VBF-Đă bao năm nay từ năm 2009 mạng xă hội lớn nhất thế giới Facebook cũng không có cửa vào Trung Quốc. Sau nhiều nỗ lực đầu năm nay Facebook lại phải lắc đầu. Trung Cộng hiện ưu ái cho các trang mạng xă hội thuộc của trong nước và chặn không cho người dân vào được Facebook.
Kể từ khi Faecbook bị chặn ở Trung Quốc năm 2009, CEO Mark Zuckerberg đă thuê các quản lư về chính sách có quan hệ tốt, phát triển công cụ kiểm duyệt và chạy bộ ở Quảng trường Thiên An Môn. Thế nhưng, mọi nỗ lực của hăng chẳng đi đến đâu.
Facebook đang "làm mưa làm gió" ở hầu hết mọi quốc gia trên thế giới, thế nhưng, có một nơi mà mạng xă hội này dù cố gắng cách nào cũng không thể thâm nhập được: Trung Quốc. Cũng như bất kỳ công ty nào, Facebook nh́n Trung Quốc với ánh mắt "thèm thuồng" khi mà nơi đây có tới 700 triệu người dùng Internet.
Lần gần đây nhất vào đầu tháng 1/2017, một thông tin xuất hiện với nội dung: quan chức Trung Quốc đă cấp quyền cho phép Facebook mở một văn pḥng đại diện tại thủ đô Bắc Kinh. Những tưởng đó sẽ là cơ hội hiếm hoi để mạng xă hội này có chỗ đứng tại đây. Tuy nhiên, con đường không phải trải toàn hoa hồng. Bản quyền của Facebook chỉ kéo dài 3 tháng, ngắn một cách bất thường và nó khiến lănh đạo công ty nản ḷng, chỉ biết "lắc đầu ngao ngán".
Facebook đă không bao giờ mở văn pḥng ở Trung Quốc. Thông tin đăng tải về mở văn pḥng giờ đây chỉ c̣n bản lưu trên website của chính phủ. "Chúng tôi từng có kế hoạch mở văn pḥng, tuy nhiên, hiện tại kế hoạch bị hủy bỏ" - Charlene Chian, người đại diện mạng xă hội lên tiếng.
Đây chỉ là một phần của câu chuyện về t́nh trạng khốn khổ của Facebook khi hăng cố gắng thâm nhập thị trường Trung Quốc. Facebook bị cấm cửa ở đất nước tỷ dân vào năm 2009, đă nhiều lần t́m cách thuyết phục các quan chức nước này. CEO Zuckerberg cũng xuất hiện thường xuyên hơn tại Trung Quốc và mạng xă hội này cũng thuê về một lănh đạo về chính sách có quan hệ tốt, bắt đầu phát triển các công nghệ có khả năng chọn lọc các nội dung theo yêu cầu của chính phủ.
Tuy nhiên, mọi nỗ lực chẳng đi đến đâu. Facebook chỉ biết ở ngoài nh́n vào và chứng kiến các đối thủ, là những mạng xă hội tại Trung Quốc, giành nhau thị trường mà đáng ra, nếu ở các quốc gia khác th́ có lẽ thuộc về Facebook. Weibo, cùng với Tencent, WeChat và QQ hiện là những kẻ thống trị. Mọi chuyện có vẻ như đă muộn màng với Facebook, theo nhận định của Kai-Fu Lee, cựu Giám đốc của Google tại Trung Quốc và giờ là CEO của Innovation Works.
"Ở giai đoạn này và thời điểm này, với những WeChat, Weibo, và các sản phẩm khác, nỗ lực của Facebook sẽ là vô vọng" - Lee nhận định.
Facebook cũng phải đối mặt với một chính phủ Trung Quốc vốn tỏ ra thận trọng và không muốn có một mạng xă hội nào đó sẽ trở thành một nơi để tranh căi những quan điểm trái chiều - theo các lănh đạo trong ngành công nghiệp cũng như các nhân vật quen biết với lănh đạo Bắc Kinh. Nếu muốn vào Trung Quốc, kiểm duyệt nội dung theo yêu cầu chính phủ sẽ là điều kiện tiên quyết của mạng xă hội này.
"Điều quan trọng với Facebook là phải tôn trọng pháp luật và các quy định tại Trung Quốc. Chính phủ Trung Quốc luôn có một bước tiếp cận mở với các mạng xă hội. Hợp tác với các mạng xă hội mới là điều chúng tôi chào đón" - Guo Weimin, Thứ trưởng Văn pḥng Thông tin Hội đồng Nhà nước Trung Quốc, cho biết.
Trong khi đó, CEO Facebook Zuckerberg nhận định rằng, Trung Quốc là thị trường quan trọng đối với tương lai Facebook. "Rơ ràng, bạn không thể hiện thực hóa mục tiêu kết nối mọi người trên thế giới nhưng lại bỏ qua quốc gia lớn nhất thế giới. Trong dài hạn, chúng ta cần t́m ra giải pháp cho vấn đề này" , Zuckerberg nói với các nhà phân tích hồi năm 2015.
"Chúng tôi đă nói nhiều lần rằng rất quan tâm tới Trung Quốc và đang dành thời gian để hiểu nhiều hơn về đất nước này. Tuy nhiên, chúng tôi chưa đưa ra quyết định nào về cách tiếp cận thị trường", người đại diện Facebook là Debbie Frost, chia sẻ.
Triển vọng của Facebook từng sáng sủa hơn vào năm 2005, khi công ty đăng kư tên miền "www.facebook.cn". Website Facebook phiên bản tiếng Trung ra mắt năm 2008 và trở thành một đối thủ nặng kư ở thị trường này.
Bị cấm cửa
Tuy nhiên, mọi thứ thay đổi vào năm 2009, khi các lănh đạo Trung Quốc ra lệnh cấm Facebook và Twitter trong một động thái nhằm giải quyết vụ bạo động tại khu vực tôn giáo Tân Cương. Theo báo chí Trung Quốc, lănh đạo các cuộc bạo động đă dùng mạng xă hội để xúi giục gây rối.
Trung Quốc trước đó từng chặn, theo kiểu tạm thời, các trang mạng xă hội trong thời gian có bất ổn chính tr, và nhiều người cho rằng mọi thứ sẽ trở lại. Tuy nhiên, thay vào đó Trung Quốc vẫn tiếp tục chặn Facebook và Twitter. Một số người dùng sành công nghệ t́m được cách vượt tường lửa để truy cập, song cuối cùng th́ lượng người dùng Facebook cũng ngày càng ít dần theo thời gian.
Zuckerberg vẫn không hề có ư định từ bỏ. Anh học tiếng Quan Thoại, gặp gỡ lănh đạo Trung Quốc ở thủ phủ Menlo Park. Anh đáp máy bay sang Trung Quốc để gặp các lănh đạo doanh nghiệp và quan chức chính phủ nhằm duy tŕ kết nối.
Facebook hồi năm 2012 từng nói rằng, hăng tiếp tục đánh giá việc thâm nhập Trung Quốc, tuy nhiên, công ty không phủ nhận việc phải đối mặt với những sự phức tạp về mặt pháp lư và quy định. Hăng chuyển hướng tập trung sang việc thu hút các nhà quảng cáo, lập các đội ở Hong Kong và Singapore để tạo mạng lưới như một cách giúp các doanh nghiệp Trung Quốc tiếp cận khách hàng ở nước ngoài.
Phó Chủ tịch Facebook Vaughan Smith tại một cuộc hội nghị về internet ở Trung Quốc. Ảnh: AP.
Trong hơn 2 năm gần đây, Facebook đă đẩy mạnh sự hiện diện của ḿnh tại Trung Quốc - theo lời các cựu nhân viên và lănh đạo công ty. Để triển khai hoạt động tại Hong Kong, năm 2014, Facebook thuê Wang-Li Moser, người từng làm việc hơn 1 thập kỷ cho Intel ở Trung Quốc và nổi tiếng với thành tích giúp Intel xây dựng nhà máy trị giá lên tới 2,5 tỷ USD ở quốc gia này, đồng thời giúp Intel củng cố mối quan hệ với chính phủ. Moser có nhiệm vụ giúp Facebook hiểu thị trường Trung Quốc hơn, trong đó bao gồm xây dựng thêm các mối quan hệ trực tiếp với quan chức chính phủ.
Người quản lư này cuối cùng có vẻ như đă giúp ích cho Facebook. Tháng 12/2014, bà đi cùng Zuckerberg tới một cuộc họp với Lu Wei, một lănh đạo hàng đầu phụ trách quản lư Internet của Trung Quốc, tại thủ phủ của Facebook. Bà cũng đi theo vị CEO này hồi tháng 3/2016 tới các cuộc họp ở Bắc Kinh với các lănh đạo chính phủ.
Hồi mùa thu năm ngoái, bà tham dự hội thảo Internet Thế giới của Trung Quốc tại Ô Trấn, hội thảo được tổ chức bởi Cục Quản lư Không gian ảo, các cơ quan quản lư có trách nhiệm xác định các website sẽ bị chặn.
"Hành động" của Zuckerberg
Zuckerberg cũng t́m cách tăng sự hiện diện của ḿnh tại đây khi tham gia hội đồng quản trị Trường Kinh tế và Quản lư Đại học Thanh Hoa vào năm 2014. Hội đồng này c̣n có các quan chức khác bao gồm Giám đốc điều hành Lloyd Blankfein của Goldman Sachs Group và Giám đốc điều hành Tim Cook của Apple.
Năm 2015, anh có bài phát biểu dài 22 phút bằng tiếng Quan Thoại ở trường đại học. Hồi mùa xuân năm ngoái, Zuckerberg cho đăng tải h́nh ảnh anh đang chạy bộ cùng một vài người khác tại Quảng trường Thiên An Môn, Bắc Kinh. Tuy nhiên, bức ảnh gây ra rất nhiều tranh căi, khi mà không khí tại Bắc Kinh đang ở mức ô nhiễm báo động và Zuckerberg th́ không hề đeo khẩu trang. Trong chuyến đi Seattle năm 2008 của Tổng thống Trung Quốc Tập Cận B́nh, Zuckerberg là một trong những chủ doanh nghiệp Mỹ gặp gỡ lănh đạo này.
Mr. Zuckerberg gặp gỡ Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh tại Washington năm 2015.
Facebook cũng nhanh chóng mở rộng đội phát triển đội bán hàng của ḿnh ở Singapore và Hong Kong với mong muốn mở rộng kinh doanh ở châu Á, đặc biệt ở Trung Quốc. Amin Zoufonoun, người phụ trách phát triển doanh nghiệp của Facebook và từng giúp mạng xă hội này thực hiện các vụ thâu tóm lớn, đang cân nhắc tham gia các liên doanh có thể giúp Facebook tăng trưởng mạnh mẽ ở Trung Quốc nếu mạng xă hội này được phép hoạt động trở lại. Trong ṿng 1 năm qua, Zuckerberg đă chỉ đạo các kỹ sư của ḿnh bắt đầu xây dựng và điều chỉnh các sản phẩm để có thể được sử dụng ở Trung Quốc. Facebook đă phát triển các công nghệ có khả năng chặn một số nội dung ở Trung Quốc. Tờ New York Times trước đây có bài viết cho biết, Facebook đang phát triển một công cụ để cho phép bên thứ ba chặn nội dung.
Hoàn cảnh mà Facebook đối mặt ở thời điểm này khác với cách đây một thập niên, khi Moser c̣n làm cố vấn cho Intel. Lúc đó, lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc vẫn c̣n kém phát triển, lănh đạo Trung Quốc thiết tha với các hăng công nghệ nước ngoài. C̣n giờ đây, Trung Quốc t́m cách bảo vệ các hăng công nghệ trong nước đang nổi, trong khi Facebook không có tiềm năng để tạo ra số việc làm tương đương các công ty về phần cứng như Intel hay Apple.
Ở một vài quốc gia, Facebook đồng ư gỡ bỏ các nội dung bất hợp pháp, như xóa các nội dung ủng hộ Đức Quốc xă tại Đức. Nhưng luật pháp Trung Quốc lại yêu cầu nhiều hơn thế và sự kiểm duyệt này chính là nguyên nhân mà Google phải từ bỏ thị trường đất nước tỉ dân.
Các lănh đạo Facebook lo lắng rằng, việc đồng ư kiểm duyệt quá gắt gao có thể tạo ra một phản ứng dữ dội từ 1,8 tỷ người dùng trên toàn cầu. Một trở ngại khác cho Facebook có thể là hậu quả của sự ra đi của Google. Năm 2010, Google cho biết họ sẽ ngừng kiểm duyệt công cụ t́m kiếm sau khi kết luận hacker Trung Quốc đang tấn công các tài khoản Gmail của các nhà hoạt động nhân quyền. Hăng rút công cụ t́m kiếm khỏi Trung Quốc, chuyển hướng người dùng đến trang web ở Hong Kong. Các quan chức Trung Quốc về sau phủ nhận có liên quan đến các cuộc tấn công vào Google.
Sau khi Google ra đi và có những tuyên bố về nhân quyền, các quan chức chính phủ công khai gọi Google là "không thân thiện" và "vô trách nhiệm". C̣n với Facebook, sau khi chứng kiến những ǵ xảy ra với Google, công ty có thể sẽ đi theo con đường của hăng t́m kiếm nếu cảm thấy không thể chấp nhận công cụ kiểm duyệt.
Dù Facebook không thể phát triển mạng xă hội ở Trung Quốc ở thời điểm hiện tại, các lănh đạo hàng đầu công ty vẫn tiếp tục thúc giục các công ty Trung Quốc sử dụng Faecebook như một nền tảng quảng cáo. Giám đốc điều hành Facebook Sheryl Sandberg đă gặp một nhóm khách hàng quảng cáo nhỏ tại một khách sạn sang trọng ở Bắc Kinh vào mùa hè năm ngoái, dù đây chỉ là một cuộc gặp mặt với quy mô nhỏ.
Vi sao Facebook tim moi cach tham nhap Trung Quoc nhung that bai? - Anh 3
Amanda Chen, người quản lư mảng quảng cáo doanh nghiệp nhỏ của Facebook ở Trung Quốc, tham dự một hội nghị về thương mại điện tử năm 2016 tại Quảng Châu.
Vài tháng sau đó, Amanda Chen, người quản lư mảng quảng cáo doanh nghiệp nhỏ của Facebook, xuất hiện tại một hội nghị thương mại điện tử khu vực ở Quảng Châu. Chen phát biểu trước những người tham dự rằng, Facebook có thể giúp các doanh nghiệp Trung Quốc "đi ra biển" và tăng doanh số bán hàng quốc tế bằng cách mua quảng cáo trên Facebook. Tuy nhiên, những người tham dự sau đó yêu cầu cô kết nối với họ trên WeChat, mạng xă hội được ưa chuộng tại Trung Quốc. Họ không thể gửi yêu cầu kết bạn bạn với cô trên Facebook, và thực tế đó cho thấy, Facebook đang t́m mọi cách thâm nhập thị trường này, nhưng dường như kết quả mang lại không khả quan.
