Trong thời gian qua, Mỹ đă quá bận rộn và lo lắng vấn đề trong nước khi Tổng thống Donald Trump mới lên cầm quyền. Mạt khác những vấn đề nóng như bán đảo Triều Tiên cũng như vùng Trung Đông khiến Wasing ton dường như "quên mất" Biển Đông. Nay, Tổng thống Donald Trump "chữa" chính sách với Biển Đông và vai tṛ Việt Nam.
Đối phó với sự bành trướng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Biển Đông, Việt Nam dường như được (Hoa Kỳ) xem như nước đứng đầu.
Joseph Bosco, trưởng nhóm nghiên cứu Trung Quốc trong văn pḥng Bộ trưởng Bộ Quốc pḥng Hoa Kỳ giai đoạn 2005 - 2006, thành viên Viện Nghiên cứu Corean - Mỹ, cộng sự cấp cao Viện Nghiên cứu Hoa Kỳ - Đài Loan ngày 12/6 có bài phân tích đáng chú ư trên RealClearWorld:
"Donald Trump đang sửa chữa chính sách của Mỹ ở châu Á".
Học giả Joseph Bosco nhận định:
"Trung Quốc đang lên, trong khi Hoa Kỳ suy thoái và nguy hiểm là những ǵ được kể, được phản ánh trong cục diện an ninh Đông Á mà ông Donald Trump tiếp quản khi trở thành Tổng thống.
Chiến lược "xoay trục" hoặc tái cân bằng của chính quyền Tổng thống Barack Obama sang châu Á đă không thể làm ǵ để đảo ngược xu hướng tiêu cực trong cân bằng quyền lực ở châu Á - Thái B́nh Dương.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, ảnh: AP / Peter Kramer.
Trong đó, việc giảm nguồn lực cho quân đội Mỹ một cách có ư thức đă thực sự củng cố thêm xu hướng này.
Chiến dịch tranh cử Tổng thống của ứng viên Donald Trump với khẩu hiệu "nước Mỹ trên hết" hứa hẹn một hướng khác cho đối ngoại.".
Donald Trump sửa chữa chính sách của Mỹ tại châu Á, Biển Đông
Joseph Bosco b́nh luận:
"Với tư cách là Tổng thống đắc cử Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, Donald Trump đă quyết định hăm Trung Quốc bằng cách làm náo động khu vực:
Ông rút nước Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái B́nh Dươn (TPP), đe dọa tuyên bố Trung Quốc là nước thao túng tiền tệ có nguy cơ gây chiến tranh thương mại;
Trump tuyên bố ngừng giúp đỡ Nhật Bản và Hàn Quốc, trừ phi hai nước trả nhiều tiền hơn hoặc tự bảo vệ ḿnh, thậm chí là tự trang bị vũ khí hạt nhân.
Tất cả những điều này là một tương lai đáng sợ đối với Bắc Kinh.
Cơ chế, chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ đă chứng kiến những bước đi lạc hậu, chỉ làm trầm trọng thêm t́nh trạng khó khăn của Mỹ.
Khi nhậm chức Tổng thống, ông Donald Trump đă chính thức rút Mỹ khỏi TPP, nhưng bỏ ngỏ một khả năng rơ ràng về việc mở lại các cuộc đàm phán những điều khoản làm sao có lợi hơn (cho Mỹ).
Ông chấp nhận làm mới những cam kết sau phản ứng kiên quyết của Nhật Bản, Hàn Quốc, rằng Washington có nghĩa vụ bảo vệ 2 đồng minh châu Á trên biển Hoa Đông và bán đảo Triều Tiên.
Đồng thời Tổng thống Mỹ đă chứng minh rằng, các lựa chọn khác về t́nh h́nh an ninh đang xấu đi ở châu Á vẫn được đặt lên bàn.
Ông đă nhận cú điện thoại từ nhà lănh đạo Đài Loan Thái Anh Văn, cho dù Bắc Kinh giận dữ.
Trump bày tỏ hoài nghi về nghĩa vụ của Mỹ trong việc tôn trọng nguyên tắc "một Trung Quốc".
Ngay cả khi công khai điều chỉnh quan điểm của ḿnh về vấn đề rất nhạy cảm này đối với Bắc Kinh, Donald Trump vẫn nói rơ rằng, những lựa chọn này vẫn được giữ nguyên.
Chủ nhân Nhà Trắng cho Bắc Kinh "qua" trong vấn đề tiền tệ, nếu Trung Quốc chịu hợp tác về Bắc Triều Tiên.
Và ông sẽ cân nhắc việc có thêm các cuộc tṛ chuyện với Tiến sĩ Thái Anh Văn, tùy thuộc vào cách quan hệ Mỹ - Trung sẽ diễn biến như thế nào.
Triều Tiên vẫn đang là vấn đề cấp bách nhất.
Trong khi đó, việc chuẩn bị bán cho Đài Loan lô vũ khí mới dường như đang tiến triển, bất chấp những phản ứng từ Bắc Kinh.
Điểm nóng thứ 3 ở Đông Á là những bước đi hiếu chiến của Trung Quốc trên Biển Đông.
Tổng thống Donald Trump đă giải phóng Hải quân Hoa Kỳ khỏi các xiềng xích của chính phủ tiền nhiệm trong việc thực hiện các hoạt động tuần tra tự do hàng hải.
Tàu khu trục mang tên lửa USS Dewey đă tiến hành huấn luyện bên trong phạm vi 12 hải lư xung quanh băi Vành Khăn mà Trung Quốc xây đảo nhân tạo (bất hợp pháp) nhằm theo đuổi yêu sách vô căn cứ của họ về "vùng biển chủ quyền" trên Biển Đông.
Hoạt động này khác với những lần thực hiện tự do hàng hải thời Barack Obama. Những lần trước, tàu chiến Mỹ chỉ đi qua vô hại, do đó vô t́nh chấp nhận yêu sách của Trung Quốc đ̣i "lănh hải".
(Bắc Kinh yêu sách "lănh hải" cho các cấu trúc địa lư là băi cạn lúc nổi, lúc ch́m không có lănh hải riêng, theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982).
Chiến hạm USS Dewey tiến hành diễn tập bên trong 12 hải lư quanh băi Vành Khăn hôm 24/5, ảnh: ABC News.
Bộ Quốc pḥng Mỹ hứa hẹn sẽ thực hiện các hoạt động tuần tra tự do hàng hải ở Biển Đông mạnh mẽ hơn nữa, mặc dù chúng không nhất thiết được triển khai như những thách thức toàn diện với Trung Quốc.
Tần suất và mức độ công khai các hoạt động này trong tương lai phụ thuộc vào bất kỳ động thái mới nào Trung Quốc có thể gây ra ở Biển Đông....
Sự thành công một cách ôn ḥa, chừng mực trong chính sách của Donald Trump với châu Á, cho đến nay chủ yếu là kết quả của tư duy chiến lược và phương pháp phi truyền thống của Tổng thống.
Ông đă hạ lệnh bắn 59 quả tên lửa hành tŕnh Tomahawk vào một căn cứ quân sự ở Syria đúng lúc đang ăn tối với ông Tập Cận B́nh, chắc chắn đă gây ấn tượng mạnh với người hùng của Trung Quốc.".
Trong tuần này, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Hoa Kỳ, tướng Joseph Dunford sẽ điều trần trước Quốc hội Mỹ, để yêu cầu tăng ngân sách quốc pḥng.
Ông tin rằng, các giới hạn ngân sách của chính quyền tiền nhiệm phải được dỡ bỏ, quân đội Mỹ mới có thể duy tŕ lợi thế cạnh tranh.
Trả lời phỏng vấn trang Breaking Defense ngày 12/6, tướng Joseph Dunford cho hay:
"Tôi biết, đă có những bàn tán x́ xào về việc Hoa Kỳ bỏ chính sách tái cân bằng sang châu Á.
Đó là câu chuyện 'có thật trên truyền thông'.
Nhưng khi các bạn nh́n vào thực tế, chúng ta có một câu chuyện khá hấp dẫn.
Chúng tôi đang bố trí 60% lực lượng ở Bộ Tư lệnh Thái B́nh Dương.
Chúng tôi giám sát một sự gia tăng đáng kể các hoạt động diễn tập quân sự đa phương ở châu Á.
Chúng tôi cũng đă triển khai những vũ khí mới nhất, có khả năng tác chiến tốt nhất trong kho vũ khí Mỹ tại Thái B́nh Dương.
Nó bao gồm chiến đấu cơ tàng h́nh F-35, máy bay tiêm kích thế hệ năm F-22, tàu chiến đấu ven biển (LCS).
V́ vậy, bằng những hành động phù hợp của ḿnh, chúng tôi xin tuyên bố rằng Hoa Kỳ vẫn giữ cam kết của ḿnh với khu vực châu Á - Thái B́nh Dương.
Nếu bạn đến các nước Singapore, Malaysia, Indonesia, Việt Nam, Philippines, Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc và Australia để chứng kiến những hợp tác quân sự với Mỹ, bạn sẽ thấy các mối quan hệ này đang phát triển rất lành mạnh và hoàn toàn có giá trị trong khu vực.
Chúng tôi đă nói rơ với các đồng minh châu Á của ḿnh rằng, chúng ta tiếp tục ủng hộ một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ.
Điều đó đ̣i hỏi Hoa Kỳ duy tŕ các nguyên tắc tự do hàng hải và hoạt động bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép.
Cũng có một thực tế không thể chỗi căi, đó là Trung Quốc đă quân sự hóa các ḥn đảo nhân tạo sau khi họ đă từng hứa hẹn không làm như vậy vào năm 2015.
Thực tế này cho chúng tôi thấy rằng, Trung Quốc đang cố gắng t́m cách hất quân đội Mỹ ra xa, ngăn chặn sự qua lại với các đồng minh đối tác trong khu vực.
Đó là chiến lược chống tiếp cận / chống xâm nhập (A2/AD) điển h́nh.
Nếu liên hệ điều này với việc phát triển tên lửa hành tŕnh chống hạm tầm xa và hệ thống tên lửa của Trung Quốc, rơ ràng họ đang cố gắng chống lại hoạt động tự do của quân đội Hoa Kỳ trong khu vực.".
Vai tṛ của Việt Nam trong chính sách của Mỹ với châu Á, Biển Đông dưới thời Tổng thống Donald Trump
Manik Mehta, một nhà báo tại New York chuyên viết về các vấn đề đối ngoại, ngày 12/6 có bài phân tích đăng trên New Straits Times, Malaysia:
"Mỹ và thực tế châu Á - Thái B́nh Dương".
Trong bài viết này, nhà báo Manik Mehta nhận xét:
"Donald Trump có thể đă già dặn khi rút lại các hùng biện chống Trung Quốc v́ ông cần sự giúp đỡ của Bắc Kinh để kiềm chế các hoạt động quân sự và hạt nhân của Triều Tiên.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Washington sẽ nhắm mắt làm ngơ những nỗ lực của Bắc Kinh áp đặt "chủ quyền" với các đảo (và các cấu trúc địa lư) ở Biển Đông.
Tham vọng trở thành siêu cường quốc tế của Trung Quốc đă thể hiện tại Diễn đàn quốc tế "Một vành đai, một con đường", nơi thu thút nhiều nhà lănh đạo từ châu Á - Thái B́nh Dương.
Nhưng các chuyên gia cho rằng, sáng kiến "Một vành đai, một con đường" chỉ là "con ngựa thành Troy" để Trung Quốc thâm nhập vào các thị trường khác vốn bất khả xâm phạm, đồng thời tăng cường lợi ích an ninh cho Trung Quốc.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Nhà Trắng. Ảnh: Reuters.
Chuyến thăm chính thức nước Mỹ gần đây của Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, nhà lănh đạo đầu tiên của ASEAN đến Hoa Kỳ từ khi ông Donald Trump nhậm chức, đă củng cố ư định của cả hai bên trong việc thúc đẩy hợp tác kinh tế, an ninh chặt chẽ.
Đặc biệt là để đối phó với sự bành trướng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Biển Đông, Việt Nam dường như được (Hoa Kỳ) xem như nước đứng đầu trong việc chống lại các luận điệu hiếu chiến của Trung Quốc.
Tính toán của Mỹ là, những nước khác như Indonesia, Thái Lan, Singapore và Malaysia có thể hỗ trợ Việt Nam trong việc chống lại (yêu sách bành trướng và các hoạt động vi phạm luật pháp quốc tế của) Trung Quốc.".
Trong một động thái khác có liên quan, The Diplomat ngày 13/6 đưa tin, hôm 12/6 Hải quân Mỹ thông báo rằng, một tàu chiến của họ vừa ghé cảng quốc tế Cam Ranh, Việt Nam để bảo tŕ.
USS Coronado, một tàu chiến ven biển (LCS) đă cập cảng Cam Ranh hôm 11/6 và thực hiện việc bảo tŕ đến 15/6.
Thông thường USS Coronado được bảo tŕ tại Singapore, nơi Hải quân Mỹ có kế hoạch bố trí đồng thời 2 tàu LCS vào năm 2018.
Chuẩn Đô đốc Don Gabrielson, Chỉ huy trưởng Lực lượng Đặc nhiệm 73 thuộc Hạm đội 7, cho biết:
"Chuyến thăm kỹ thuật này nâng cao khả năng bảo tŕ viễn chinh của chúng tôi, đồng thời tăng cường hơn nữa quan hệ đối tác với Việt Nam.
Hoạt động này có lợi cho cả hai nước, tăng cường tính linh hoạt về địa lư cho chúng tôi trong việc sửa chữa và duy tŕ trạng thái sẵn sàng chiến đấu cao.".
Đầu tháng này, tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường lớp Arleigh Burke, USS Johns S. McCain cũng đă cập cảng Cam Ranh - điểm "dừng chân kỹ thuật quen thuộc".
Tuyên bố chung về tăng cường Đối tác toàn diện giữa Việt Nam và Hoa Kỳ ngày 31/5 sau chuyến thăm chính thức nước Mỹ của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, cho biết:
"Hai nhà lănh đạo trao đổi về khả năng tàu sân bay Hoa Kỳ thăm cảng Việt Nam và các biện pháp tăng cường hơn nữa hợp tác giữa các lực lượng hải quân hai nước.".
Người viết xin lưu ư rằng, dẫn những b́nh luận nêu trên của nhà báo Manik Mehta để giúp quư bạn đọc có thêm thông tin và kiến giải.
Đó là những đánh giá của giới quan sát quốc tế xung quanh chính sách của Mỹ với Biển Đông, trong bối cảnh vốn đang có nhiều hoài nghi và tranh căi về vấn đề này.
Xung quanh vai tṛ của Việt Nam trong chính sách của Mỹ, chúng tôi tin rằng đất nước ḿnh có một vị trí quan trọng trong chiến lược của Hoa Kỳ tại châu Á - Thái B́nh Dương nói chung, Biển Đông nói riêng.
Lợi ích chung giữa Việt Nam và Hoa Kỳ thể hiện trong Tuyên bố chung sau chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chính là:
Ḥa b́nh, ổn định và trật tự dựa trên luật pháp quốc tế; giải quyết ḥa b́nh các tranh chấp; tôn trọng các tiến tŕnh ngoại giao và pháp lư; không dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực.
Để làm được điều này, không thể không đối thoại với Trung Quốc để xử lư các tranh chấp một cách ḥa b́nh, đấu tranh bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Trong quá tŕnh đó, người viết cho rằng cần tiếp tục đấu tranh ôn ḥa về mặt ngoại giao, chính trị và pháp lư, yêu cầu Trung Quốc tôn trọng các tiến tŕnh ngoại giao và pháp lư quốc tế, bao gồm Phán quyết Trọng tài 12/7/2016.
Điều này không nên được luận giải thành chống nước này hay nước kia, mà đó là ư chí và nguyện vọng chung của khu vực đấu tranh chống lại các ư đồ bành trướng, hành vi áp đặt và vi phạm luật pháp quốc tế.
B́nh luận của nhà báo Manik Mehta càng không nên được diễn giải thành Việt Nam được Mỹ "chấm" làm "tiền bộ tiên phong" trên mặt trận "chống Trung Quốc" theo ư nghĩa cạnh tranh giữa 2 siêu cường.
Việt Nam, Hoa Kỳ và cả khu vực bao gồm Trung Quốc, đều được hưởng lợi từ trật tự, ḥa b́nh, ổn định dựa trên luật pháp quốc tế hậu Chiến tranh Thế giới II và có nghĩa vụ phải bảo vệ những yếu tố này để cùng phát triển, phồn vinh.
Trong quá tŕnh đó, những biểu hiện bành trướng, áp đặt, cá lớn nuốt cá bé...cần phải đấu tranh chống lại.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
