Vietbf.com Có một thời ta đă sống với đầy đủ những buồn vui. Những ngày cuối năm Sài G̣n se lạnh càng gợi nhớ cái rét Hà Nội, nhớ cái rét Miền Bắc: Hà Giang 40, Sapa của Lao Cai 30, có lúc 00; Mẫu Sơn của Lạng Sơn xấp xỉ 00, màn h́nh tivi trắng xóa tuyết đang rơi…Bỗng thèm những chuyến đi như dạo nào với Đại, với Hoàng Đốp, với Bế Văn Hậu. Từ Hà Nội lên Lạng Sơn (quê của Hậu), rồi từ Lạng Sơn qua Thất Khê, Đông Khê lên Cao Bằng, xe Lancruiser đóng kín cửa mà mấy ngón chân, ngón tay vẫn tê buốt.
Rồi lại chuyến đi cùng với Phạm Xuân Đại, Trịnh Ḥa B́nh lên Lũng Cú Hà Giang trở về qua cung đường Mă Ṕ Lèng, Mèo Vạc, vượt cổng trời Quản Bạ để đến cao nguyên đá Đồng Văn trong sương mù phủ kín…C̣n có chuyến đi toát mồ hôi, phải cởi áo khoác, áo len cầm tay khi hụt hơi leo dốc trong chuyến đi cùng đoàn cán bộ khoa học do Bộ KH&CN tổ chức đến khảo sát tại chỗ địa điểm sẽ xây công tŕnh thủy điện Sơn La tại tuyến Pa Vinh ở xă Ít Ong, huyện Mường La th́ lại có một phong vị khác…
Trong hoài niệm có những bóng dáng đă nḥe đi nhưng có cái vẫn như lay động, giục giă, đó là cái rét thấm vào da thịt. Mà nói cho có ngọn nguồn, th́ cái rét đang thấm trong tim tôi, lại khởi đầu từ Hà Nội, khởi đầu từ một kỷ niệm rất ngớ ngẩn nhưng lại đeo đẳng suốt 70 năm qua. Đó là cái rét đầu đông năm 1954 bắc cầu qua giêng hai, năm 1955 của những ngày “tiếp quản Hà Nội” ch́m sâu trong kư ức tuổi trẻ. Cuốc bộ từ trường Bưởi, Thụy Khê nhởn nha theo đường Quan Thánh vẫn c̣n leng keng tàu điện chuyến cuối hoặc gần cuối, khi th́ vượt cống chéo Hàng Lược theo đường Lương Văn Can ra Bờ Hồ, khi th́ qua bốt Hàng Đậu, giông thẳng ra chợ Đồng Xuân, theo đường hàng Ngang, hàng Đào ra thẳng nhà Thủy Tạ, Hồ Gươm.
Để ǵ? Chỉ để đến gốc sấu cạnh nhà Thủy Tạ có ông Khách bán bán rán. Một cái chảo mỡ sôi sùng sục, ông già Tàu thong thả vớt từng mẻ bánh rán chỉ nhỉnh hơn ngón chân cái một tí, trút vào một cái rổ sắt đặt trên một chậu sành bên cạnh, rồi lại tiếp tục nhặt mẻ bánh khác do cô cháu vừa vo xong để đặt nhẹ vào chảo dầu. Cũng ông, tùy theo khách gọi mua mà rút từ cái túi vải dày, treo trên chiếc đinh đóng vào thân cây sát cạnh, những chiếc túi giấy báo to nhỏ đựng bánh và vui vẻ thu tiền nhét vào túi áo trước ngực sau khi đưa túi bánh cho khách. H́nh như ông quen mặt nhiều người mua bánh nên có khi đệm vào bánh rán một lời thăm hỏi kèm theo nụ cười méo móm hiền lành, rất dễ thương. Tôi những mong nhận được từ ông một “ân huệ” ấy nhưng không được, có lẽ v́ tôi mỗi tuần mới đến mua bánh của ông có một lần, may lắm là hai!
Dạo ấy, chúng tôi chỉ có được “ước mơ nho nhỏ” là mỗi tuần rủ nhau ra hồ Tây ăn bánh tôm hoặc cuốc bộ ra Hồ Gươm anh bánh rán “ông Khách”. Trong cái rét căm căm mà mấy ngón tay tê buốt vẫn phải cầm cái túi giấy đựng bánh rán chứ không dám cho vào túi áo bông dày sụ v́ sợ dây mỡ vào. Trang bị chống rét của tôi, và cả bọn chúng tôi cũng đều thế, là cái áo bông Tàu được cấp phát khi từ Việt Bắc về Thủ đô. Có lúc tôi mặc thêm vào trong cả chiếc áo len chị tôi đan cho, nhưng phải là những ngày rét quá, chứ thường th́ phải cất giữ cẩn thận.
Hồi ấy “sinh hoạt phí” khá ngặt nghèo, nên những khoản “cải thiện” thú vị mà thích hợp nhất là hai món tôi vừa kể. Thế mà cũng phải có chút “dành dụm” th́ mới rủ nhau cùng đi được. Ấy vậy mà một người rất Hà Nội, người Hà Nội mà tôi yêu quư nhất, anhViệt Phuơng, có lần hỏi tôi kỷ niệm sâu nhất của TL về Hà Nội là ǵ, một thoáng suy tư tôi trả lời không chút ngập ngừng: “ăn những cái bán rán nóng bỏng mồm bên Bờ Hồ những ngày về tiếp quản Thủ Đô”!
Chuyện này có dây mơ rễ má khá sâu đậm v́ cũng chính từ cuối năm 1953 anh Việt Phương gặp tôi, và rồi sau đó mới có việc tôi ở trong đoàn “về tiếp quản Hà Nội”, và rồi mới có câu hỏi và câu trả lời kia. Cũng c̣n những lời tâm sự mà tôi hiểu anh có ư căn dặn điều mà anh đang day dứt, sau này và nhất là những ngày gần đây, qua một vài bài viết được tung lên mạng mà tôi đọc thấy những thâm ư tệ hại, lại càng thấy ḿnh nợ những day dứt của Việt Phương một câu trả lời dứt khoát, nhưng có lẽ phải có thời gian. Đó là câu chuyện của quăng cuối tháng tư năm ngoái, 2017, những ngày Việt Phương bệnh nặng và Phạm Xuân Đại đưa tôi đến bên giường bệnh, anh em chúng tôi ngồi yên lặng bên nhau khi tôi bay từ Sài G̣n ra mà tôi đă có dịp viết trong “Mênh mông thế sự”.
Trong cái thế sự mênh mông ấy th́ bao nhiêu sự kiện đă trôi đi chẳng để lại một dấu vết đáng kể nào, nhưng cũng có biết bao những sự kiện, con người, cảnh vật… mà năm tháng chỉ có thể làm hằn sâu trong kư ức, hoặc để buốt nhói trong tim, hoặc để xoa dịu những nỗi đau và trào lên một nguồn sống mạnh mẽ, đẩy lùi bớt đi những ô nhiễm nhày nhụa tối tăm. Một trong đó là ánh lửa của các cháu nhỏ đốt lên ở đoạn đường đèo đổ dốc vào một buổi chiều Đông Bắc.
Cái rét đầu đông đang thức dậy trong tôi chuyến đi năm 1996. Từ cột cờ ở Lũng Cú, chúng tôi ghé thăm đồn biên pḥng rồi xuôi về Mèo Vạc qua cung đưởng Mă Ṕ Lèng, cổng trời Quản Bạ, về cao nguyên đá Đồng Văn. Cạnh lề đường, một nhóm mấy cháu nhỏ ngồi sưởi bên một đống lửa. Tôi đề nghị lái xe cho dừng lại, xuống cạnh các cháu, ba cháu trai, hai cháu gái mặt hồng lên cạnh đống lửa. “Các cháu ngồi đây lâu chưa?”. Cháu trai đội mũ nồi nhanh nhảu: “đợi ḅ ăn cỏ, lát nữa mới lùa về”. Về đâu? “Kia ḱa”, cháu đứng dậy chỉ tay về phía thung lũng bên dưới, tôi nh́n thấy mấy ánh đèn lấp ló trong sương mù. Bỗng loáng thoáng có tiếng hát khi xa, khi gần, nghe giai điệu quen quen. “Những ai hát đấy cháu”, tôi hỏi. Vẫn cháu trai nhanh nhảu: “các chú bộ đội đi kiếm củi hát đấy”. Cháu gái rụt rè cất tiếng nhỏ nhẹ không dấu được sự lo lắng: “các chú đang hát là đang đi về đấy, đồn biên pḥng c̣n xa, chắc tối mịt mới đến được”. Tôi thấy ḷng xốn xang, đặt hai bàn tay lên vành tai cố lắng bắt tiếng hát lăng đăng trong sương chiều, tiếng được tiếng không: “Cụm rừng nào lá xác xơ cây, từ vực sâu nghe lời mời đă dậy…”.
Chao ôi, nhạc Trịnh! “Cát bụi” của Sơn len tận nơi thâm sơn cùng cốc này sao? Tim tôi như thắt lại, một cảm xúc trào dâng, nghẹn ngào. Nh́n váo ánh mắt cháu gái bé tí xíu giữa mênh mông rừng núi vào một buổi chiều mờ sương như thế này ḷng tôi xốn xang bao ư nghĩ. Tôi hỏi “các cháu lớp mấy rồi”. “Lớp năm và lớp sáu” vẫn cháu trai đội mũ nồi hào hứng trả lời, “nó học giỏi nhất đấy, cô giáo yêu nó lắm đấy, cô ở dưới xuôi lên mà”, chỉ vào cô bé đă nhỏ nhẹ nói về các chú bộ đội đi kiếm củi, đang e thẹn cúi mặt, cháu “mũ nồi” vừa cười vừa nói.
Nh́n vào các cháu túm tụm bên đống lửa trong gió rét căm căm của buổi hoàng hôn giữa núi rừng, tôi cố h́nh dung cái ánh đèn le lói dưới thung lũng kia đang rọi chiếu trên tập vở của đám tṛ nhỏ mà cô giáo dưới xuôi kia đang thong thả chấm bài. Có tiếng c̣i xe giục, tôi đứng dậy, rút chiếc bút trên túi áo đặt vào tay cô bé đang e thẹn hơ trên lửa, rồi vội vă ra xe trong tiếng đáp hối hả của cháu bé “không lấy đâu, không lấy đâu” giữa những tiếng cười gịn của đám bạn trai.
Trước khi bước lên xe, tôi bỗng sững lại, cố dơi theo tiếng hát để rồi bắt gặp phía xa xa kia, ḍng sông Nho Quế ẩn hiện trong từng mảng ánh sáng của le lói ráng chiều thoi thóp mờ tắt. Nhiều năm trôi qua, tiếng hát ấy, ngọn lửa ấy, ánh mắt ấy, ngọn đèn ấy, ḍng sông ấy trong cái lạnh cắt da cắt thịt ấy vẫn ch́m sâu trong kư ức, thức dậy trong tôi những xúc động kỳ lạ. Nếu tôi nhớ không nhầm th́ tôi đă viết những điều vừa kể đăng trên báo “nhà nước” khi tôi chưa bị cấm tuyệt đối không được xuất hiện trên bất cứ tờ báo chính thống nào.
Tôi háo hức với ư nghĩ phải kể với Trịnh Công Sơn câu chuyện nhỏ nhưng thật thú vị này? Th́ mùa hè năm trước, trong cái nắng như thiêu đốt, Hà Nội lên đến 390, Sơn ra Hà Nội tiễn anh Văn Cao ra đi vĩnh viễn. Tụ tập tại nhà tôi, Sơn đóng bộ complet đen, thắt ca vát đen. Kiểu này mà xuống Mai Dịch th́ có lẽ ngất, v́ tại nghĩa trang phải trên 400. Tôi cố thuyết phục: “Thôi Sơn à, Sơn chỉ đến 51 Trần Hưng Đạo để tiễn anh Văn một đoạn, rồi xe ḿnh sẽ đưa Sơn thẳng lên sân bay, không thể vào Mai Dịch khi Sơn đang yếu thế kia”. Thái Bá Vân cũng bàn vào “tôi sẽ thay ông đưa chai Chivas này lên tưới vào mộ anh Văn thay ông, ông đừng để chúng tôi phải tiễn luôn ông đi cùng anh Văn, nghe chúng tôi đi”. Và rồi Thái Bá Vân đă thực hiện lời hứa đó.
Khi tang lễ đă hoàn tất, người ta chuẩn bị xếp những ṿng hoa lên trên mộ th́ Thái Bá Vân vội bước ra: “khoan khoan”. Vừa nói anh vừa rút trong túi ngực ra chai rượu Chivas, nhưng lúng túng măi không mở được nắp khiến Trần Hoàn thất sắc. Chắc là ông chủ tŕ tang lễ ngỡ có chuyện bất ngờ mà y ta chưa kịp đề pḥng chăng? May quá, ông Lâm, chủ quán cà phê 60 Nguyễn Hữu Huân bước tới, túm lấy chai rượu, nhẹ nhàng mở nắp rồi trao lại cho Thái Bá Vân thủng thẳng rót tượng trưng từng chén, từng chén một lên mộ Văn Cao: “đây là của Trịnh Công Sơn tiễn anh, đây là của tôi tiễn anh, đây là…tiễn anh…”. Chắc là Trần Hoàn thở phào!
Tưởng cũng nên vài ḍng về ông chủ quán cà phê mà nhà văn Nguyễn Tuân đă cao hứng so sánh quán cà phê nhỏ phố Nguyễn Hữu Huân của ông Lâm, nơi có một không gian nghệ thuật từng hằn sâu những nét dấu của người thủ đô vốn ẩn kín một chiều kích sâu thẳm văn hóa, lịch sử và nhân văn này, với bảo tàng nghệ thuật quận Paris. Suốt cả chặng đường ra nghĩa trang, người chủ quán có “biệt nhỡn liên tài” này yên lặng, yên lặng như khi đặt ly cà phê trên cái bàn gỗ nhỏ trước mặt tôi mà đôi lần tôi có dịp cùng với Thái Bá Vân đến quán ông. Ông cũng nín lặng đứng khuất vào nhóm bạn bè trước tang lễ Văn Cao trong dáng vẻ gầy g̣ trầm tĩnh trong tấm áo đă sờn. Thường vẫn vậy, chỉ những thùng rỗng mới kêu to! Bỗng thoáng trong óc tôi, ánh mắt và giọng nói rụt rè của cháu bé trước đống lửa được nhóm lên trên cung đường Mă Ṕ Lèng từng ngập tràn trong tôi niềm xúc động khó nói được nên lời, hay viết vào trang giấy.
Cuộc sống có những điều thật đơn sơ, đôi khi là nhỏ nhặt, nhưng lại cao cả và đẹp vô cùng. Chỉ buồn một nỗi là nhiều trong họ đă ra đi. Trịnh Công Sơn, Thái Bá Vân, Nguyễn Tuân, Việt Phương, Lâm cà phê… đă thành người thiên cổ. Nhưng dù có như thế, th́ những kỷ niệm đẹp về họ, h́nh ảnh của họ là những cái phao cứu rỗi cuộc sống tinh thần của tôi, sưởi ấm tâm hồn không chỉ riêng tôi, đang phải ngập ngụa trong một môi trường sống bị đầu độc bởi những gương mặt nhày nhụa đạo đức giả với những rao giảng bịp bợm được gom lại thành quy tắc, nghị quyết vung văi khắp nơi. Những cứ muốn nối tiếp lời ca của những người lính biên pḥng trẻ tuổi đang tan trong sương lạnh núi rừng Đông Bắc tổ quốc nơi thung lũng có con sông Nho Quế chảy qua: “Mặt trời nào soi sáng tim tôi”.
Và rồi cái lạnh của Tây Bắc cũng chẳng khác mấy những buốt giá của núi rừng Đông Bắc, mà chuyến đi Sơn La dạo ấy để lại khá nhiều kỷ niệm và cảm nhận thú vị. Có chuyến đi ấy v́ nghe đâu đă có lời cảnh báo “Nếu đập Sơn La vỡ, chiếc xe tăng 40 tấn ở Sơn Tây sẽ bị thổi bay như lá vàng. Sau 30 phút, toàn đồng bằng Bắc Bộ ch́m sâu 4-60m, cướp đi sinh mạng 15 triệu người!”.
Không hiểu ai đă gọi tôi vào chuyến đi do anh Đặng Hữu, Bộ trưởng Bộ KH&CN dẫn đầu đoàn cán bộ của 4 bộ cùng đi trong chuyến khảo sát thực địa ấy. Cùng với hai anh Lê Thạc Cán và Nguyễn Thượng Hùng, ba chúng tôi được mời với tư cách là những chuyên gia độc lập không thuộc bộ nào, h́nh như anh Cán là chuyên gia về thủy lợi và môi trường, anh Hùng là về địa chất (?), và tôi là xă hội học tham gia vào đoàn khảo sát. Đoàn khá đông, nay tôi không c̣n nhớ rơ, chỉ biết đích đến sẽ là Pa Vinh ở xă Ít Ong, huyện Mường La, nơi sẽ quyết định cao độ của thủy điện Sơn La.
Chúng tôi sẽ đến bằng hai bằng hai cách. Một là đi thuyền ngược sông Đà đến Ít Ong. Tôi khoái đi thuyền v́ bị ám ảnh bởi Tùy bút Sông Đà của Nguyễn Tuân về “con ngựa bất kham” này. Nhưng sự đời vốn trêu ngươi, tôi lại được chỉ định phải theo đường bộ. Đành lội suối, trèo đèo mà đến địa điểm đập Pa Vinh ở xă Ít Ong vậy. Lâu lắm rồi, kể từ hơn nửa thế kỷ trước, năm 1950, tôi trải nghiệm lại việc “thở bằng tai” khi vượt dốc, leo núi, băng rừng suốt 6 tháng trời, từ chiến khu Dương Ḥa của Huế để ra Việt Bắc. Dù sao th́ chuyến đi này vui hơn nhiều.
Chỉ ngượng một điều là cứ phải lẽo đẽo theo sau một chị phụ nữ Thái. Chị đi dép lê, dáng người mảnh khảnh, vậy mà bước chân cứ thoăn thoắt phía trước, thỉnh thoảng lại phải mỉm cười đứng chờ cánh mày râu thở ph́ pḥ nặng nhọc lê phía sau. Có lúc chị lại phải ch́a tay kéo một vài trong chúng tôi vượt lên một mỏm đá ngáng đường mà vất vả vượt lên. Măi về sau tôi mới biết người phụ nữ ấy là chị Ṭng Thị Phóng, bí thư Tỉnh ủy Sơn La. Mấy năm sau chuyến đi ấy, khi gặp lại tại Hội nghị Ủy ban TƯ Mặt trận Tổ quốc VN chị vẫn nhận ra tôi và thân mật chào hỏi. Thế rồi chuyến khảo sát thú vị được kết thúc bằng hai ngày tổng kết tại Sa Pa.
Mệt ră rời nên h́nh như cũng chẳng có ai tính chuyện dạo chơi ngoạn cảnh chỉ tụ tập tán gẫu. Có một chuyện khá hài hước. Trước bữa ăn trưa, nửa ngồi nửa nằm tron gian pḥng họp, anh Bùi Thiện Dụ, Vụ trưởng Vụ đối ngoại của Bộ KH&CN nếu tôi nhớ không nhầm, chỉ vào tôi nói tỉnh khô, song tôi biết ngay là ngầm một ẩn ư: “này các ông ạ, th́ ra ông này cũng làm khoa học như anh em chúng ta ở đây đấy”. Sau này hỏi ra mới biết là chính Bùi Thiện Dụ đề xuất ư kiến mời tôi tham gia đoàn khảo sát. Tôi hiểu ra tôi đang là “con ngựa trắng” giữa cánh các anh em trong đoàn khảo sát, tất cả đều thuộc chuyên ngành khoa học tự nhiên. Cánh khoa học xă hội, chẳng phải chỉ ḿnh tôi ngồi đây mà là nói chung, trong con mắt của nhiều người, là những người chuyên trị vơ mồm, ăn theo nói leo theo lănh đạo, nhai lại chỉ thị nghị quyết. Cả bọn phá lên cười, vui vẻ nh́n tôi đang ngơ ngác ngượng nghịu.
Được dịp, Chu Hảo chêm vào: “thế th́ để tôi kể cho các anh nghe câu chuyện cũng khá thú vị này. Hôm ông Tương Lai được chỉ định cùng ông Đỗ Hoài Nam đến tŕnh bày với Tổng Bí thư Đỗ Mười với Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban soạn thảo Văn Kiện Đại hội 8 về kinh tế và xă hội, tôi ngồi dăy ghế của chuyên viên phía sau bên cạnh Nguyễn Phú Trọng, Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản. Khi nghe Tương Lai cứ hồn nhiên như nhiên căi lại Tổng Bí thư lúc ông Mười bực ḿnh về những con số và nhận định về đời sống của nông dân và bối cảnh nông thôn mà ông cho là không đúng, Nguyễn Phú Trọng ghé tai tôi: “này ông xem, tay này đang báo cáo với Tổng bí thư và Bộ Chính trị mà cứ thao thao bất tuyệt cứ như tŕnh bày trước hội đồng khoa học của hắn ta không bằng”! Mọi người lại một lần nữa cười phá lên. Ai đó đế vào “Sao lại có thằng hỏi một câu ngu vậy. Thế là cứ phải triền miên dạ thưa anh, báo cáo anh, đúng là anh thật sáng suốt ạ… hay sao?”.
Nhưng ai đó b́nh một câu chát chúa mà thật thâm trầm rất chi là “đúng quy luật”: “Thôi, tôi xin can các ông. Các ông nhớ cho rằng, rồi những người mà các ông vừa hài hước phê phán ấy, họ sẽ ngồi trên đầu các ông bây giờ đấy. Cứ liệu liệu, đừng có giỡn nhá”! Tôi ngồi lặng đi, đưa tay cởi bớt mấy cái cúc áo khoác ngoài cho đỡ ngột ngạt. Cái lạnh Sa Pa không đẩy được cái nóng bừng bừng trong đầu tôi. Một lần nữa lại cứ muốn nối tiếp câu hát của những anh lính trẻ đồn biên pḥng từng lăng đăng trong trĩu nặng sương chiều trên thung lũng dọc cung đường Mă Ṕ lèng:
“Để t́nh yêu xay ṃn thành đá cuội
Xin úp mặt bùi ngùi
Từng ngày qua mải ngóng tin vui”.
Vậy là cứ từng ngày mỏi ngóng tin vui? Cuộc đời đâu thiếu những tin vui. Tin vui bật lên từ cuộc sống lam lũ nhẫn nại của những con người không cam chịu số phận cố t́m đường sống. Từng mảng sống gọi dậy sức quật khởi, sáng tạo của bao người thật đẹp, thật đáng khâm phục. Khốn nỗi vẫn cứ phải căng đầu ra mà cố t́m thấy những sự thật thấm đẫm mồ hôi, nước mắt và trăn trở t́m ṭi, loại bỏ những tṛ đánh bóng mạ kền của một thứ “nói vậy mà không phải vậy” lừa mỵ bịp bợm của một bộ máy tuyên truyền quá lố.
Hăy chỉ nói đến một sự kiện giật gân mà mấy ngày rồi báo, đài dồn dập đưa tin về sân bay Vân Đồn. Một câu hỏi nóng bỏng trên mạng: “Vân Đồn. Đến Vân Đồn làm ǵ”: Một cái sân bay không và chưa và bao giờ là yếu tố để phát triển Công nghiệp không khói. Huống chi – hăy tự hỏi ḿnh – chả có lư do ǵ để bạn đến Vân Đồn ngay cả khi có sân bay, trừ phi bạn có tiền và không biết dùng làm ǵ. Và, khoảng cách từ Cát Bi tới Vân Đồn chỉ 45km. Tại sao phải có thêm một sân bay khi đă có một sân bay cách đó 45km xe hơi và gần như 0km đường bay? Hăy hỏi Luật Đặc khu”!
Câu hỏi ấy chẳng ai giải đáp cả. Mà giải đáp sao nổi, nên giải đáp mà làm ǵ. Cứ theo chiến thuật “cả vú lấp miệng em”, h́nh ảnh đưa lên tivi cứ thật mùi mẫn, báo chí nhà nước cứ gơ trống khua chiêng thật xôm tṛ là xong, như đă từng. Chỉ một ví dụ đă thấy quá đủ, viết chi cho dài ḍng nữa! Nhưng chẳng nhẽ gác bút?
Dù sao th́ đốt lên một que diêm để le lói chút ánh lửa c̣n hơn co ḿnh lặng yên trong bóng tối? May quá vừa có tấm lịch tranh của Trịnh Công Sơn mà Trịnh Vĩnh Trinh vừa đem đến, bèn vội treo lên giữa pḥng với nét chữ của Sơn:
“Sự thăng trầm, con nước ṛng con nước lên, sự đầy vơi của mỗi con số trên tờ lịch của mỗi ngày dù sao cũng cho ta một an ủi sau cùng: là có một thời ta đă sống với đầy đủ những buồn vui”.
Tương Lai
Sài G̣n, 04-01-2019