Quan hệ giữa Mỹ và Thổ "ăn miếng trả miếng"

[vuitoichat]

Vietbf.com - Washington và Ankara đã đình chỉ việc cấp thị thực cho công dân của mình muốn đến Thổ Nhĩ Kỳ và Hoa Kỳ một cách tương xứng, vì mối quan hệ giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ vốn không mấy êm thấm trong thời gian qua, nay lại bị đẩy lên một nấc thang mới khi cả hai chính phủ bất ngờ tuyên bố ngừng cấp thị thực.

Mỹ đánh giá lại cam kết của Thổ Nhĩ Kỳ

Khủng hoảng bắt đầu khi Đại sứ quán Mỹ ở Ankara, thủ đô Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 8-10 (giờ Mỹ), thông báo đã ngừng mọi dịch vụ cấp thị thực không nhập cư tại tất cả các cơ sở ngoại giao của Mỹ tại nước này, với lý do cần "đánh giá lại" cam kết của Ankara đối với các nhân viên ngoại giao Mỹ.

Đây được xem là hành động đáp trả sau khi chính phủ của Tổng thống Recep Tayyip Erdoran bắt giữ một nhân viên lãnh sự Mỹ tại Istanbul, do cáo buộc có liên hệ với giáo sĩ Fethullah Gulen sống lưu vong ở Pennsylvania, đang bị các nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ truy nã, và được cho là đứng sau cuộc đảo chính bất thành hồi năm ngoái. Đây là động thái mà Washington lên án là vô căn cứ và làm tổn hại quan hệ giữa các đồng minh trong NATO.

Thông báo của Đại sứ quán Mỹ tại Ankara nêu rõ: "Những sự kiện gần đây đã buộc Chính phủ Mỹ đánh giá lại cam kết của Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đối với an ninh của phái bộ và nhân viên ngoại giao Mỹ. Để giảm số lượng khách tới Đại sứ quán và các tòa lãnh sự trong thời gian đánh giá, chúng tôi đã ngừng toàn bộ các dịch vụ cấp thị thực không nhập cư tại tất cả các cơ sở ngoại giao Mỹ ở Thổ Nhĩ Kỳ và quyết định này có hiệu lực ngay lập tức".

Hành động "ăn miếng trả miếng" này cho thấy quan hệ liên minh giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đang xấu đi, kéo theo các mối quan hệ quân sự, tình báo và thương mại cũng đi xuống. Căng thẳng cũng ảnh hưởng xấu tới lời cam kết của Tổng thống Trump là sẽ khắc phục mối quan hệ của Mỹ với Thổ Nhĩ Kỳ vốn đã xấu dưới thời cựu Tổng thống B.Obama.

Theo quy định của chính quyền Mỹ, thị thực không nhập cư được cấp cho những người tới Mỹ với mục đích du lịch, khám chữa bệnh, kinh doanh cũng như làm việc và học tập trong khoảng thời gian xác định. Trong khi đó, hộ chiếu nhập cư được cấp cho những đối tượng xin thường trú và xin quốc tịch Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donal Trump và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdoran trước một cuộc họp ở New York hồi tháng 9.

Thổ Nhĩ Kỳ quyết trả đũa

Cùng ngày, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã quyết định ngừng cấp thị thực không nhập cư cho công dân Mỹ, động thái được đánh giá là để trả đũa quyết định tương tự của chính quyền Mỹ đưa ra.

Thông báo của Đại sứ quán Thổ Nhĩ Kỳ tại thủ đô Washington, Mỹ nêu rõ quyết định trên sẽ được áp dụng đối với thị thực trong hộ chiếu, thị thực điện tử, thị thực được cấp tại biên giới cũng như các loại thị thực được cấp tại các trụ sở ngoại giao của Thổ Nhĩ Kỳ tại Mỹ. Thông báo cũng nhấn mạnh quyết định trên được đưa ra sau khi Mỹ quyết định dừng cung cấp thị thực không nhập cư cho công dân Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời cho rằng động thái trên của Mỹ buộc Ankara phải xem xét lại những cam kết về an ninh của Washington đối với các phái bộ và nhân viên ngoại giao của Thổ Nhĩ Kỳ tại Mỹ.

Hãng tin Anadolu xác nhận, nhân viên Tổng lãnh sự quán Mỹ tên là Metin Topuz, là công dân Thổ Nhĩ Kỳ và bị bắt ngày 4-10 về tội làm gián điệp, vi phạm hiến pháp và tìm cách lật đổ Nhà nước. Anadolu cho biết ông Metin đã liên lạc với một số cựu cảnh sát trưởng, 121 người tham gia đảo chính cùng hàng trăm người sử dụng một ứng dụng nhắn tin mã hóa. Hồi tháng 3, một nhân viên lãnh sự quán Mỹ ở thành phố Adana, Thổ Nhĩ Kỳ tên Hamza Ulucay cũng bị bắt về cáo buộc liên quan đến lực lượng bán quân sự người Kurd. Ngoài ra, Thổ Nhĩ Kỳ còn gây sức ép đòi Mỹ dẫn độ giáo sĩ Gulen về nước sau vụ đảo chính tháng 7-2016 khiến hơn 240 người thiệt mạng. Hơn 50.000 người đã bị bắt và 110.000 công chức bị sa thải sau vụ đảo chính này.

Mặc dù khẳng định Thổ Nhĩ Kỳ là đồng minh lâu dài trong cuộc chiến chống chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan, nhưng từ trước đến nay, Tổng thống Mỹ Donald Trump không hề nhắc đến lo ngại của Thổ Nhĩ Kỳ về quyết định vũ trang cho lực lượng người Kurd tại Syria, vốn bị Ankara xem là thuộc về Đảng Công nhân người Kurd (PKK) nằm trong danh sách khủng bố, cũng như yêu cầu dẫn độ giáo sĩ Fethullah Gulen, người được cho là đứng đằng sau cuộc đảo chính bất thành hồi năm ngoái tại Thổ Nhĩ Kỳ. Trong khi đó giới chức Thổ Nhĩ Kỳ phàn nàn việc Mỹ chậm trễ trong việc ủng hộ Thổ Nhĩ Kỳ vào thời điểm nước này cần được trợ giúp nhất.

Theo giới quan sát, bất đồng chồng chất khiến hố sâu ngăn cách giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng thêm sâu sắc và có thể ngăn trở những nỗ lực hợp tác giữa hai nước trong cuộc chiến chống khủng bố, cũng như giải quyết nhiều vấn đề trong khu vực.