Những chiếc sọ dài luôn là bí ẩn với nhiều nhà nghiên cứu. Tại khu vực đông bắc Trung Quốc, các chuyên gia khảo cổ học mới phát hiện ra một loạt những chiếc xương sọ hình dạng kéo dài bất thường, có độ tuổi từ 5 đến 12 ngàn năm trước. Trên thực tế, tục kéo dài xương sọ nhân tạo đã được biết đến tại nhiều nền văn hóa từ xa xưa, thậm chí hiện giờ vẫn tồn tại ở một số bộ lạc trên thế giới.
Chủ đề này hiện vẫn đang gây tranh cãi trong cộng đồng khoa học thế giới, trong đó một số ủng hộ các thuyết thần bí còn cho rằng, một số bộ xương sọ kỳ lạ này bắt nguồn từ… người ngoài hành tinh.
Trong các quan tài được cho là từ thời kỳ đồ đá phát hiện tại khu khai quật khảo cổ Houtaomuga (tỉnh Cát Lâm - Trung Quốc), các nhà nghiên cứu đã tìm được 25 bộ xương người - 11 trong số này có phần xương sọ dài quá khổ, được cho là do con người cố tình tạo ra. Nhưng đây không phải là một phát hiện cổ xưa nhất.
Trước đó, một chiếc xương sọ kéo dài đã được phát hiện tại Iraq vào năm 1972, ước tính có 45 ngàn năm tuổi, của một người Neanderthal.
Trong số các di vật được tìm thấy tại Cát Lâm có 5 chiếc xương sọ kéo dài của người trưởng thành (4 đàn ông và 1 phụ nữ) cùng 6 xương sọ trẻ em. Độ tuổi khi chôn cất của những người này là từ 3 đến 40 tuổi. Một người đàn ông trong số này sống từ khoảng 12 ngàn năm trước, số còn lại nằm trong các tầng văn hóa từ 5 đến 6,5 ngàn năm.
Một chiếc sọ kéo dài được tìm thấy tại Houtaomuga.
Theo các tác giả viết về sự kiện này trong tạp chí American Journal of Physical Anthropology, khu vực Houtaomuga chính là trung tâm giao thoa của nhiều quần thể người, nhờ đó việc nghiên cứu kỹ có thể giúp phát hiện bí mật của truyền thống kéo dài sọ của người cổ xưa.
Nếu xét cả tiến trình lịch sử hàng ngàn năm qua, có thể phỏng đoán hàng loạt lý do của tục kéo dài xương sọ: xác định vai trò tầng lớp quý tộc trong xã hội, một chỉ số của sắc đẹp hay những người gần với thế giới tâm linh v.v…
Như tại các hòn đảo Thomann và Malakula tại khu vực Australasia (khu vực châu Đại Dương cận kề Thái Bình Dương), người có cái đầu dài được coi là thông minh hơn, có địa vị cao hơn và có thể giao tiếp với các thế lực siêu nhiên. Những bộ xương trong khu mộ tìm thấy tại Cát Lâm cho thấy họ đều là những người thuộc tầng lớp cao trong xã hội cùng với một số đồ vật sang trọng được tùy táng cùng.
Theo một số nhà nghiên cứu, thủ tục kéo dài đầu được tiến hành từ khi còn rất nhỏ, khi sọ của đứa trẻ còn mềm, dễ nắn và xương chưa quá cứng. Đầu đứa bé sẽ được bó chặt bằng vải, hay bằng một vòng nẹp từ một vật liệu đặc biệt. Thủ tục này phải kéo dài trong suốt 6 tháng. Đầu đứa bé hàng ngày được bôi một loại kem đặc biệt làm từ một loại thực vật giúp cho da trở nên mềm và không bị nổi mẩn.
Hình ảnh một người bộ tộc Mangbetu.
Kết quả cuối cùng là xương sọ đứa bé sẽ trở nên dẹt và dài ra, giống như đầu người ngoài hành tinh mà nhiều bộ phim vẫn mô tả. Theo phần lớn các chuyên gia, thủ tục trên không làm ảnh hưởng đến khả năng trí tuệ hay sức khỏe của con người, cho dù vẫn có mối nghi ngờ về khả năng gây ra chứng động kinh.
Như theo người dân tại Malakula, họ kéo dài đầu những đứa trẻ của mình là theo một truyền thống dựa theo những tín ngưỡng tinh thần của dân tộc mình. Đối với họ, một đứa trẻ có cái sọ dài trông rất đẹp và thông minh.
Còn những thổ dân tại đảo Borneo (Indonesia) lại cho rằng, một cái trán dẹt là dấu hiệu của sắc đẹp. Để có được cái trán như vậy, họ đã dùng một dụng cụ gọi là tadal để thít lên đầu đứa trẻ từ nhỏ.
Còn tại châu Phi, bộ tộc Mangbetu cũng coi chiếc đầu có hình dạng dài khác thường là dấu hiệu của tầng lớp cao cấp trong cộng đồng. Những đứa trẻ trong bộ tộc này được bó đầu bằng những dải băng chặt trong suốt vài năm. Đến tuổi trưởng thành, dải băng được bỏ đi, thay bằng những lọn tóc được tết trang trí trên phần đầu quá khổ này.
Truyền thống kéo dài đầu cũng từng xuất hiện tại châu Âu. Như tại Pháp, tục kéo dài đầu của những người nông dân còn tồn tại cho đến tận cuối thế kỷ XIX. Còn vào thế kỷ thứ II, thủ tục này cũng từng được ghi nhận tại một số dân tộc sống trên lãnh thổ Rumani ngày nay.
Những dấu vết của truyền thống trên cũng được tìm thấy tại châu Mỹ. Tại Mexico, các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra bộ xương của một người Maya cổ có hộp sọ được kéo dài. Người ta cũng phát hiện những chiếc sọ có hình dáng kỳ lạ tại một hố chôn tập thể từ xa xưa tại Bolivia.
Việc thiếu một câu trả lời nhất quán cho câu hỏi từ đâu nảy sinh tục kéo dài đầu người chính là cơ sở để những người theo quan điểm liên quan đến người ngoài hành tinh vin vào.
Theo quan niệm mà giới khoa học hiện nay không xem xét một cách nghiêm túc này, những người cổ xưa từng có dịp tiếp xúc với các đại diện của nền văn minh ngoài trái đất, được họ coi chẳng khác gì những vị thần giáng thế. Hình dáng đầu dài của người ngoài hành tinh đã khiến các quan chức cầm quyền từ cổ xưa muốn bắt chiếc theo để hy vọng có được trí tuệ của những đại diện nền văn minh ngoài trái đất này.
Tuy vậy, thuyết về người ngoài hành tinh hiện không được giới khoa học nghiên cứu đánh giá một cách nghiêm túc, do trên thực tế có nhiều giả thuyết dễ chấp thuận hơn liên quan tới phong tục tập quán, các công trình khảo cổ, các nền văn minh cổ xưa của nhân loại.
