Mỹ đã nhiều lần nhượng bộ để Trung Quốc giúp Mỹ vấn đề hạt nhân của Triều Tiên. Nhưng hầu như Trung Quốc chưa sẵn sàng. Bắc Kinh chưa dám hay chưa muốn tung ra những đòn hiểm buộc Triều Tiên phải từ bỏ vũ khí hạt nhân?
Mỹ cùng lúc tung hai đòn đau đánh vào Trung Quốc sau khi thể hiện sự thất vọng trước sự phối hợp của Bắc Kinh trong giải quyết vấn đề Triều Tiên.
Hãng tin AP cho biết ngày 29/6, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có một quyết định cho thấy sự cứng rắn đối với phía Trung Quốc khi đưa Ngân hàng Đan Đông Trung Quốc vào danh sách đen với cáo buộc làm ăn với Triều Tiên, đồng thời thông qua thỏa thuận bán vũ khí trị giá tới một tỷ USD cho Đài Loan.
Theo AP, hai quyết định này nhiều khả năng sẽ khiến Bắc Kinh vô cùng tức giận, được đưa ra chỉ vài ngày sau khi nhiều người cho rằng Tổng thống Trump đang mất dần kiên nhẫn với việc gây sức ép yêu cầu Trung Quốc phối hợp để đối phó với Triều Tiên.
Một nhà hàng Triều Tiên bên bờ sông Áp Lục, Đan Đông
Nhận định này xuất phát từ dòng trạng thái mà ông Trump đăng tải trên trang Twitter cá nhân gần đây, nhấn mạnh chính sách này “không hề hiệu quả”. Tuy nhiên, Washington vẫn khẳng định lập trường muốn làm việc cùng Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Triều Tiên, để đối phó với mối đe dọa hạt nhân.
Bộ Tài chính Mỹ đã đề xuất cấm mọi cá nhân và tổ chức của Mỹ giao dịch với Ngân hàng Đan Đông có trụ sở tại phía Đông Bắc Trung Quốc, sát biên giới với Triều Tiên, nơi được xem là cửa ngõ thương mại giữa hai nước.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steve Mnuchin cho biết Ngân hàng Đan Đông đã “rửa” hàng triệu USD từ các giao dịch của những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất vũ khí hủy diệt hàng loạt và có liên quan tới chương trình tên lửa đạn đạo của Triều Tiên.
Cầu Hữu nghị nối thành phố Đan Đông, tỉnh Liêu Ninh của Trung Quốc với Triều Tiên
Ông Anthony Ruggiero, một chuyên gia về các lệnh trừng phạt, từng làm việc tại Bộ Tài chính Mỹ cho rằng Ngân hàng Đan Đông nằm ở vị trí trọng yếu trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và Triều Tiên. Ông này nhấn mạnh: “(Đòn trừng phạt) là một thông điệp mạnh mẽ gửi tới giới lãnh đạo Trung Quốc, nói rõ rằng Chính quyền Trump sẽ trừng phạt mọi hành vi vi phạm lệnh cấm vận Triều Tiên mà Trung Quốc dám thực hiện”.
Mỹ cũng áp đặt trừng phạt với Tập đoàn Vận tải đường thủy Đại Liên và hai cá nhân người Trung Quốc bị cáo buộc thông đồng với những hành vi phạm pháp của Triều Tiên. Theo Bộ Tài chính Mỹ, tập đoàn Đại Liên mỗi năm vận chuyển khoảng 700.000 tấn hàng hóa, gồm than đá và thép giữa Trung Quốc và Triều Tiên.
Bộ trưởng Tài chính Steve Mnuchin phát biểu tại Nhà Trắng: “Mặc dù quyết định (trừng phạt ngân hàng Đan Đông vì cáo buộc rửa tiền cho Triều Tiên) là nhằm vào các cá nhân và tổ chức tại Trung Quốc, song chúng tôi vẫn muốn hợp tác với Chính phủ Trung Quốc để ngăn chặn các hoạt động tài chính bất hợp pháp liên quan đến Triều Tiên. Chúng tôi không hề nhằm vào Trung Quốc bằng những hành động này”.
Giới phân tích Mỹ cho rằng Trung Quốc khó có thể chấp nhận lời thanh minh này từ phía Mỹ, nhất là sau khi Washington bán vũ khí cho Đài Loan. Hơn thế nữa, ông Trump từng có tiền lệ dùng xung đột với Đài Loan để gây sức ép với phía Trung Quốc.
Sau khi đắc cử, ông Trump đã khiến Bắc Kinh bất ngờ và tức giận khi đột ngột phá vỡ chính sách mà Mỹ duy trì suốt nhiều thập kỷ qua bằng việc nhận cuộc điện thoại từ phía Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn. Hai tháng sau, sau khi đã chính thức bước vào Nhà Trắng, ông lại thay đổi lập trường và khẳng định với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng Washington luôn tôn trọng chính sách “Một Trung Quốc”, tạo cơ hội tìm kiếm sự hợp tác từ phía Trung Quốc trong việc giải quyết vấn đề Triều Tiên.
Tổng thống Mỹ D. Trump tiếp tục sử dụng vấn đề Đài Loan gây sức ép với Trung Quốc
Tổng thống Trump tìm cách xích lại gần Chủ tịch Tập Cận Bình với hy vọng Trung Quốc sẽ tuân thủ triệt để các lệnh trừng phạt của cộng đồng quốc tế nhằm cắt đứt mọi nguồn thu của Triều Tiên, và dùng ảnh hưởng của mình để ngăn chặn chương trình phát triển vũ khí hạt nhân mà nước này đang theo đuổi trước khi nó trở thành mối đe dọa thực sự đối với Mỹ.
Tuy nhiên, tuần trước ông Trump đã nói rõ trên trang Twitter cá nhân rằng dù rất cảm kích các nỗ lực của Chủ tịch Tập Cận Bình trong việc gỡ nút thắt Triều Tiên, song mọi chuyện lại không diễn ra như trông đợi. Ông viết: “Ít nhất, tôi biết là Trung Quốc cũng đã cố gắng”.
Các hợp đồng bán vũ khí trị giá 1,4 tỷ USD là thỏa thuận quân sự đầu tiên mà chính quyền của Tổng thống Trump ký với phía Đài Loan. Giới chức Mỹ cho biết thỏa thuận này gồm 7 thương vụ cung cấp cho Đài Loan các hệ thống cảnh báo sớm, tên lửa chống bức xạ, ngư lôi, và các linh kiện của tên lửa SM-2.
Máy bay F-16 của Mỹ bán cho Đài Loan
Chính phủ Mỹ khẳng định việc thông qua thỏa thuận không vi phạm Đạo luật Quan hệ Đài Loan và thực tế là Mỹ có quyền cũng như nghĩa vụ bán vũ khí cho Đài Loan để phục vụ mục đích phòng thủ.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Heather Nauert nêu rõ quyết định nói trên cho thấy Mỹ ủng hộ “Đài Loan duy trì một chính sách tự vệ hiệu quả”, và “quan điểm về chính sách Một Trung Quốc của Mỹ không có gì thay đổi”.
Thỏa thuận này sẽ có hiệu lực nếu được Quốc hội Mỹ thông qua, và giới lập pháp Mỹ về cơ bản đã rất ủng hộ các thương vụ kiểu này. Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Hạ viện Ed Royce thậm chí còn cho rằng Washington đã quá chậm chạp trong việc xúc tiến các thỏa thuận tương tự.
Thương vụ bán vũ khí gần đây nhất giữa Mỹ và Đài Loan là từ tháng 12/2015, gồm hai tàu khu trục không có vũ khí, tên lửa chống tăng, tàu đổ bộ và tên lửa đất đối không Stinger.
