Chiến tranh đă lùi xa hơn bốn mươi năm, mọi thứ đều trôi vào dĩ văng. Giờ đây hai dân tộc Việt- Mỹ đă khép lại quá khứ hướng tới một tương lại tươi sáng. Nhưng những hậu quả của cuộc chiến ác liệt vẫn in dấu trong từng mảnh đất, con người Việt.
Deborah Nelson, bằng sự nhạy cảm của một nhà báo điều tra, trái tim yêu thương, đồng cảm của một người phụ nữ, đă về những làng quê ven biển ở Mỹ Lai, tṛ chuyện với những người nông dân của mảnh đất miền Trung bỏng lửa này. Ở đó, bà đă để lại nhiều nước mắt, khi trực tiếp nghe những câu chuyện của những người trong cuộc.
Deborah Nelson sinh năm 1953 tại Grayslake thuộc bang Illinois, Mỹ. Bà tốt nghiệp đại học Northern Illinois - chuyên ngành báo chí và có bằng tiến sĩ luật của trường Đại học DePaul. Hơn 30 năm làm báo, bà làm việc cho các tờ danh tiếng như Los Angeles Times, Washington Post, Seattle Times và Chicago Sun-Time và là người thực hiện nhiều phóng sự điều tra sắc sảo gây tiếng vang trong dư luận.
Bà Deborah Nelson - nữ nhà báo được trao giải thưởng Pulitzer danh giá
Năm 2006, Deborah Nelson cùng nhà nghiên cứu quân sự Nicholas Turse bắt tay thực hiện series phóng sự điều tra về tội ác chiến tranh của Mỹ và cho đăng chúng trên tờ Los Angeles Times. Deborah Nelson và Nicholas Turse đă dày công thu thập tư liệu về tội ác của quân đội Mỹ tại Việt Nam từ nhiều nguồn khác nhau như tài liệu giải mật về chiến tranh Việt Nam, những cuộc phỏng vấn cựu binh Mỹ, những cuộc gặp gỡ dân thường Việt Nam vô tội may mắn thoát nạn trong những cuộc thảm sát của quân đội Mỹ...
Năm 2008, những bài báo của Deborah Nelson và Nicholas Turse trên Los Angeles Times đă được tập hợp lại trong cuốn sách có tên "Phía sau cuộc chiến". Hai năm sau, 2010, nó có mặt tại Việt Nam.
Cuốn sách dày 300 trang, nhưng, toàn bộ những câu chuyện bên trong đó thực sự là những điều gây kinh ngạc cho độc giả bởi những thông tin lần đầu được công bố; những nỗi đau đớn ám ảnh với người đọc về những cuộc thảm sát đẫm máu của lính Mỹ đối với người Việt Nam vô tội.
Deborah Nelson, bằng sự nhạy cảm của một nhà báo điều tra, trái tim yêu thương, đồng cảm của một người phụ nữ, đă về những làng quê ven biển ở Mỹ Lai, tṛ chuyện với những người nông dân của mảnh đất miền Trung bỏng lửa này. Ở đó, bà đă để lại nhiều nước mắt, khi trực tiếp nghe những câu chuyện của những người trong cuộc.
Mỹ Lai - một thôn nhỏ của làng Sơn Mỹ, tỉnh Quảng Ngăi. Vụ thảm sát ngày 16/3/1968 trong Chiến tranh Việt Nam, cướp đi sinh mạng của 503 thường dân. Tuy nhiên, báo cáo của quân đội Mỹ chỉ là 347 người.
Trong bảo tàng của khu chứng tích Sơn Mỹ c̣n có những bức ảnh chụp lại cảnh ngôi làng bị lính Mĩ tàn sát. Có những bức ảnh chụp cảnh xác của người dân bị giết la liệt khắp nơi. C̣n có một mô h́nh được dựng lên với 4 lính Mĩ. Một tên đang kéo đầu một người dân, ba tên c̣n lại đang xả súng vào họ…
“Nếu tôi không có lư do tốt tôi sẽ không đến gặp họ, bởi vô cùng khó khăn khi chúng ta gặp lại những nạn nhân đă trải qua những chấn động như vậy. Những nạn nhân chiến tranh, nạn nhân c̣n sống sót qua những trận địa chấn…, họ bị chấn động ghê gớm, và luôn có xu hướng cất giữ nỗi đau trong quá khứ.
Tôi phải nói rơ với họ nội dung mà chúng tôi đang làm; phóng sự tôi đang thực hiện là v́ cái ǵ, nói rơ mục đích của ḿnh. Họ sẽ cần thời gian, và tôi sẽ cho họ thời gian, đủ đến mức mà họ sẽ mở ḷng ra với tôi” – Deborah Nelson nói.
Và, câu chuyện của Deborah Nelson:
“Tôi tôn trọng câu chuyện của những người được hỏi. Tôi gọi đó là tính riêng tư của thông tin. Nếu như, câu chuyện mà họ kể cho tôi nhưng họ không muốn đưa thông tin th́ tôi sẽ không đăng tải.
Vụ thảm sát xảy ra ở đấy, một phụ nữ bị một người lính hăm hiếp, chị ấy không đồng ư cho đăng và tôi không đăng. Tôi sử dụng tên của họ, ảnh của họ để giải thích những thông tin nằm sau hồ sơ là ǵ.
Hăy lắng nghe họ chứ đừng có chỉ hỏi, cho họ nói điều ǵ là quan trọng chứ không phải chúng ta muốn biết điều ǵ; họ khóc hay ǵ đó, hăy cứ để họ làm như vậy, để họ tự thể hiện cảm xúc của ḿnh, bởi v́ đôi khi họ khóc mà chúng ta dừng cuộc phỏng vấn lại ngang chừng th́ điều đó c̣n tồi tệ hơn…
Hăy cho họ quyền thể hiện cảm xúc của ḿnh. Sự đồng cảm là điều quan trọng” - nữ nhà báo Deborah Nelson nói.
Thời gian sang Việt Nam để t́m hiểu những bằng chứng tội ác của lính Mỹ thực hiện tại Mỹ Lai, Deborah biết được thông tin về một vụ thảm sát do một nhóm 3 lính Mỹ gây ra đối với 19 dân thường trong một buổi sáng. Bà đi lần t́m, qua rất nhiều ngày, để cuối cùng t́m được đúng câu chuyện mà bà muốn t́m.
“Qua một người bạn Việt Nam làm phiên dịch cho chúng tôi, tôi phỏng vấn một người mẹ có cậu con trai là cậu bé chăn vịt bị giết trong cuộc thảm sát đó. Thông tin tôi có được, đó là một ngôi làng nhỏ nằm ngay ở khu chiến lược của quân đội Mỹ.
Bức ảnh người mẹ có cậu con trai là cậu bé chăn vịt bị giết trong cuộc thảm sát
Một toán lính Mỹ gồm 3 người đă tự tổ chức một “cuộc thi” xem ai có thể giết hại được nhiều người nhất. Nhóm này sau đó đă đi ra một ngôi làng, và gặp hai đứa trẻ đang chăn vịt. Họ bắt hai cậu bé này nằm cạnh nhau và bắn chết, sau đấy th́ đặt lựu đạn, kéo kíp lựu đạn cho lựu đạn nổ…
Người mẹ lúc ấy đang ở ngoài chợ, một người cùng làng chứng kiến sự việc đă báo cho bà này. Người mẹ nghe chuyện đă chạy ra cánh đồng để t́m con trai của ḿnh. Trong hồ sơ ghi như vậy, và tôi đă về để t́m gặp bà…
Tôi đă phỏng vấn người mẹ qua một người phiên dịch. Cuộc phỏng vấn dài, bà ấy có căm phẫn không, có khóc không, có muốn biết tên người đă giết con trai ḿnh? Người mẹ đó không khóc. Tôi bắt đầu câu chuyện bằng cách quay trở lại thời điểm khi sự việc chưa xảy ra, con như một cách để cho người mẹ thời gian.
Sau đó tôi hỏi chuyện ǵ xảy ra, tất nhiên, những câu hỏi của tôi không có ǵ đặc biệt. Gần đến lúc người mẹ nói về phần con của ḿnh bị giết như thế nào, người mẹ nói về chi tiết cái đầu của những con vịt bị lưu đạn nổ, bắn tung lên là bị mắc ở trên những cành cây…
Người mẹ đau khổ nói, khi bà chạy ra, thấy ba thi thể không nguyên vẹn trên mặt đất. Tất cả, nó chỉ là những mẩu thi thể và rơi văi khắp nơi. Bà mẹ kể đứt đoạn, câu chuyện lẫn lộn không theo trật tự. Tôi biết, bà đang bối rối v́ căm phẫn.
Những h́nh ảnh trong vụ thảm sát Mỹ Lai tháng 3/1968. Ảnh tư liệu.
Bà ấy nói, lúc ấy, gần đó có một cây mít, và không biết v́ lư do ǵ, bà mẹ đă chạy về phía gốc mít ấy.
Người đi cùng tôi định hỏi người phụ nữ ấy một câu, là “khi bà nh́n thấy thi thể, bà thấy những cái ǵ?”. Tôi đă ngăn ông ấy hỏi câu đó. Ḿnh không được để cho nhân vật của ḿnh phải trải qua những thời khắc đau khổ đó. Người mẹ này có lẽ lần đầu tiên sau 40 năm có lẽ gặp người Mỹ lần thứ 2.
“Không chỉ mất người con trong buổi sáng hôm đó, bà này sau đó cũng có một người con gái khác bị chết trong 1 vụ nổ khác. Bà ấy đă đi đến tột cùng của sự đau khổ rồi” – Deborah thoáng rùng ḿnh khi nhắc lại câu chuyện cũ…
Games
:hafpp y:
