Chương mới trong chiến tranh Syria cực hiểm nguy

[PinaColada]

Đó là chiến tranh trực diện. Đây sẽ là chương mới ở Syria. Tình thế bây giờ cực gay gắt, Hội đồng Bỏa an Liên Hợp Quốc đã phải họp gấp.

Hơn 1 tuần qua, điều lâu nay chưa từng thấy đã xuất hiện nổi bật ở Syria trong bối cảnh tình trạng bạo lực dường như không có hồi kết. Hai nhân tố có ảnh hưởng nhất là Thổ Nhĩ Kỳ và chế độ cầm quyền Syria đã ngừng hoàn toàn cuộc chiến thông qua bên thứ ba, thay vào đó tiến hành tấn công nhau trực diện.
Quả là một sự leo thang chấn động: Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ liên tục bị các lực lượng của Syria hạ sát và sau đó chính Ankara lại tung đòn báo thù lên những người lính của Tổng thống Bashar al-Assad. Sự kỳ vọng luôn luôn là Nga - quốc gia hậu thuẫn mạnh mẽ và lâu dài cho chính quyền Assad nhưng cũng là người bạn mới thức thời và nguy hiểm của Thổ Nhĩ Kỳ - sẽ tham gia đàm phán đình chiến. Tuy nhiên, Syria và Thổ Nhĩ Kỳ vẫn chưa làm được vậy mặc dù đã có một vài cuộc điện đàm giữa Ankara và Moscow. Và có thể họ sẽ không đàm phán.

Thay vào đó, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan đã cảnh báo khả năng máy bay chiến đấu của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ va chạm trên không phận của tỉnh Idlib đang bị bao vây. Ông Erdogan cảnh báo ngày 12-2: “Máy bay tấn công vào các trung tâm dân sự tại tỉnh Idlib sẽ không thể bay một cách tự do." Với tuyên bố đó, ông cũng hàm ý rằng các máy bay của Nga đứng đằng sau nhiều cuộc ném bom trong vùng đất nhỏ bé này. Ông Erdogan cũng đe dọa tiến hành cuộc chiến nhằm vào chế độ Syria ở bên ngoài tỉnh Idlib.



Lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ tại Syria. Ảnh tư liệu
Cần nhắc lại rằng Idlib là vết nhơ cuối cùng của cuộc nội chiến ở Syria: Có đến 4 triệu người bị mắc kẹt trong khu vực nhỏ bé này, bị thâm nhập từng phần bởi lực lượng cực đoan trung thành với tổ chức khủng bố al-Qaeda. Các cơ quan tình báo phương Tây nhìn nhận những phần tử cực đoan này như một mối đe dọa lớn và trước mắt, song lại không thực sự biết làm cách nào để giải quyết mối đe dọa đó. Moscow và Damascus đang cố gắng tái chiếm khu vực này, ném bom vào tất cả những gì có trong đó và đẩy toàn bộ vấn đề phía Bắc sang Thổ Nhĩ Kỳ.

Các lực lượng của Tổng thống Assad đã hạ sát binh sỹ Thổ Nhĩ Kỳ, hơn một lần, và Thổ Nhĩ Kỳ đã phản công. Đây là những vụ đụng độ trực tiếp chứ không phải là cuộc chiến ủy nhiệm mà chúng ta thường chứng kiến, trong đó có lực lượng dân quân trung thành với một trong hai bên đã gây ra những vết thương không thể chối bỏ. Charles Lister - học giả giàu kinh nghiệm tại Viện nghiên cứu Trung Đông – nhận định: “Đó là một mức độ mới hoàn toàn của cuộc xung đột giữa hai nước. Và với việc đưa ra những cân nhắc trong nước của Tổng thống Erdogan, vẫn khó có thể thấy bất kỳ triển vọng nào ngoài sự leo thang căng thẳng.” Theo ông Lister, cuộc khủng hoảng nhân đạo là “hoàn toàn chưa từng có tiền lệ và chắc chắn sẽ chỉ tồi tệ hơn”.

Người phát ngôn của lực lượng nổi dậy Syria được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn, Thiếu tá Yousef Hamoud đã gọi động thái quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ "là hành động của sự giải phóng nhằm giúp người dân Syria, đồng thời bày tỏ hy vọng điều này sẽ ngăn chặn được chế độ Syria liên tục “tái định cư” người dân.”

Tổng thống Erdogan đang do dự giữa một loạt lựa chọn hành động tại biên giới phía Nam của Thổ Nhĩ Kỳ. Logic tấn công người Kurd gốc Syria hồi năm ngoái của Thổ Nhĩ Kỳ là phải đẩy lùi một nhóm bị coi là mối đe dọa khủng bố hiện hữu, song cũng tạo ra một thiên đường trú ẩn để hồi hương người tị nạn Syria. Kế hoạch này chỉ thành công một phần. Đối với phần phía Tây của tỉnh Idlib, Thổ Nhĩ Kỳ muốn ngăn chặn dòng người tị nạn, nhưng cũng biết cần phải có kiểm soát tại các khu vực mà các phần tử khủng bố al-Qaeda có thể trở thành mối đe dọa trong dài hạn.

Chuyên gia nghiên cứu Aaron Stein thuộc Viện nghiên cứu chính sách đối ngoại (Mỹ), nhận định: “Mọi người không ngừng quy kết trách nhiệm chấm dứt cuộc chiến cho Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng bản thân họ thì chẳng đưa ra được lối thoát nào.” Theo ông Stein, một loạt thỏa thuận với sự trung gian của Nga đã làm mất thời gian của Thổ Nhĩ Kỳ, có lẽ trì hoãn được sự leo thang căng thẳng trong 500 ngày qua. Tuy nhiên cuối cùng thì Thổ Nhĩ Kỳ “phải làm điều gì đó. Họ đã rấ́t thận trọng tạo cơ hội cho Nga tham gia đối thoại, tập trung vào gánh nặng trong thông điệp của họ đối với chế độ cầm quyền Syria và những hành động của nước này”.

Tuy nhiên, theo ông Stein, cơ hội Nga sẽ ủng hộ là rất nhỏ. Moscow không muốn rút các lực lượng của nước này - hoặc lực lượng của Syria, có nghĩa là Thổ Nhĩ Kỳ phải đối mặt với nguy cơ sát hại người Nga nếu Ankara tấn công lực lượng Syria một cách trực tiếp hơn. Theo ông Stein, “những lựa chọn của Ankara trong phạm vi này đang từ rất ít cho đến không có gì”.

Thế kẹt của Thổ Nhĩ Kỳ ngăn chặn sự quay trở lại của quyết định coi thường các đồng minh phương Tây và tấn công người Kurd ở Syria hồi năm ngoái. Chuyên gia Stein kết luận: “Ankara đã tự cô lập mình với các đồng minh phương Tây, chấp nhận làm đối tác của Nga mà điều này luôn kết thúc với việc Moscow yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ rút lui, và hiện tại không có câu trả lời do nước này đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng. Thổ Nhĩ Kỳ không có sự lựa chọn nào đúng đắn”.

Do đó, giờ đây một cuộc xung đột vốn đã nuôi dưỡng phần lớn nguy cơ bạo lực trong 9 năm qua phải được giải quyết với bối cảnh là những hậu quả khó lường của việc hai quốc gia giao chiến một cách công khai. Và chương mới đầy phức tạp có thể được báo trước.

VietBF@ sưu tầm.