Sau khi Bắc Kinh bắt đầu tiến hành chiến dịch chỉnh đốn quy mô lớn từ tháng 7 với những vi phạm và biến chất một cách có hệ thống trong lĩnh vực chính pháp của Trung Quốc đă bị lộ rơ.
(Ảnh minh họa: Kevin Frayer/Getty Images)
"Chính pháp" được mô tả là một hệ thống mang đặc sắc Trung Quốc, bao gồm tất cả Ṭa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, các cơ quan tư pháp hành chính, cơ quan công an và các cơ quan về an ninh quốc gia,...
Do nghiệp vụ của các cơ quan này có mối liên hệ lớn, nên những đơn vị như vậy được gọi chung là "hệ thống chính pháp".
Ngành chính pháp Trung Quốc xuất hiện tham nhũng có hệ thống
Chiều ngày 27/7, thành phố Linh Bảo, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc, tổ chức đại hội chỉnh đốn đội ngũ chính pháp, trong đó bản ghi âm "lời sám hối" của cựu cục trưởng Công an Liu Zhanqiang được công bố. Bị điều tra từ tháng 9 năm ngoái, đến nay Liu trở thành bài học đối với hơn 400 cựu đồng nghiệp như một "điển h́nh tiêu cực".
Cục trưởng Công an thành phố Linh Bảo Li Xiaodou thừa nhận t́nh trạng thoái hóa đă trở nên nghiêm trọng trong đội ngũ này, đến mức "không thể không chỉnh đốn, không thể không bắt giữ".
Tạp chí China Newsweek (Trung Quốc) - do Quốc vụ viện Trung Quốc quản lư - ngày 22/8 cho hay, kể từ khi Bắc Kinh phát động chiến dịch nhằm vào các băng đảng tội phạm xă hội đen, hàng loạt quan chức trong hệ thống chính pháp của thành phố Linh Bảo đă "ngă ngựa".
Đây không phải là trường hợp đặc biệt, khi hàng loạt địa phương khác ở Trung Quốc cũng xuất hiện t́nh trạng tham nhũng có hệ thống trong ngành chính pháp. Chống tham nhũng trong hệ thống chính pháp được nhà chức trách Trung Quốc xem là nhiệm vụ cấp bách hiện nay.
Ủy ban Chính pháp của Trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) ngày 8/7 chính thức thông báo khởi động thí điểm công tác "chỉnh đón đội ngũ chính pháp trên cả nước". Văn pḥng thí điểm chỉnh đốn đội ngũ chính pháp toàn quốc được thành lập, do Bí thư Ủy ban là ông Trần Nhất Tân làm chủ nhiệm.
Ủy ban chọn ra 5 thành phố cùng 4 huyện, bên cạnh 2 trại giam, để thí điểm trong 3 tháng.
Một huyện thí điểm ở thành phố Linh Bảo được báo cáo "đang nỗ lực tạo dựng phiên bản Linh Bảo của cuộc 'chỉnh đốn đảng Diên An' trong thời kỳ mới" - đề cập phong trào chỉnh đốn nội bộ quy mô lớn của ĐCSTQ do Mao Trạch Đông phát động vào tháng 5/1941, kéo dài đến tháng 4/1945.
Đến giữa tháng 8, các địa phương thí điểm đă hoàn thành ṿng đầu tiên của chương tŕnh là giáo dục học tập, tiếp nối bằng hoạt động tự kiểm tra và sửa đổi.
"Ṿng điều tra truy cứu sẽ có bắt giữ thật sự," nguồn tin thân cận ngành chính pháp Linh Bảo tiết lộ với China Newsweek, cho biết trong thời gian qua trên cả nước đă có hơn 30 quan chức chính pháp "ngă ngựa". Đây chỉ là bước đầu tiên, nguồn tin nói rằng "một trận băo tố chỉnh đốn lớn hơn sắp ập đến".
"Hướng lưỡi dao vào trong"
Trên toàn Trung Quốc, đội ngũ cảnh sát, thẩm phán, kiểm sát viên và nhân viên an ninh đang đồng loạt tham gia vào công cuộc chỉnh đốn đội ngũ chính pháp của ĐCSTQ nhằm chống t́nh trạng tham nhũng, lạm quyền và không trung thành với tổ chức.
Bộ Tư pháp Trung Quốc hôm 30/7 đăng tải trên website của ḿnh, nhấn mạnh cuộc thí điểm chỉnh đốn đội ngũ chính pháp là "một cuộc tự cách mạng 'nạo xương trị độc'".
Tờ New York Times ngày 20/8 b́nh luận, chiến dịch được xây dựng như một công cụ sắc bén nhằm hỗ trợ Chủ tịch Tập Cận B́nh củng cố kỷ luật nội bộ, trong bối cảnh Trung Quốc sẽ bước vào giai đoạn chuyển giao lănh đạo sau 2 năm nữa, và các xung đột với Mỹ cùng các nước khác tiếp diễn.
Các quan chức trong ngành chính pháp Trung Quốc được yêu cầu "hướng lưỡi dao vào trong" và "nạo xương để trị độc", bỏ qua những quan hệ cá nhân để vạch trần những đồng nghiệp biến chất.
"Loại bỏ những thành viên có hại của tập thể," ông Trần Nhất Tân yêu cầu trong phiên họp của Ủy ban Chính pháp. "Loại bỏ những thành phần 'hai mặt', bất trung và dối gian với đảng."
NYT gọi Ủy ban Chính pháp là "một pháo đài [bảo vệ] quyền lực của ĐCSTQ", bên cạnh Quân giải phóng nhân dân (PLA). Ông Tập Cận B́nh so sánh việc quản lư hệ thống an ninh của đất nước giống như việc nắm chắc "lưỡi dao" trong tay đảng - một cách diễn đạt giống với Mao Trạch Đông.
Đặng Duật Văn, cựu biên tập Thời báo Học tập của Trường đảng Trung ương Trung Quốc, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Phân tích Chiến lược Trung Quốc (Mỹ), nhận xét: "Cuộc chỉnh đốn Diên An xoay quanh việc phục tùng Mao trong mọi vấn đề, và đây là tín hiệu lớn nhất về việc học theo mô h́nh Diên An lần này."
Theo ông Đặng, mục tiêu then chốt của chiến dịch chỉnh đốn ngành chính pháp là nhằm củng cố vị thế của ông Tập Cận B́nh.
Đây không phải là lần đầu tiên ngành chính pháp Trung Quốc gặp sóng gió. Vào tháng 7/2014, cựu Bí thư Ủy ban Chính pháp trung ương, cựu Ủy viên thường vụ Bộ Chính trị Trung Quốc Chu Vĩnh Khang đă bị điều tra v́ những "vi phạm kỷ luật nghiêm trọng". Đến nay Chu là quan chức cấp cao nhất bị "ngă ngựa" trong chiến dịch chống tham nhũng mà ông Tập phát động sau khi lên nắm quyền năm 2012. Chu bị tuyên án chung thân vào năm 2015.
Một triển lăm ở Bắc Kinh năm 2017 về các quan chức cấp cao bị xử lư do các hành vi phạm tội (Ảnh: Mark Schiefelbein/Associated Press)
"Nếu có ai đó bất ngờ không liên lạc được th́ có khả năng là đă bị điều tra," nguồn tin của China Newsweek tại Linh Bảo tiết lộ. Sau khi cuộc chỉnh đốn khởi động, đội ngũ công an địa phương phải học tập hoặc kiểm tra hàng ngày, không khí trở nên căng thẳng.
Tín hiệu về chiến dịch thanh lọc nhằm vào ngành chính pháp đă được đưa ra từ đầu năm. Ông Tập Cận B́nh phát biểu trong hội nghị Công tác chính pháp trung ương hồi tháng 1, yêu cầu "xây dựng đội quân chính pháp sắt thép mà đảng và nhân dân có thể tin cậy, dự vào, và yên tâm".
Trên nền tảng thí điểm, chiến dịch của ông Tập sẽ chính thức triển khai ở các hệ thống chính pháp "từ trên xuống dưới" trên toàn Trung Quốc từ năm 2021, dự kiến hoàn thành trong Quư I năm 2022.
"Người của trung ương tới" đă trở thành một tín hiệu đáng gờm, khi các quan chức nhúng chàm trong ngành chính pháp bắt đầu "ngă ngựa".
Một thông báo trên tài khoản WeChat của Ủy ban Chính pháp trung ương hé lộ Bí thư tổ đảng, quyền Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân thành phố Nghĩa ô Cao Xiangting "vi phạm kỷ luật và pháp luật nghiêm trọng, chủ động đầu thú". Bà Cao trước đó có 20 năm làm việc trong hệ thống chính pháp ở thành phố Linh Bảo - địa phương thí điểm chỉnh đốn.
Ngày 13/7, cựu Phó bí thư tổ đảng, Phó viện trưởng Viện kiểm sát tỉnh Giang Tô Yan Ming cũng bị điều tra. Yan trở thành quan chức cấp sở đầu tiên bị xử lư sau khi chiến dịch chỉnh đốn khởi động.
Sự phức tạp trong ngành chính pháp Trung Quốc
Theo NYT, dù Trung Quốc bắt đầu mạnh tay với giới chức chính pháp, song các chuyên gia và nghiên cứu gần đây của Trung Quốc cho thấy ban lănh đạo nước này vẫn gặp khó khăn trong quản lư cơ cấu quan liêu phức tạp của hệ thống cảnh sát, an ninh, ṭa án, kiểm sát, và trại giam.
Các nhà nghiên cứu Trung Quốc nói rằng giữa các cơ quan kể trên vẫn tồn tại t́nh trạng chia rẽ phạm vi công việc và cạnh tranh lẫn nhau.
Các nhà lănh đạo Trung Quốc dường như bận tâm nhất về các quan chức cảnh sát và tư pháp cấp cơ sở - theo Qin Qianhong, giáo sư luật tại Đại học Vũ Hán. Một chiến dịch vào năm 2018 nhằm tấn công các băng nhóm tội phạm có quan chức bảo kê đă củng cố lo ngại ở cấp cao rằng những lực lượng địa phương vẫn bị vô hiệu hóa bởi t́nh trạng tham nhũng.
"Bất chấp các cuộc điều tra h́nh sự và tham nhũng đă hạ bệ hàng loạt người, nhưng phần lớn kết cấu chủ thể của ngành chính pháp không có sự thay đổi," ông Qin nói, bổ sung rằng việc nhà chức trách đề cập cuộc chỉnh đốn Diên An không đồng nghĩa Bắc Kinh sẽ áp dụng các biện pháp nghiêm khắc như thế trong chiến dịch này.
"Điều này để thể hiện rằng cuộc chỉnh đốn phải được nh́n nhận nghiêm túc, phải giải quyết được vấn đề," ông nói với NYT. "Tuy nhiên, Diên An là mô h́nh về thiết lập lănh đạo hạt nhân và ḷng trung thành, đây là điều cần phải làm."
Các nhà điều tra trong tuần qua thông báo cục trưởng Cục Công an thành phố Thượng Hải, Phó thị trưởng Cung Đạo An đă bị điều tra do vi phạm kỷ luật. Ông này là quan chức công an cấp cao nhất bị xử lư từ đầu chiến dịch chỉnh đốn đến nay.
Một số quan chức khác "ngă ngựa" gồm một cựu giám đốc trại giam ở Nội Mông, giám đốc Công an thành phố Giang Môn, tỉnh Quảng Đông, và một cựu quan chức có nhiều năm làm việc trong ngành chính pháp ở tỉnh Giang Tô. Các cáo buộc nhằm vào những người này chưa được thông báo chính thức.
Trước đó vào tháng 4, Thứ trưởng Bộ Công an Trung Quốc Tôn Lập Quân - người từng phụ trách chống Covid-19 ở Vũ Hán - bị điều tra v́ "hành vi vi phạm nghiêm trọng kỷ luật và pháp luật".
Bí thư Ủy ban Chính pháp trung ương ĐCSTQ Trần Nhất Tân (Ảnh: SCMP)
NYT b́nh luận, chiến dịch chỉnh đốn ngành chính pháp được cho là sự xác nhận đối với vai tṛ nổi bật của Bí thư Ủy ban Chính pháp Trung Quốc Trần Nhất Tân.
Trong vài năm qua, quan chức 60 tuổi này được ghi nhận đă xử lư thành công nhiều nhiệm vụ chính trị "khó nhằn". Ông Trần cũng lănh đạo chiến dịch đả kích các quan chức làm "ô dù" cho tội phạm ở địa phương. Tháng 2 năm nay, ông được cử đến Vũ Hán để tham gia kiểm soát t́nh h́nh dịch bệnh Covid-19 tại đây.
"Những vai tṛ được chú ư như thế rơ ràng khiến ông ấy được biết đến rộng răi, và trao cho ông cơ hội để xây dựng vị thế của ḿnh," chuyên gia về chính pháp Trung Quốc tại Đại học Vienna b́nh luận trên NYT. "Dường như ông đang chuẩn bị cho vai tṛ quan trọng hơn."
Ông Tập Cận B́nh từng phát đi tín hiệu kêu gọi giới chức sẵn sàng cho thời kỳ khó khăn tiếp theo. Dù Trung Quốc đă vượt qua nguy cơ lây lan diện rộng của dịch Covid-19 và kinh tế đang phục hồi, ông Tập hồi cuối tháng 7 cảnh báo các quan chức cảnh sát rằng "môi trường quốc tế ngày càng phức tạp, sự bất ổn và khó lường ngày càng rơ rệt".
Trong năm nay, Trung Quốc cũng đă thành lập một Ủy ban chính sách trị an, thuộc "Tiểu tổ điều phối phát triển Trung Quốc b́nh an", nhằm gia tăng sức mạnh trấn áp những biến động và tội phạm.
"Đối với Trung Quốc mà nói, 5 năm tiếp theo là khoảng thời gian then chốt," ông Đặng Duật Văn b́nh luận.
"Theo quan điểm của ông Tập Cận B́nh, chiến dịch chỉnh đốn ngành chính pháp cần phải bảo đảm không có bất kỳ vấn đề nào có thể trở thành nguy cơ lớn trong nước trong tương lai," ông nói, đề cập cạnh tranh và đối đầu leo thang giữa Mỹ-Trung, cũng như nỗ lực của Bắc Kinh để đưa nền kinh tế bước vào một giai đoạn tăng trưởng mới.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
