủ tướng Dũng nói đó cũng rất rõ ràng, vì nó quá hiện đại nên xả một phát súc ống thì cả biển miền Trung đi toi! Giờ biết kêu ai, ông Dũng về hưu, bận “làm người tử tế” rồi!
Tới lượt ông Phúc, ông cũng tuyên bố như đinh đóng cột là phải đảm bảo xử lý nước thải để làm sao “cá có thể bơi được trong nước thải”! Hay nói như một lãnh đạo Cộng sản là nước thải có thể múc lên rửa mặt được, rửa rau và luộc rau được. Xin lỗi, đây chỉ là tư duy của các lãnh đạo Cộng sản, kiểu tư duy của Phạm Văn Đồng rằng một ký rau muống có hàm lượng chất bổ ngang với một ký lô thịt bò.
Và cũng kiểu lý luận này, có một thời người ta ác ý với nhau bằng kiểu phân biệt người Bắc, người Nam bằng câu chuyện hai anh em kết nghĩa, một người Bắc, một người Nam, họ thân thiết và quí mến nhau đến mức cùng mặc chung một kiểu áo quần, để chung một kiểu tóc, ngày Tết thì mặc chung bộ áo quần màu đỏ, có in hình ngôi sao vàng. Tình bạn của họ tượng trưng cho mối hợp nhất Bắc – Nam chung một nhà. Một tình bạn được xem là mẫu mực và lý tưởng nhất trong lịch sử.
"Hàng trăm tổ hợp thép trên thế giới đến nay vẫn nằm ngay giữa lòng các thành phố lớn, mặc dù các nước châu Âu có tiêu chuẩn môi trường khắt khe như thế nào. Chúng ta chỉ mới có mỗi vụ Formosa mà đã lớn chuyện! Tại sao chúng ta lại quá sợ sệt như thế? Đó là quan điểm của ông Lê Phước Vũ, Chủ tịch HĐQT Hoa Sen Group tại ĐHCĐ bất thường ngày 6.9 về vấn đề triển khai dự án Khu liên hợp luyện cán thép Hoa Sen Cà Ná – Ninh Thuận với tổng vốn đăng ký 10,6 tỷ USD của Cty CP Tập đoàn Hoa Sen đang được dư luận quan tâm khá nhiều.
Một nhà báo chia sẻ:
Tại Đại hội cổ đông bất thường của Tập đoàn Hoa Sen ngày 6.9, ngoài việc gây bão dư luận về Dự án Khu liên hợp luyện cán thép Hoa Sen (Cà Ná – Ninh Thuận), với công suất thiết kế đạt 16 triệu tấn/năm. Và tuyên bố xanh rờn: “Ngu gì không làm thép” mà các báo chính thống đã đưa. Vũ còn to tiếng, nguyên văn vầy: “Mày đăng tao lên báo, tao chấp mày luôn. Kể cả báo cũng dzậy, nó cũng là một cái phe. Mày đăng báo, mày đưa Facebook, tao đưa VTV1 chính thống...".
Nghe chói tai, nhưng đó là thực trạng của làng báo. Sở dĩ Vũ nói thế, vì Vũ có hai thứ là tiền và quan hệ. Tiền càng nhiều quan hệ càng bự, vậy thôi!
Không ít các đồng nghiệp, bạn bè tui đi làm phóng sự về Tôn Hoa Sen đã phải ngậm đắng nuốt cay khi công phu điều tra, bài viết bị cản và gác lại trước khi lên khuôn. Tất nhiên, các chứng cứ và ghi âm, kể cả Vũ bị ruột thịt trong nhà tố vẫn còn hén! Người đứng sau Vũ để can thiệp với các tòa soạn, tui chỉ thẳng mặt luôn là ông Đào Văn Lừng – cha nội này trước là Vụ phó Vụ Báo chí, hiện là Trưởng cơ quan Thường trực phía Nam của Ban Tuyên giáo Trung ương, nhiệm kỳ (2012 - 2017)
Còn phải nói thêm, Vũ hiện là anh em cột chèo với bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, khi chính thức công khai giới thiệu người đẹp Mỹ Hạnh như… bà hoàng trong các event có báo chí. Người đẹp tên Hạnh, sau thời gian phải lánh qua Cali (Mỹ) khi Vũ chưa li dị, sinh một con trai và giờ đã quay về. Mỹ Hạnh từng làm người mẫu là em ruột Thủy Hương, phu nhân bộ trưởng bộ Công Thương Việt Cộng Trần Tuấn Anh.
…..
Trở lại vấn đề Ninh Thuận, một vùng ven biển Nam Trung bộ có đặc thù khô hạn loại bậc nhất Việt Nam, mùa khô thường kéo dài.
Những năm gần đây do ảnh hưởng biến đổi khí hậu, hạn hán ngày càng khốc liệt. Mới đầu mùa khô 2016, tui ra Ninh Thuận có gặp ông Võ Đại - nguyên Phó Chủ tịch UBND Ninh Thuận (2011 – 2016), cho hay. Năm 2000 tỉnh có 4 hồ chứa, thời ông Đào Thậm (hình) làm chủ tịch, chỉ trong 3 năm Tỉnh đã nâng tổng số các hồ chứa vừa và nhỏ lên 16 hồ. Chủ yếu phục vụ cho chăn nuôi, trồng trọt và cải tạo môi trường. Đến 2016 thì coi như thua, nhiều hồ chứa nước ngọt cạn trơ đáy. Sản xuất nông nghiệp thiệt hại lên hàng trăm tỉ đồng, hiện có khoảng 6.000 người dân Ninh Thuận thiếu nước sinh hoạt, các trang trại méo mặt vì cừu chết..vv. Việc cải tạo vùng đất khô cằn coi như bế tắc!
Trong ngặt cảnh như vậy, nhưng Vũ cho hay, UBND Ninh Thuận đã chấp thuận và kéo nước về tận dự án. Ờ, giàu thì lo gì. Vũ nói, Ninh Thuận nếu không có nước thì… lấy nước biển làm (!)
Các chuyên gia kinh tế cho rằng đầu tư rủi ro cao và ô nhiễm môi trường. Cũng vì ô nhiêm nên nhiều nơi trên thế giới, nhất là Trung Quốc, Ấn Độ đang gánh hậu quả năng nề.
Những phát ngôn của Chủ tịch tập đoàn Hoa Sen ông Lê Phước Vũ về dự án liên hợp thép Cà Ná đang là đề tài được bàn tới nhiều nhất trên các trang báo cũng như mạng xã hội. Đa số người dân lo lắng về vấn đề ô nhiễm môi trường, liệu liên hợp thép Cà Ná có trở thành Formosa thứ 2 của Việt Nam, cũng không ít người cảm thấy phẫn nộ về thái độ của vị chủ tịch tự xưng là "Phật tử", hay sự ỉ lại vào VTV coi trời bằng vung trong phát ngôn của ông.
Tuyên bố tự tin của ông Vũ "Ngu gì không làm thép" liệu có đi vào vết xe đổ của Bầu Đức với dự án cao su?
Bình luận của một chuyên gia kinh tế: "Đó là căn bệnh của lòng tham và sự hoang tưởng. Khi thành công trong một vài lĩnh vực, con người thường có hoang tưởng là có thể thành công trong nhiều lĩnh vực. Không riêng gì các nhà kinh doanh Việt Nam mà phần lớn trên thế giới hay bị bệnh này. Thành ra tôi không ngạc nhiên. Khi có tiền trong tay và có một vài thành công ban đầu thì họ nghĩ như vậy."
Vấn đề mấu chốt của Dự án Hoa Sen Cà Ná hay bất kỳ dự án quy mô lớn đầu tư dài hạn nào khác như trồng cao su là sản phẩm đầu ra của dự án có tiêu thụ được đúng như khi lập kế hoạch.
Năm 2013, tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) của ông Đoàn Nguyên Đức bắt đầu đẩy mạnh quá trình tái cấu trúc, từ kinh doanh đa ngành nghề sang chuyển dịch tập trung sang một số lĩnh vực trọng tâm như nông nghiệp. Thời điểm đó, khi thị trường bất động sản đang đóng băng, quyết định của bầu Đức được cho là rất sáng suốt và được nhiều người ủng hộ.
Đầu tư mạnh cho cao su, mía đường, cọ dầu, bầu Đức tự tin tuyên bố cao su sẽ sớm trở thành nguồn thu lớn đóng góp cho toàn tập đoàn. Cũng phải thôi vì vào thời điểm đó “trồng cao su lãi thế, có… ngu mới không đầu tư vào cao su”.
Xây dựng nhà máy cao su trị giá 300 triệu USD, HAGL tính toán đầu tư trong vòng 5 năm, và biên lợi nhuận cho mảng cao su sẽ lên tới trên 60%. Các nhà sản xuất săm lốp nổi tiếng thế giới như Michelin cũng đã sẵn sàng mua hàng của HAGL.
Nhưng đời không như mơ. Đến khi bắt đầu ra những mẻ cao su đầu tiên, bầu Đức mới vỡ lẽ ra là mình đã đầu tư đúng đỉnh của giá cao su. Đến khi có sản phẩm mang đi bán, giá cao su đã liên tục rớt thảm và mảng kinh doanh cao su vốn được nhiều kỳ vọng của HAGL, chấp nhận thua lỗ lớn.
Việc HAGL đưa cái nhìn ngắn hạn vào đầu tư dài hạn đã khiến họ không tính toán được hết rủi ro thị trường và kinh doanh của công ty này gặp khó khăn lớn. Từ một tập đoàn tiềm lực hùng mạnh, chỉ 3 năm sau ngày tái cơ cấu, VietinBank và chủ nợ đã phải lên kế hoạch giãn nợ cho HAGL, tập đoàn này lại bắt buộc chuẩn bị cho một đợt tái cơ cấu mới, đau đớn hơn lần trước nhiều lần.
Nhớ lại tuyên bố tự tin của ông Đoàn Nguyên Đức lúc đó, rất giống với nụ cười của ông Vũ bây giờ.
Thay vì làm nông nghiệp, tham vọng của Hoa Sen là xây dựng khu liên hợp luyện, cán thép khép kín từ nguyên liệu đầu vào đến sản xuất các loại thép thành phẩm, bán thành phẩm (như thép xây dựng, thép hình, thép chế tạo...) và các sản phẩm phát sinh (xi măng, điện).
Dự án Cà Ná của Hoa Sen có 2 giai đoạn, với tổng công suất 6 triệu tấn/năm, cao gấp 3 lần công suất của thép Hòa Phát hiện nay.
Tạm gác những vấn đề môi trường đang nhức nhối dư luận, ở khía cạnh kinh doanh, liệu làm thép có lãi không?
Nếu làm thép thời điểm hiện nay thì câu trả lời chắc chắn là có lãi. Cứ nhìn vào Hòa Phát là biết. Doanh nghiệp này chỉ riêng quý 3 đã thu về hơn 2.000 tỷ đồng lợi nhuận, và hứa hẹn sẽ lãi rất lớn trong năm nay. Không chỉ riêng Hòa Phát, hàng loạt các doanh nghiệp thép lớn khác như thép Việt Ý, thép Tiến Lên hay Pomina đều ăn nên làm ra trong năm nay là thấy.
Hiện tại, giá thép trong nước được hậu thuẫn rất lớn từ nhiều yếu tố: Thị trường bất động sản tăng, nhu cầu xây dựng cơ bản lớn và đặc biệt là việc bảo hộ ngành khỏi sự xâm lấn của thép Trung Quốc giá rẻ.
Tuy nhiên, đó là câu chuyện của thì hiện tại. Còn trong tương lai, khi nhà máy của Hoa Sen đã hoàn thành và đi vào hoạt động, ngành thép còn có những lợi thế tương tự?
Nhìn vào kế hoạch của Hoa Sen sẽ thấy nếu đúng tiến độ, thì phải tới giữa năm 2018, doanh nghiệp này mới hoàn thành phân kỳ 1, đạt công suất 1,5 triệu tấn/năm. Dù Hoa Sen tính toán đến năm 2020 sẽ hoạt động với 100% công suất, mang về doanh thu 14.250 tỷ đồng. Lợi nhuận sau thuế năm 2020 ước đạt gần 1.000 tỷ đồng và lợi nhuận sẽ tăng dần hàng năm.
Tuy nhiên, vấn đề mấu chốt của Dự án Hoa Sen Cà Ná hay bất kỳ dự án quy mô lớn đầu tư dài hạn nào khác như trồng cao su là sản phẩm đầu ra của dự án có tiêu thụ được đúng như khi lập kế hoạch.
Thép luôn là mặt hàng có biến động giá thất thường, chịu tác động lớn từ nguồn cung thép Trung Quốc (chiếm ½ sản lượng thép toàn cầu) cũng như liên quan mật thiết tới thị trường bất động sản trong nước.
Dễ thấy nhất là nhu cầu thép cả trong nước và quốc tế sẽ giảm mạnh.
Từ đầu năm đến nay, giá thép thế giới đã giảm dần đều do nhu cầu xây dựng tại Trung Quốc giảm mạnh. Trung Quốc cũng là nhà sản xuất thép hàng đầu thế giới và đang dư thừa công suất, dẫn đến xuất khẩu thép rất mạnh sang các nước khác. Việc cung vượt quá xa cầu đang làm giá thép thế giới những năm gần đây đi xuống, tác động đến giá thép trong nước và khiến các nhà sản xuất giảm doanh thu nếu muốn xuất khẩu.
Thị trường trong nước cũng không khả quan khi bất động sản được dự báo sẽ bắt đầu đi xuống và tiến tới trạng thái bão hòa vào cuối năm nay. Dù nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng vẫn còn nhưng trong khi nhu cầu không tăng lớn, thậm chí có thể giảm, việc nguồn cung lại tăng mạnh sẽ là yếu tố đẩy giá thép giảm xuống. Đấy là chưa kể, các biện pháp tự vệ tạm thời trước thép Trung Quốc chỉ có hiệu lực tới năm 2017, cùng thời điểm Hoa Sen dự kiến ra mắt.
Một rủi ro lớn nữa, đó là nợ.
Đưa ra một dự án lớn như vậy, chắc chắn Hoa Sen phải đi vay nợ rất lớn. Hiện tại, vay nợ của Hoa Sen khá an toàn khi vay nợ tài chính chỉ khoảng 4,6 nghìn tỉ đồng, chiếm khoảng 50% trên cơ cấu nguồn vốn của tập đoàn.
Tuy nhiên, con số này sẽ tăng mạnh một khi dự án ở Cà Ná được triển khai. Hoa Sen dự kiến vay hơn 11.000 tỷ đồng, gồm 8.920 tỷ đồng vay trung hạn và 2.430 tỷ đồng vay ngắn hạn.
Vốn tự có sẽ chiếm 18% tổng vốn đầu tư, tương ứng 2.500 tỷ đồng; còn lại là vốn vay ngắn hạn và trung hạn. Nếu sản phẩm đầu ra không được như tính toán, áp lực trả lãi ngân hàng sẽ là rất lớn.Một điểm khá thú vị, đó là nhiều khả năng chủ nợ lớn nhất của Hoa Sen lại tiếp tục là VietinBank.
Tất nhiên, vẫn còn nhiều điều cần bàn để nói về tính khả thi của dự án. Có thể ông Vũ đã có những cơ sở chắc chắn để ủng hộ trong chiến lược đầu tư của mình. Tuy nhiên, nếu nụ cười ông Vũ đi kèm với vốn vay ngân hàng, thì đó không chỉ còn là câu chuyện kinh doanh của riêng Hoa Sen nữa.
