Nhiều câu chuyện thương tâm về những phụ nữ Việt rơi ṿa bẫy những kẻ buôn người. Họ dồn chị em đến chân tường, không phục vụ ư đồ của chúng không được. Nghèo khó và thiếu thông tin, nhiều phụ nữ trở thành “món hàng”
Mỗi năm Việt Nam phát hiện hàng trăm vụ mua bán người. Mặc dù có nhiều giải pháp, song số vụ mua bán người diễn biến phức tạp, có nguy cơ gia tăng, đặc biệt tại vùng quê, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Đây là vấn đề được đặt ra tại hội thảo “Triển khai công ước về pḥng chống mua bán người”, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em do Bộ LĐTBXH cùng Tổ chức Di cư thế giới (IOM) tổ chức sáng 29.9.
Càng nghèo càng dễ bị buôn bán
Trao trả nạn nhân các vụ buôn người tại cửa khẩu quốc tế Lào Cai giữa Biên pḥng tỉnh Lào Cai và Công an Trung Quốc. Ảnh: M.N
Theo tổng điều tra, rà soát (tháng 5.2016), Việt Nam có 2.596 trường hợp của nạn mua bán người, trong đó có 1.162 nạn nhân; 1.414 người nghi bị mua bán và 26 người chưa thành niên trở về cùng nạn nhân. Các địa phương có nhiều nạn nhân nhất là Sơn La (367 người), Lào Cai (267), Nghệ An (263). Có tới 97% số người bị buôn bán là phụ nữ, trong đó, dân tộc Kinh chỉ chiếm 20%, c̣n lại là các dân tộc khác. Có 86% là phụ nữ trên 30 tuổi.
Nguồn: Cục Pḥng chống
tệ nạn (Bộ LĐTBXH)
Lào Cai là tỉnh miền núi, giáp ranh với Trung Quốc. Nghèo đói cũng tỷ lệ thuận với nạn buôn bán người ở nơi đây. Thống kê mới nhất của Bộ LĐTBXH trong năm 2016 cho thấy, địa phương này có tới 392 vụ buôn bán, 267 nạn nhân bị buôn bán (chưa kể nạn nhân từ tỉnh ngoài), chỉ xếp sau Sơn La.
Thôn Sơn Hà (xă Cốc Ḿ, Bát Xát, Lào Cai) có 66 hộ th́ có quá nửa hộ thuộc diện hộ nghèo. Toàn thôn đă có tới 25 phụ nữ bị lừa bán sang biên giới, chiếm hơn 40% số phụ nữ là trụ cột gia đ́nh trong thôn. Đây có lẽ là thôn có tỷ lệ phụ nữ bị lừa bán cao nhất khu vực miền núi phía Bắc. Tuy nhiên, cũng có phụ nữ chủ động t́m “chồng ngoại” để hy vọng thoát nghèo.
Ông Sùng A Chỉnh – Trưởng thôn Sơn Hà cho biết, chỉ trong 5 năm qua, trong 25 chị em bị lừa bán th́ có tới 21 người đă có gia đ́nh. Một số ít trường hợp may mắn được các cơ quan chức năng giải cứu, trở về quê hương, nhưng c̣n không ít chị em bặt vô âm tín. Ông Chỉnh lư giải câu chuyện phụ nữ bị lừa bán hay tự bỏ bản, bỏ gia đ́nh đi lấy chồng ở xứ người cũng thật đơn giản: “Thôn này nghèo lắm, đói lắm nên họ mới ra đi...”. Bản thân ông Chỉnh cũng là một trong số nhiều ông chồng ở xă Cốc Ḿ bị mất vợ.
Bên lề hội nghị, ông Nguyễn Tường Long - Chi cục trưởng Chi cục Pḥng chống tệ nạn xă hội tỉnh Lào Cai chia sẻ thực trạng buôn bán người đang diễn biến hết sức phức tạp trên địa bàn. Ông Long cho rằng vấn đề khó khăn hiện nay là làm thế nào để truyền thông cho người dân ở vùng khó khăn về việc họ có thể gặp bất trắc và rơi vào ṿng xoáy mua bán người bất cứ lúc nào.
Nhiều chiêu lừa đảo tinh vi
Theo thống kê của IOM, châu Á – Thái B́nh Dương là khu vực có tỷ lệ buôn bán người cao nhất trên thế giới, trong đó ASEAN là một trong những khu vực xảy ra vấn nạn buôn bán người nhức nhối nhất. Trong số 2,5 triệu người bị buôn bán th́ đa phần đến từ châu Á- Thái B́nh Dương. Có 1/3 nạn nhân bị buôn bán là phụ nữ và trẻ em trên thế giới đến từ các quốc gia Đông Nam Á.
Khảo sát năm 2016 của
Cục Pḥng chống tệ nạn xă hội
68% nạn nhân bị buôn bán là người chưa có gia đ́nh
84% nạn nhân có kinh tế khó khăn (chiếm 84%)
71% là người làm ruộng hoặc không nghề nghiệp
98% nạn nhân bị bán ra nước ngoài là sang Trung Quốc
Ông Lê Đức Hiền – Phó Cục trưởng Cục Pḥng chống tệ nạn xă hội (Bộ LĐTBXH) cho biết Việt Nam là vùng đất có đường biên giới rộng, nhạy cảm thuận lợi cho đối tượng hành nghề buôn bán người. Thêm vào đó, hiện nay t́nh trạng buôn bán người cũng rất tinh vi, thông qua việc xuất khẩu lao động, cưới chồng, đi du học... Trước thực trạng này, ông Hiền cho biết, Bộ LĐTBXH và các đơn vị cũng đă truyền thông, quản lư, xử lư vụ việc liên quan tới mua bán người. Bên cạnh đó, thực hiện hỗ trợ nạn nhân trở về cũng là vấn đề lớn.
Theo ông Hiền, qua điều tra, khảo sát năm 2016 của Cục Pḥng chống tệ nạn xă hội, có tới 68% nạn nhân bị buôn bán là người chưa lập gia đ́nh. Hầu hết nạn nhân đều có kinh tế khó khăn thuộc hộ nghèo (chiếm 84%), 71% là người làm ruộng hoặc không nghề nghiệp. Ông Hiền nhận định, đa phần các trường hợp buôn bán đều nhằm mục đích cưỡng ép kết hôn và bóc lột t́nh dục.
Ông Trịnh Ngọc Dương – Phó Trưởng pḥng Pḥng chống buôn bán người (Cục Cảnh sát h́nh sự, Bộ Công an) chia sẻ, nhiều xă ở các tỉnh miền Tây có hàng trăm người di cư sang biên giới Campuchia làm việc. Lương thấp bóc lột sức lao động, nhưng bản thân họ không nghĩ là bóc lột và không báo nên khó xử lư.
Ông Phạm Văn Công – Cục Pháp chế và Cải cách thủ tục hành chính, tư pháp (Bộ Công an) cho rằng cần làm rơ các khái niệm mua bán người, xác định nạn nhân là trẻ em, cụ thể là độ tuổi trẻ em. “Điều này sẽ đặt ra yêu cầu: khi Việt Nam thực hiện công ước sẽ đặt ra vấn đề xử lư thế nào cho người từ độ tuổi 16-18 tuổi. Do vậy, nếu không làm rơ các khái niệm này sẽ khó có biện pháp pḥng chống, xử lư” – ông Công nói.
Ông Nguyễn Tường Long chia sẻ, ông đă tiếp cận với nhiều nạn nhân từ nhiều tỉnh thành của Trung Quốc trở về qua cửa khẩu Lào Cai. Qua hỗ trợ và tư vấn, đa phần nạn nhân không hiểu biết ǵ về buôn bán người và đều đến từ những vùng vùng khó khăn, gia đ́nh nghèo khó. “V́ vậy, nên truyền thông tại cụm, truyền thông trực tiếp tại địa phương ở thôn, bản, đặc biệt là những vùng khó khăn để người dân hiểu và cảnh giác nhận thấy cạm bẫy buôn bán người mà đề pḥng” – ông Long kiến nghị.
