Ám ảnh 'sợ đến già' của người vay tín dụng đen không phải ai cũng hiểu. Khi cần tiền họ chấp nhận vay với lăi suất cao. Và khả năng chi trả là không thể th́ những con nợ sống trong sợ hăi và cảnh vất vưởng.
Do cần tiền phát triển công ty sản xuất nước giải khát, tháng 11/2017, anh Nguyễn Văn Thanh (41 tuổi, Gia Lâm, Hà Nội) được chủ nhà trọ giới thiệu đến người đàn ông tên Tŕnh để vay tiền. Anh vay hai đợt, tổng cộng 1,1 tỷ đồng với lăi suất 4-9% một tháng.
Bốn tháng sau không trả được đủ lăi, Thanh bị áp mức lăi suất 24%/tháng (tương đương 8.000 đồng/một triệu đồng/ngày). Đến tháng 4/2018, Thanh phải trả tổng cộng 350 triệu đồng tiền lăi. Không thể gồng ḿnh lo tiếp, anh đề xuất trả dần cả gốc và lăi sau vài tháng song không được chấp thuận.
Những ngày sau đó, anh cùng vợ và hai con nhỏ liên tục bị nhóm người lạ mặt đến uy hiếp. Từ tháng 7 đến 10/2018, nhiều lần anh Thanh bị gọi điện thoại "đe doạ giết cả nhà".
Ngày 12/10/2018, anh bị một nhóm người đổ mắm tôm chảy kín nhà và tháo mất hai chiếc camera giám sát. Chỉ một ngày sau đó, khi cả gia đ́nh anh Thanh đang ngủ, một nhóm thanh niên bặm trợn kéo đến khóa trái cửa, nhỏ keo dán sắt vào các ổ khóa để "nhốt" gia đ́nh.
Vẫn chưa thể trả nợ v́ số tiền lên quá lớn, anh đành đưa vợ con về quê lánh nạn. Cho rằng "đây là bài học nhớ đời không bao giờ quên", anh nói sẽ cố kiếm tiền trả nợ để thoát khỏi cơn ác mộng. Anh mong nhiều người sẽ tỉnh táo hơn khi vay vốn kinh doanh để không lâm vào "bi kịch như ḿnh".
Công an xă Cổ Bi (huyện Gia Lâm) cho biết đă nhận được đơn tŕnh báo của anh Thanh. Qua xác minh thấy vụ việc có dấu hiệu phức tạp, hồ sơ được chuyển lên cấp trên và Công an huyện Gia Lâm đang thụ lư giải quyết theo thẩm quyền.
Quảng cáo cho vay tiền dán khắp nơi. Ảnh: Phạm Dự.
Mở công ty xây dựng song chưa đầy một năm đă "cạn vốn", anh Dũng (quê Thái Nguyên) cũng phải nhờ đến sự trợ giúp của một công ty tài chính trên địa bàn. Là chỗ quen biết nên anh không phải thế chấp, chỉ viết biên nhận vay 100 triệu đồng với lăi suất 3.000 đồng/triệu đồng/ngày.
Theo anh Dũng, giấy vay nợ không ghi lăi mà chỉ ghi số tiền vay kèm theo ḍng chữ "nếu không trả đúng hẹn sẽ phải chịu theo chế tài xử lư riêng của công ty". Tuy nhiên, anh phải nói về số tiền vay, lăi, ngày trả và các giao kèo khác để chủ nợ ghi âm làm bằng chứng.
Sau ba tháng, anh Dũng thấy không có khả năng chi trả nên được chủ nợ gợi ư bốc họ để vừa có tiền vốn, vừa có tiền trả lăi. Anh Dũng đồng ư bốc họ 30 triệu đồng. Do chỉ được nhận về 24 triệu và mỗi ngày phải trả góp 600.000 đồng nên chưa đầy một tháng anh đă "cạn sạch tiền".
Những tháng sau đó, anh liên tục bị chủ nợ gọi điện đe dọa yêu cầu trả tiền. Lần lượt từng người trong gia đ́nh cũng bị gây sức ép. "Có lần vợ tôi đưa con đi học bị chúng bám theo và ném trứng thối giữa cổng trường", anh Dũng nói và cho hay con trai anh sau đó khóc, đ̣i nghỉ học v́ sợ hăi.
Hơn 10 thanh niên bặm trợn c̣n đến nhà anh lấy xe máy, đồ đạc. Do anh vẫn không đủ tiền, cứ ba ngày bọn chúng lại kéo chục người đến ăn nằm, bật nhạc mạnh quậy phá ầm ĩ trong nhà. Không chịu nổi áp lực, Dũng bán căn nhà đang sinh sống để trả hơn 200 triệu đồng (cả gốc và lăi) cho công ty hỗ trợ tài chính. Anh cùng vợ con sau đó vào Nam làm lại sự nghiệp.
200 băng nhóm tín dụng đen bị đưa vào tầm ngắm
Luật sư Phạm Thanh B́nh cho hay, theo điều 474 Bộ luật dân sự, khi đến hạn, người vay có nghĩa vụ trả lại số tiền đă vay (tiền gốc và tiền lăi - nếu có thỏa thuận). Nếu người vay tiền có hành vi gian dối ngay từ khi thực hiện giao dịch hoặc có hành vi tẩu tán tài sản, bỏ trốn... nhằm chiếm đoạt tài sản hoặc sử dụng khoản tiền vay vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng trả th́ hành vi của người đó có dấu hiệu tội phạm Lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Tuy nhiên, người cho vay tiền cũng không được đ̣i nợ theo kiểu "xă hội đen". Người tự ḿnh đ̣i nợ hoặc thuê đ̣i nợ kiểu "xă hội đen" có thể phải chịu trách nhiệm h́nh sự về tội Cướp tài sản hoặc tội Cưỡng đoạt tài sản.
Theo Bộ Công an, bốn năm gần đây toàn quốc xảy ra hơn 7.600 vụ phạm tội liên quan đến hoạt động tín dụng đen như giết người (56 vụ), cố ư gây thương tích (398 vụ), cướp tài sản (629 vụ), cưỡng đoạt tài sản (836 vụ), hủy hoại tài sản (165 vụ)... Trong đó, khoảng 170 vụ lừa đảo liên quan đến việc huy động vốn lăi suất cao với số tiền chiếm đoạt đến ngh́n tỷ đồng.
Trong báo cáo mới đây của Bộ Công an, cảnh sát đă rà dựng và đang quản lư hơn 200 băng nhóm với gần 2.000 người hoạt động có tổ chức về cho vay lăi nặng, đ̣i nợ thuê. Các băng nhóm tín dụng đen thường hoạt động dưới vỏ bọc hợp pháp của các cơ sở kinh doanh tài chính, công ty, doanh nghiệp.
Điều 201 Bộ luật H́nh sự năm 2015 quy định, trong giao dịch dân sự, người nào cho vay với lăi suất gấp năm lần mức lăi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự (hiện là 20%/năm), thu lợi bất chính từ 30 đến dưới 100 triệu đồng... sẽ bị phạt tiền từ 50 đến 200 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm.
Trường hợp phạm tội thu lợi bất chính từ 100 triệu đồng trở lên sẽ bị phạt tiền từ 200 triệu đến một tỷ đồng hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.
Trường hợp việc cho vay lăi nặng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm h́nh sự có thể bị phạt hành chính theo quy định tại Điều 11 Nghị định 167/2013/NĐ-CP với mức phạt từ 5 đến 15 triệu đồng.
