Những điều bí mật đă nằm sâu dưới biển cả. Liệu nó có được khám phá trng thời đại ngày nay? Liệu bức màn bí mật bao quanh số phận của con tàu MêKông đă thách đố các nhà khoa học, giới săn lùng cổ vật và cả những kẻ hiếu kỳ hơn một thế kỷ qua hay không?
Chuyện con tàu đắm
Ch. Lemire – một nhà văn người Pháp đă mô tả các tháp cổ Chăm Pa ở tỉnh B́nh Định trong tác phẩm Les Tours kiames de la Province de Binh Dinh (Sài G̣n 1980) như sau: “ Trong các tháp có các tượng, rất có thể chúng bằng vàng hoặc bằng bạc, có đôi mắt bằng ngọc và răng làm bằng kim cương. Chúng đă bị lấy mất ngay từ đầu. Những tượng bằng đá có thể bị lấy đi ngay sau đó. Người ta đă đào các bức tượng để gỡ các tranh thánh đă được gắn vào đó.
Tháp Bánh Ít
Các tháp Bạc (người Việt Nam quen gọi là tháp Bánh Ít) phô bày hàng loạt công tŕnh đáng lưu ư, phần lớn các tượng đều bằng vàng hoặc đá mạ vàng. Tượng cuối cùng che ṿm đă được mang sang Pháp từ năm 1886. Gần 80 tấn đá chạm khắc do Tiến sĩ Maurice quản lư được vận chuyển trên con tàu Mê kông về Pháp, dự kiến sẽ đem trưng bày tại Bảo tàng Lyon. Tuy nhiên tàu Mê kông không may bị đắm ở biển Hồng Hải, sau đó những thợ lặn người Somalis tưởng rằng đă t́m thấy kho báu nên đă mang vào bờ một số lớn những ḥm nặng này, nhưng họ chỉ t́m thấy đá và đá...”
Bức màn bí mật bao quanh số phận của con tàu MêKông đă thách đố các nhà khoa học, giới săn lùng cổ vật và cả những kẻ hiếu kỳ hơn một thế kỷ qua. Trong số những người t́m cách sở hữu kho báu trên tàu Mê kông có giáo sư Robert Stenout (Pháp) và sau hơn 30 năm mày ṃ nghiên cứu ở hàng trăm thư viện, sở lưu trữ văn khố, các hải cảng và nhiều hăng tàu biển... Đến tháng 10-1995, R.Stenout đă khoanh vùng tương đối chính xác vị trí con tàu Mê Kông bị đắm. Đó là khu vực mũi Guadaqui ở biển Hồng Hải.
Tháp Cánh Tiên đang trùng tu chuẩn bị cho Festival B́nh Định
Theo R.Stenout, Mê Kông là một con tàu viễn dương khá lớn, nó được thiết kế với hai chức năng là vận chuyển hành khách và chở hàng. Tuy có chức năng vận chuyễn hàng hóa, nhưng điều này không làm ảnh hưởng đến sự thanh nhă của tàu Mê Kông. Những năm đầu thế kỷ XX, do c̣n hạn chế về kỹ thuật nên hành tŕnh giữa khu vực Đông Nam Á đến Pháp và ngược lại là một hành tŕnh dài, có khi mất hằng tháng trời, nên tàu Mê Kông được thiết kư, bài trí rất hoàn hảo, sang trọng và nguy nga như một cung điện di động trên mặt biển.
Chuyến viễn dương cuối cùng của tàu Mê Kông là vào năm 1906, con tàu chở theo 180 sĩ quan và thủy thủ, ngoài ra c̣n có 66 hành khách cùng hàng chục tấn cổ vật quư và một khoang bí mật chứa đầy hàng hóa mà theo khảo sát ban đầu của đội thợ lặn thuộc tàu Scorbio do thuyền trưởng Campell chỉ huy (tàu Scorpio là con tàu mà Stenout sử dụng trong cuộc khai quật của ḿnh) th́ hàng trăm ngh́n thoi vàng ṛng có trong khoang hàng bí mật này như huyền thoại về Mê Kông đă lan truyền là có thật.
Hai tháp Bánh Ít kề nhau
Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau khi định vị được tàu Mê Kông và kho báu bí mật th́ tại vùng lănh hải của quốc gia Châu Phi mà tàu Mê kông bị đắm đă nổ ra một cuộc nội chiến khốc liệt. Việc thu hồi kho báu trên tàu Mê Kông bị buộc phải dừng lại...
Theo nhận định của các nhà nghiên cứu, kho báu mà tàu Mê Kông có nhiệm vụ đưa về Pháp lúc ấy đă được thu gom trong khu vực Vijaya từ Quảng Nam đến B́nh Thuận và chắc chắn đây chưa phải là kho báu duy nhất của vương quốc Chăm.
Kho báu ở Tháp Đôi
Cũng theo truyền thuyết thời ấy, trên chóp đỉnh của Tháp Đôi, cụm tháp gồm hai ṭa tháp tọa lạc ở phường Đống Đa, thành phố Quy Nhơn trước đây có 2 quả cầu lớn làm bằng vàng ṛng. Cả hai khối cầu bằng vàng này đă bị các thủy thủ người da trắng thuộc một chiếc tàu Châu Âu đến cướp đoạt và mang đi sau một cuộc tấn công chớp nhoáng. Người Chăm không quá đề cao giá trị của kim loại vàng và họ thường sử dụng vàng với khối lượng lớn một cách khá phổ biến trong các công tŕnh kiến trúc đền tháp của ḿnh. Có thể lư giải rằng đó là do dân tộc này được tạo hóa ưu đăi quyền sở hữu rất nhiều mỏ vàng có trữ lượng phong phú. Vàng thường được họ đem đi đúc tượng thần để thờ, đúc phù điêu và dát lên các tượng thờ để trang trí... Truyền thuyết cũng cho biết rằng người Chăm sau khi dựng tượng bằng vàng ở các đền tháp thường quét lên thân tượng một lớp sơn đặc chế để pḥng kẻ trộm...
Tháp đôi Quy Nhơn
Các kho báu Chăm được nhắc đến từ khá lâu bởi các nhà khoa học Pháp. Kho báu cuối cùng, nơi lưu giữ những ǵ c̣n lại của các vương triều Chăm Pa đă được đề cập trong tác phẩm Un royaume disparu- Les Chams et leur art-1923 (Pháp). Sự giàu có đầy bí ẩn của Vương Quốc Chăm có thể đúng như các công tŕnh nghiên cứu khoa học đă công bố. Nhưng ngay cả khi sự thật không phải là như thế th́ với việc thừa hưởng 14 quần thể tháp Chăm cổ c̣n lại đến nay, có thể khẳng định rằng - B́nh Định đang sở hữu một phần kho báu của nhân loại