Mỹ tung cú chọc sườn ngoạn mục chống Nga. Nước này tuyên bố sẵn sàng và có thể đảm bảo cung cấp 100% dầu khí cho Belarus. Tuyên bố này nằm trong bối cảnh quan hệ Minsk-Moscow căng thẳng vì vấn đề năng lượng.
Mỹ dùng vũ khí năng lượng
Ngày 1/2, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố, Washington sẵn sàng và có thể đảm bảo cung cấp cho Belarus 100% dầu mỏ và khí đốt.
Tuyên bố được đưa ra trong bối cảnh quan hệ giữa Nga và Belarus đang căng thẳng liên quan vấn đề cung cấp năng lượng.
Ông Pompeo là Ngoại trưởng Mỹ đầu tiên thăm Belarus sau 26 năm và ông tới Minsk trong bối cảnh Belarus đang căng thẳng về năng lượng với Nga. Trong cuộc gặp với Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko, ông Pompeo tuyên bố sẽ giúp tạo cơ hội cho Belarus “có chủ quyền và độc lập”.
Còn phát biểu họp báo chung với Ngoại trưởng Belarus Vladimir Makei, ông Pompeo nêu rõ: "Mỹ muốn giúp Belarus xây dựng quốc gia có chủ quyền của mình. Các hãng năng lượng của chúng tôi sẵn sàng cung cấp 100% lượng dầu các bạn cần với giá cạnh tranh".
Tổng thống Belarus A. Lukashenko tiếp Ngoại trưởng Mỹ M. Pompeo tại Minsk ngày 1/2
Quan hệ giữa Mỹ và Belarus đã từng ở trong giai đoạn căng thẳng kéo dài, do những cáo buộc của Washington về các cuộc bầu cử không công bằng ở Belarus.
Năm 2006, Mỹ đã áp đặt trừng phạt đối với quốc gia châu Âu này, hai nước cũng không có các cuộc trao đổi đại sứ kể từ năm 2008.
Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) thường xuyên chỉ trích Belarus, nơi Tổng thống Alexander Lukashenko nắm quyền từ năm 1994. Tuy nhiên, quan hệ giữa Belarus và phương Tây được cải thiện sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014, Belarus từ chối công nhận hành động này.
Belarus và Mỹ đã lên kế hoạch trao đổi đại sứ sau 10 năm gián đoạn. Phát biểu trong cuộc gặp Tổng thống Lukashenko, ông Pompeo nói: "Chúng tôi không nói về sự lựa chọn giữa chúng tôi và họ (Nga). Chúng tôi đang nói về quan hệ ngoại giao".
Trong khi đó, quan hệ giữa Belarus và Nga đã xấu đi sau khi hai bên không đạt được nhất trí về hợp đồng cung cấp dầu cho năm 2020. Tranh cãi trở nên trầm trọng hơn khi ông Lukashenko cáo buộc Điện Kremlin cố tình o ép Belarus vào một liên minh với Nga.
Dầu khí chỉ là cái cớ để Belarus phản ứng trước các động thái của Nga?
Ngày 31/1, Bộ Thương mại và Quản lý Chống Độc quyền (MART) của Belarus thông báo kể từ ngày 1/2, nước này sẽ tăng phí dịch vụ chuyển tải dầu mỏ của Nga lên 6,6%.
Thông báo của Bộ trên cho biết: "Theo điểm 11 của Phương pháp (cơ chế) điều chỉnh phí các dịch vụ vận chuyển (quá cảnh) dầu thông qua các đường ống chính, nằm trên lãnh thổ Cộng hòa Belarus, được Bộ Kinh tế Cộng hòa Belarus và Cơ quan Thuế quan Liên bang của Liên bang Nga phê chuẩn ngày 27/1/2010, MART đã quyết định tăng phí 6,6%".
Ngày 21/1, Tổng thống Belarus Lukashenko tuyên bố Minsk đang tìm cách đa dạng hóa nguồn cung dầu mỏ nhằm giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ của Nga. Tuyên bố được đăng tải trên trang web Phủ Tổng thống Belarus nhấn mạnh:
“Thật sự là hiện không có bất cứ sự thay thế nào đối với các nguồn cung dầu mỏ từ Nga. Nhưng… chúng tôi phải đa dạng hóa”.
Hiểm địa sườn Tây của Nga
Tờ The Hill của Mỹ cho rằng trong tương lai gần, Nga sẽ tiếp tục có động thái mạnh mẽ để thành lập một nhà nước liên minh với Belarus.
Theo tờ báo Mỹ, Moscow đã bắt đầu gây áp lực quân sự, truyền thông và kinh tế đối với Belarus, chủ yếu thông qua các khoản trợ cấp năng lượng và đề nghị Belarus cho Nga thiết lập các căn cứ quân sự ở nước này.
Trong khi đó, Belarus đã tỏ ra cứng rắn. Tổng thống Belarus Lukashenko thậm chí còn đề nghị NATO cho tham gia các cuộc tập trận sắp tới của liên minh quân sự này. Trước chuyến thăm của Ngoại trưởng Mike Pompeo, Mỹ đã quyết định cử đại sứ trở lại Belarus sau hơn 10 quan hệ hai nước căng thẳng. Tháng 8/2019, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ khi đó là John Bolton cũng đã có chuyến thăm Belarus.
Quan hệ Nga-Belarus đang trong tình trạng bằng mặt không bằng lòng?
Theo The Hill, tất cả những dấu hiệu này là khá quan trọng bởi nó không chỉ cho thấy Mỹ nhận thức rõ những nguy cơ tiềm ẩn trước mắt mà còn thể hiện thái độ sẵn sàng “giúp” Belarus quay trở lại châu Âu, đồng thời muốn gửi một thông điệp tới Nga.
Tờ báo Mỹ cho rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể kéo dài nhiệm kỳ tổng thống sau năm 2024 bằng cách thành lập một nhà nước liên minh mới với Belarus.
The Hill cho rằng các bước đi này của Nga nằm trong chiến lược nhất quán mà Tổng thống Putin từng công khai bày tỏ quan điểm chính sách trong các bài phát biểu của ông hồi năm 2014 về việc sáp nhập Crimea.
Ngoài ra, tờ báo Mỹ nhận định Moscow còn có mục đích thiết lập các căn cứ quân sự và triển khai các lực lượng không quân và bộ binh của mình ở Belarus.
Nếu tính toán này của Nga thành công, Nga sẽ có đường biên giới trực tiếp thứ 2 với Ba Lan, đánh vào sườn Ukraine từ phía Bắc và gây áp lực đối với nước này từ phía đông, nam và bắc, thậm chí có thể từ cả phía tây nam Moldova.
Cũng theo The Hill, khi đó, Nga có thể “đe dọa” các quốc gia Baltic từ phía đông và nam, ngoài những mối đe dọa đáng kể hiện nay mà Nga gây ra với các nước này.
Do đó, tờ báo Mỹ coi những hành động “từ từ nhưng liên tục” của Nga đang đe dọa các lợi ích sống còn của NATO và Mỹ. Do đó, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thẳng thắn bày tỏ quan ngại về vấn đề Belarus.
Tuy nhiên, tờ Foreign Policy của Mỹ cho rằng Belarus vẫn là đồng minh của Nga và trong một cuộc xung đột quân sự, nước này sẽ đứng về phía Nga. Minsk cũng sẵn sàng làm mọi việc có thể để ngăn chặn cuộc chiến như vậy ngay từ đầu và giảm bớt căng thẳng khu vực.
Belarus vẫn là đồng minh của Nga trong một cuộc xung đột quân sự?
Theo tạp chí Mỹ, Belarus đã từ chối cho Nga đặt một căn cứ không quân mà Nga đặc biệt coi trọng để đáp trả sự hiện diện gia tăng của NATO tại sườn phía Tây của nước này. Minsk cũng đã cải thiện quan hệ với cả Mỹ và EU, đồng thời bày tỏ sẵn sàng đối thoại trực tiếp với NATO.
Quan trọng hơn, Belarus có một mạng lưới các thỏa thuận song phương, quân sự với các nước láng giềng. Belarus có thỏa thuận với Latvia, Litva và Ba Lan (đều là thành viên NATO) về các biện pháp xây dựng an ninh và lòng tin trong khu vực.
Với Ukraine, Belarus thậm chí còn có thỏa thuận mạnh hơn về hợp tác an ninh. Thỏa thuận với Ukraine đặc biệt quan trọng trong việc giảm bớt quan ngại của Ukraine về việc lãnh thổ Belarus có thể được Nga sử dụng để tấn công nước này.
Ngược lại, Nga cũng rất coi trọng Belarus trong bối cảnh NATO gia tăng hiện diện quân sự ở Đông Âu, Mỹ triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa ở Ba Lan và Romania, mở rộng liên minh quân sự với Phần Lan và Thụy Điển.
Do đó, Sputnik khẳng định huấn luyện lực lượng Nga và đồng minh duy nhất ở phía Tây là Belarus, trong đó có cuộc tập trận chung quy mô lớn mang tên “Lá chắn liên minh”, đóng một vai trò quan trọng. Theo các thỏa thuận, trong trường hợp bị nước thứ ba tấn công, cả hai quân đội sẽ hành động cùng nhau.
Cũng theo Sputnik, Nga thuê hai căn cứ ở Belarus là Baranovichi trong hệ thống cảnh báo tấn công tên lửa và Vileyka, nơi cung cấp sự tương tác với các tàu ngầm hạt nhân trực chiến ở Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương. Nga không phải trả phí bởi các cơ sở này hoạt động vì an ninh chung của Nhà nước Liên minh.
Moscow cũng hỗ trợ tăng cường khả năng phòng thủ của Belarus bằng cách cấp cho nước láng giềng tất cả các vũ khí và thiết bị quân sự cần thiết. Hầu hết các vũ khí được Nga chuyển giao miễn phí hoặc với giá ưu đãi. Minsk tiếp nhận vũ khí nhỏ, pháo binh, xe bọc thép và hệ thống phòng thủ tên lửa.
VietBF@ sưu tầm.
