Tiến sĩ Terry F. Buss, Học viện Hành chính Công Mỹ nhận định rằng, nếu đó là cuộc đấu giữa Sanders và Trump, Trump sẽ thắng. Nếu đó là cuộc đua giữa Biden và Trump, Biden sẽ có cơ hội. Sau khi cả Biden và Sanders đều đang có cơ hội tốt nhất để trở thành ứng viên Dân chủ.
Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren, cựu Phó Tổng thống Joe Biden và Thượng nghị sĩ Bernie Sanders, ba ứng viên hàng đầu để trở thành người so găng cùng Trump trong cuộc bầu cử Tổng thống tháng 11 tới.
Thứ Tư vừa qua, Đảng Dân chủ đă tổ chức ṿng tranh luận thứ bảy tại Des Moines, bang Iowa, một phần trong tiến tŕnh kéo dài cả năm trời để chọn ra một ứng viên tranh cử Tổng thống với Donald Trump vào tháng 11/2020s này.
Sáu ứng viên đă tranh luận trong ṿng ba giờ một cách uể oải và không mấy nhiệt t́nh, cho dù người điều phối tranh luận đă cố gắng khơi gợi cảm hứng. Khán giả Dân chủ không hoan nghênh màn biểu diễn lần này.
Bốn ứng viên đang nổi lên hàng đầu với cơ hội được lựa chọn để làm người quyết đấu với Trump. Hai ứng viên c̣n lại, cùng với 12 ứng viên không đủ điều kiện tham gia tranh luận, trên thực tế, đă bị loại khỏi cuộc đua.
Toàn cảnh ṿng tranh luận giữa các ứng viên Đảng Dân chủ tại Iowa
Cuộc tranh luận đưa ra những lựa chọn rơ ràng cho cử tri: Tầm nh́n của Đảng Dân chủ đối với nước Mỹ hoàn toàn đối lập với tầm nh́n của Trump và Đảng Cộng ḥa.
Trận quyết đấu sắp tới giữa ứng viên Dân chủ và Trump sẽ là một trận chiến của những quan điểm mang tính lịch sử.
Một vấn đề khác cũng nổi lên từ cuộc tranh luận: Các ứng viên Dân chủ sợ Trump. Họ đang lo lắng t́m kiếm xem ai là người phù hợp nhất để đánh bại ông ta, thay v́ quan tâm đến các quan điểm chính sách và tính các của ứng viên.
V́ sao Iowa lại quan trọng đối với cuộc bầu cử 2020?
Hàng thập kỷ nay, Iowa được xem là điềm tiên tri cho các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Đây là bang đầu tiên nơi Đảng Dân chủ sẽ tiến hành cuộc bầu cử sơ bộ để bắt đầu chọn ra ứng viên quyết đấu với Trump vào tháng 11 tới.
Lịch sử nói cho chúng ta biết rằng làm tốt ở Iowa sẽ gia tăng đáng kể cơ hội trở thành ứng viên tổng thống của Dân chủ. Và màn biểu diễn tốt ở hai cuộc bầu cử sơ bộ ở New Hampshire và South Carolina có thể mang tính quyết định.
Điều trớ trêu là, Iowa là một bang nhỏ chỉ có khoảng 2 triệu cử tri, và trong số đó chỉ có 170,000 cử tri của Dân chủ. Iowa là bang nông nghiệp nơi cử tri tương đối đồng nhất. Tuy nhiên, nó thường là nơi quyết định đường hướng lănh đạo của Quốc gia.
Các bang khác khá ganh tị với tầm ảnh hưởng của Iowa và muốn thay đổi hệ thống bầu cử sơ bộ theo hướng có lợi cho họ hơn.
Donald Trump đang tranh cử mà không có đối thủ, và sẽ không có cuộc bầu cử sơ bộ của Cộng ḥa ở Iowa. Năm 2016, Trump đă thắng bầu cử sơ bộ ở Iowa với tỉ lệ 51.1% phiếu bầu.
Iowa sẽ tổ chức bầu cử sơ bộ vào ngày 3 tháng 2.
Đảng Dân chủ ngày càng thiên tả
Những người Dân chủ ngày càng tả khuynh một cách rơ rệt trong hầu hết các vấn đề chính trị, nhiều người thậm chí c̣n cổ xúy cho chủ nghĩa xă hội toàn diện, một hiện tượng rất hiếm gặp trong đời sống chính trị Mỹ.
Tùy từng cấp độ, các ứng viên đổ lỗi cho doanh nghiệp, các tập đoàn lớn, và “giới nhà giàu” phải chịu trách nhiệm về các vấn đề mà Mỹ đang gặp phải. Những nhóm này bị xem là tham nhũng, tội phạm, không xứng đáng và tự măn, đang bóc lột người dân Mỹ một cách bất công, nhất là giới công nhân và thiểu số.
Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren, một trong những ứng viên hàng đầu hiện nay của Đảng Dân chủ. Bà Warren có cương lĩnh thiên tả.
Giải pháp của các ứng viên là chào mời các lợi ích “miễn phí” cho cử tri, như y tế, giáo dục, và nhà trẻ. Họ cũng ủng hộ các chính sách như “biên giới mở” cho người nhập cư bất hợp pháp, trao thêm quyền cho công đoàn, chính sách công nghiệp do nhà nước dẫn dắt, phản đối các hiệp ước thương mại…Biến đổi khí hậu cũng là một vấn đề được ưa chuộng.
Các ứng viên sẽ tài trợ cho các chính sách của họ bằng cách đánh thuế lên giới nhà giàu, các doanh nghiệp và tập đoàn lớn. Áp thuế thu nhập và thuế giàu có là mục tiêu của họ.
Những người Dân chủ cũng t́m cách tái phân phối của cải một cách toàn diện, được hậu thuẫn bởi sự chuyển giao quyền lực từ các cá nhân trong khu vực tư sang các quan chức chính quyền.
Các ứng viên lập luận rằng người dân Mỹ đang bị tổn thương về kinh tế, trừ giới nhà giàu. Dân chủ có cái nh́n rất bi quan về Mỹ.
Trong khi đó, Trump thể hiện một sự đối lập sâu sắc trong tầm nh́n lạc quan của ông ta. Mỹ có tỉ lệ thất nghiệp thấp nhất trong lịch sử và lương thực tế của mọi người đang tăng lên. Giới doanh nghiệp ghi nhận mức lợi nhuận kỉ lục, nhờ đó dẫn tới doanh thu thuế và ḍng tiền đưa vào chứng khoán, các quỹ hưu trí và đầu tư cũng tăng ở mức kỉ lục.
Phe Dân chủ không có câu trả lời nào cho việc này.
Cuộc bầu cử tháng 11 sẽ cho thấy liệu cử tri ủng hộ sự lạc quan của Trump hay sự bi quan của Dân chủ.
Một vấn đề mà cả Dân chủ lẫn Trump đều không giải quyết được là sự thâm hụt ngân sách và nợ công nghiêm trọng, ngày một tăng nhanh trong những năm qua. Năm vừa rồi, mức thâm hụt ngân sách liên bang đạt 1.2 ngh́n tỉ $ và nợ quốc gia tăng vọt lên 23 ngh́n tỉ $.
Điều này có thể khiến cả Cộng ḥa và Dân chủ gặp khó trong việc thực thi các lời hứa với cử tri.
Không ứng viên nào thực sự nổi bật
Không có ứng viên nào thực sự dẫn đầu trong ṿng tranh luận vừa rồi. Các ứng viên phải đối mặt với hai lựa chọn trong cuộc tranh luận: tấn công các đối thủ để phô trương sức mạnh của ḿnh, hoặc tập trung vào các quan điểm chính sách.
Vế đầu quan trọng hơn bởi v́ ứng viên chiến thắng sẽ phải đấu với kẻ vận động tranh cử cứng rắn nhất trong lịch sử gần đây: Trump. Họ bắt buộc phải cứng rắn. Nhưng không ai thực sự làm điều này.
Có lẽ các ứng viên đều sợ sẽ khiến các cử tri tiềm năng, những người có thể bị thu hút bởi chiến dịch của họ, trở nên căm ghét ḿnh.
Những người Dân chủ phải đối mặt với một lựa chọn rơ ràng trong các ứng viên. Quan trọng là, đa số cử tri Iowa vẫn chưa quyết định được sẽ chọn ai. Cả bốn ứng viên dẫn đầu đều “bám đuổi nhau rất sát nút” trong các cuộc thăm ḍ dư luận ở Iowa.
Trọng tâm các vấn đề đối ngoại
Các ứng viên đề cập đến các vấn đề chính sách đối nội tương đối quen thuộc, vốn đă định h́nh chiến dịch tranh cử của họ cho đến nay. Không có ǵ ngạc nhiên về điều này. Nhưng chính sách đối ngoại là một ngoại lệ, có lẽ bởi v́ những vấn đề của Trump với Ukraine, Iraq, Iran, Syria, Trung Quốc và Bắc Triều Tiên.
Tất cả các ứng viên, ngoại trừ Buttigieg, đều ủng hộ việc cắt giảm mạnh ngân sách quốc pḥng. Tất cả đều ủng hộ việc rút các lực lượng Mỹ khỏi Trung Đông, ngăn ngừa không cho Iran phát triển vũ khí hạt nhân, và không đàm phán với Bắc Triều Tiên về vũ khí hạt nhân.
Chỉ có ḿnh Biden lập luận rằng phải duy tŕ các lực lượng đặc nhiệm của Mỹ ở Trung Đông để ngăn chặn sự trỗi dậy trở lại của Nhà nước Hồi giáo.
Cựu Phó Tổng thống Joe Biden đang được xem là ứng viên có cơ hội tốt nhất để trở thành người quyết đấu cuối cùng với Trump vào tháng 11 này. Ông Biden có quan điểm chính sách trung dung.
Mọi ứng viên đều tin rằng Quốc hội cần phải được quyền thông qua mọi h́nh thức sử dụng lực lượng quân sự của tổng thống. Không ứng viên nào bảo vệ nhu cầu của tổng thống phải đưa ra những quyết định chủ chốt liên quan đến chiến tranh.
Vấn đề với các ứng viên Dân chủ là Hiến pháp Mỹ trao cho tổng thống quyền lực độc tôn trong các vấn đề liên quan đến chiến tranh: Dân chủ muốn vi phạm Hiến pháp để trêu tức Trump. Điều thú vị là, Obama từng sử dụng quyền gây chiến tương tự như Trump.
Vấn đề ở đây là, đối với những đối thủ của Dân chủ, sẽ vô cùng hỗn loạn nếu một tổng thống phải thông qua 535 thành viên quốc hội trước khi sử dụng vũ lực.
Giải pháp cho các vấn đề đối ngoại của Mỹ mà Trump đă gây ra là áp dụng trở lại các chính sách của Obama như “ngoại giao mềm”, “lănh đạo từ phía sau”, “sự từ bỏ chủ quyền quốc gia” và rút lui khỏi cách tiếp cận lănh đạo toàn cầu đối với các vấn đề đối ngoại, trong đó có việc sử dụng sức mạnh quân sự.
Trong khi đó, Trump hầu như giữ quan điểm đối lập với Obama. Trump theo đuổi chính sách “Nước Mỹ trên hết”. Đôi khi, ông ta hành xử như một nhà lănh đạo, thỉnh thoảng từ bỏ đồng minh, và những lúc khác th́ sẵn sàng sử dụng vũ lực như trong trường hợp với Iran. Trum hầu như không nhất quán. Ông ta luôn hành xử khó đoán.
Nhiều người Mỹ, trong đó có những người Dân chủ, đă bắt đầu băn khoăn liệu những chính sách của Obama có thực sự thành công, nhất là khi nh́n nhận những thảm họa đang diễn ra ở Trung Đông, sự gia tăng quyền lực của Trung Quốc, sự trao quyền cho Nga và tương tự. Tuy nhiên, họ vẫn tiếp tục ủng hộ cách tiếp cận của Obama.
Các ứng viên Dân chủ hiện lên trong mắt những người ủng hộ Trump như những kẻ yếu đuối, không sẵn sàng đương đầu trực diện với những thách thức toàn cầu. Trump vẽ chân dung những người Dân chủ như những kẻ thỏa hiệp, chứ không phải là người giải quyết vấn đề.
Ở đây, có một lựa chọn rơ ràng cho cử tri rằng họ nên theo cách tiếp cận nào.
Không có lời kêu gọi đoàn kết nào
Trong các ṿng tranh luận trước, nhiều ứng viên kêu gọi sự đoàn kết không chỉ giữa những người Dân chủ mà c̣n trong Quốc gia. Những người Dân chủ bị chia rẽ giữa những ai muốn trở thành một Đảng Xă hội chủ nghĩa và những người vẫn muốn duy tŕ đường lối trung dung.
Sự dịch chuyển theo hướng chủ nghĩa xă hội để biến Đảng Dân chủ trở nên cổ xúy cho nhập cư, ủng hộ công đoàn, chống thương mại, trở nên tinh hoa hơn và thành thị hơn.
Hai ứng viên Pete Buttigieg và Amy Klobuchar trao đổi sau khi kết thúc ṿng tranh luận.
Ứng viên nào sẽ có khả năng ḥa giải chủ nghĩa xă hội với phái trung dung, và ai có thể đoàn kết các phe phái đang cạnh tranh nhau như hiện nay?
Trump, trong khi đó, dường như đang đại diện cho tầng lớp cử tri là công nhân, những người từng là thành tŕ của Dân chủ. Đây là một vấn đề lớn của các ứng viên Dân chủ.
Tuy nhiên, Dân chủ lại không tiếp cận những người ủng hộ Trump, những người họ cần để đánh bại Trump và Cộng ḥa. Trong lúc tâp trung vào việc đánh bại Trump, họ dường như đă chọc giận những người ủng hộ vốn mong manh của ông này.
Bóng dáng ngày càng hiển hiện của Bloomberg
Michael Bloomberg đang tranh cử tổng thống, nhưng ông không thèm quan tâm đến việc tham gia vào các cuộc tranh luận, hay thậm chí tranh cử ở các cuộc chạy đua bầu cử sơ bộ ở các bang khác.
Bloomberg là một tỉ phú, người giàu thứ 9 nước Mỹ. Ông đang ẩn nấp bên lề cuộc đua tổng thống nhằm t́m kiếm một cơ hội: nếu các ứng viên Dân chủ chùn bước, ông sẽ nhảy vào hành động.
Bloomberg ghét cay ghét đắng Trump không kém ǵ Steyer. Cho đến nay, Bloomberg đă chi 200 triệu đô cho các quảng cáo công kích Trump. Ông ta muốn trở thành tổng thống, nhưng điều ông ta c̣n mong muốn hơn nữa là hất cẳng Trump.
Nhiều người Dân chủ ghét Bloomberg: ông ta đang sử dụng của cải để thủ lợi cá nhân. Hăy nhớ rằng các ứng viên Dân chủ đang tiến hành chiến dịch tranh cử chống lại giới nhà giàu.
Sự thiếu vắng của các đại diện thiểu số
Các phương tiện báo chí truyền thông thân Dân chủ, ghét Trump ra mặt và không khoan nhượng gán cho Trump là kẻ phân biệt chủng tộc. Dân chủ cũng dựa vào các cộng đồng thiểu số như một lực lượng ủng hộ quan trọng: 25% là người Mỹ gốc Phi.
Trước cuộc tranh luận, các nhà b́nh luận nhấn mạnh thực tế rằng không có nhóm thiểu số nào bị bỏ lại trong cuộc tranh luận. Nhưng thực tế th́ chỉ có hai phụ nữ, ba ông già ngoài 70 và một người thuộc thế hệ millenia, tất cả đều là da trắng.
Ba cựu ứng viên, Cory Booker, Kamala Harris, và Julien Castro mới rút khỏi cuộc đua gần đây do đạt tỉ lệ thấp trong các cuộc thăm ḍ cũng như không có đủ ngân sách. Lănh đạo Đảng Dân chủ, Tom Perez, bản thân là một người thiểu số, không phàn nàn ǵ về sự vắng mặt của họ. Ông ta nói rằng người dân đă bỏ phiếu.
Bernie Sanders và Joe Biden, hai ứng viên đang có cơ hội tốt nhất để trở thành người quyết đấu với Trump tháng 11 này.
Một vấn đề gây rắc rối trong cuộc đua, theo các nhà phê b́nh, là hai ứng viên khác hầu như không được đề cập đến. Andrew Yang là một người Mỹ gốc Đài Loan và Tulsi Gabbard, một người Mỹ gốc Samoa. Những người Dân chủ nên tô đậm hai ứng viên này, nhưng họ đă không làm vậy.
Mỗi ứng viên đều đề cập đến các nhóm thiểu số một cách hời hợt, thay v́ là một trọng tâm trong tranh luận. Có lẽ v́ sự vắng mặt của các ứng viên thiểu số trên sân khấu đă khiến họ xao lăng. Không tốt cho Dân chủ chút nào.
Biden được thừa hưởng sự ủng hộ của cử tri Mỹ gốc Phi từ Obama. Điều này có ư nghĩa quan trọng.
Việc luận tội Trump có thể có ảnh hưởng quan trọng
Trump đang đối mặt với cuộc đấu v́ sinh mệnh chính trị của ḿnh trong ṿng vài tuần tới. Các nghị sĩ Dân chủ đă thành công trong việc luận tội ông ta v́ những hành xử trong vấn đề Ukraine, và ông ta sẽ bị xét xử ở Thượng viện để quyết định xem Trump có đáng bị phế truất hay không.
Những người ủng hộ Trump và Đảng Cộng ḥa coi việc luận tội này thuần túy là một thủ đoạn chính trị nhằm trừ bỏ Trump v́ Dân chủ không thể đánh bại Trump trong một cuộc bầu cử công bằng vào tháng 11 tới. Phe Dân chủ sợ Trump.
Điều quan trọng là, Biden và con trai cũng dính líu sâu vào nghi án tham nhũng ở Ukraine và có *thể bị hút vào quá tŕnh luận tội Trump. Mặc dù chưa được chứng minh, nhưng những cáo buộc chống Biden có thể loại ông ra khỏi cuộc đua tổng thống.
Tùy thuộc vào những diễn biến trong phiên xử tại Thượng viện sắp tới, phe Dân chủ hoặc có thể thành công trong việc phế truất Trump và giành lại chính quyền, hoặc họ có thể bị thiêu rụi khi nỗ lực loại bỏ Trump thất bại. Nền dân chủ Mỹ đang ở điểm cân bằng.
Dự đoán của tôi
Tôi tin rằng cả Biden và Sanders đều đang có cơ hội tốt nhất để trở thành ứng viên Dân chủ. Nếu đó là cuộc đấu giữa Sanders và Trump, Trump sẽ thắng. Lư do là v́ số người xă hội chủ nghĩa không đủ đông đảo để giành ưu thế cho Dân chủ.
Nếu đó là cuộc đua giữa Biden và Trump, Biden sẽ có cơ hội. Nhưng Biden cũng có nhiều “gót chân Asin” mà Trump có thể khai thác và Biden già hơn Trump.
Do đó, nếu Trump sống sót và đứng vững sau phiên xét xử, ông ta sẽ rất khó bị đánh bại. Nếu Trump không phải là ứng viên, Dân chủ đương nhiên sẽ thắng./.
Vài nét phác thảo về các ứng viên:
Bernie Sanders. Sanders là một người xă hội chủ nghĩa kiểu cũ công khai và kiên định. Ông không thay đổi các quan điểm chính sách trong suốt hàng thập kỷ, đặc biệt là kể từ khi ông này bị thua trong tay Hillary Clinton năm 2016. Sanders thu hút được những người bất măn với nước Mỹ, với văn hóa, truyền thống và nền kinh tế của nó.
Ông là một diễn giả lớn tiếng, sẵn sàng “đập thẳng vào mặt bạn” để hạ gục đối thủ. Sức hút của Sanders nằm ở sự chân thật của ông ta: những ǵ bạn thấy là những ǵ bạn sẽ nhận được. Như thường lệ, Sanders thể hiện khá tốt trong cuộc tranh luận. Nhưng giờ đây, ông đă trở thành một triệu phú nhờ tư cách ứng viên của ḿnh.
Joe Biden. Biden là cựu phó tổng thống của Obama (trong 8 năm) và là một thượng nghị sĩ trong hàng chục năm. Biden đă cố gắng chiếm vị trí trung dung hơn bằng cách ẩn nấp sau các quan điểm của Obama, trong khi đồng thời âm thầm dịch chuyển sang phía tả để tranh giành cử tri từ tay Sanders và Warren.
Vấn đề của Biden là ông đă ở trong chính quyền quá lâu đến mức những chính sách trong quá khứ của ông hoàn toàn trật nhịp với phe tả trong Đảng Dân chủ. Quá khứ của Biden cho thấy ông giống như một người Cộng ḥa trung dung hơn là một người Dân chủ hiện nay.
V́ vậy, ông đang tranh cử trong cuộc bầu cử sơ bộ như một người đáng tin cậy, và không phải là một người xă hội chủ nghĩa. Biden đă đứng vững trong cuộc tranh luận vừa rồi, không bị nói vấp như các ṿng tranh luận trước kia. Nhưng, Biden giờ đây cũng là một triệu phú.
Elizabeth Warren. Warren được xem như một “con tắc kè hoa” trong chính trị. Bà ăn cánh với giới doanh nghiệp và là một thành viên của giới tinh hoa, từng là một giáo sư luật doanh nghiệp của Đại học Harvard. Bà này cũng là một triệu phú. Nhưng bà cố t́nh khiến người ta lầm tưởng ḿnh là một người lao động, thiểu số, và là nạn nhân của tệ phân biệt đối xử khi là một phụ nữ.
Warren đă bị bắt quả tang nói dối nhiều lần: bà tuyên bố rằng bà gửi con cái đến học ở các trường công trong khi thực ra chúng theo học ở các trường tư đắt tiền. Bà tự đánh bóng bản thân như một “người làm chính sách miệt mài”, có một “kế hoạch” để sữa chữa mọi vấn đề.
Chí ít, Warren là một người theo chủ nghĩa xă hội như Sanders. Vấn đề của bà này, cũng giống như Sanders, là các chính sách của bà quá đắt đỏ, phi thực tế và không được ủng hộ trong hệ thống Mỹ.
Pete Buttigieg. Ứng viên này mới ngoài 30 tuổi, và v́ thế thuộc thế hệ “millennial”. Buttigieg là ứng viên có nền tảng giáo dục tốt nhất, có bằng Harvard và là học giả Rhodes của Đại học Oxford. Anh ta là ứng viên duy nhất có kinh nghiệm trong quân đội.
Kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực công của Buttigieg cho đến giờ là thị trưởng của một thị trấn nhỏ ở Indiana. Đây là diễn giả sâu sắc nhất và hiệu quả nhất trong tất cả các ứng viên. Buttigieg là một người thiên tả, chứ không phải là xă hội chủ nghĩa. Anh ta đang tụt lại trong các cuộc thăm ḍ, có thể bởi v́ Buttigieg c̣n quá trẻ để chạy đua chức tổng thống.
Amy Klobuchar. Là Thượng nghị sĩ trong 12 năm, Klobuchar là một nhà lập pháp giàu thành tựu, từng đưa ra nhiều đạo luật quan trọng và sâu sắc. Bà cũng rất giỏi trong việc hợp tác với các nhà lập pháp khác, kể cả các thành viên Cộng ḥa.
Klobuchar có quan điểm chính sách trung dung hơn cả. Bà đang tụt lại trong các cuộc thăm ḍ và không có được màn biểu diễn đột phá trong các ṿng tranh luận.
Tom Steyer. Là một tỉ phú, quản lư quỹ đầu tư, Steyer ra tranh cử như một nhà hoạt động chống biến đổi khí hậu, giống như một ứng viên Đảng Xanh. Ông cũng ghét Trump. Ông ta đă đầu tư hàng triệu đô vào các quảng cáo kêu gọi luận tội Trump, kể từ đầu năm 2017 khi Trump vừa mới nhậm chức.
Các quan điểm chính sách của ông ta theo kiểu “Tôi đồng ư với các ứng viên khác.” Steyer mua chỗ đứng của ḿnh trên sân khấu cuộc tranh luận nhờ đă bỏ ra 100 triệu đô từ tiền túi. Ông ta đại diện cho mọi thứ mà những người Dân chủ căm ghét.