Một người phụ nữ da màu đeo chiếc khẩu trang với ḍng chữ “Black Lives Matter” đă khiến Ma’Kiya Congious bị mất việc tại cửa hàng Whataburger ở Fort Worth (bang Texas, Mỹ), do một khách hàng da trắng phàn nàn.
Trong ngày đầu tiên đi làm với chiếc khẩu trang in h́nh nắm đấm và ḍng chữ “Black Lives Matter” (mạng sống của người da đen quan trọng), Ma’Kiya Congious không hề nhận được bất kỳ phản hồi tiêu cực nào. Một số khách hàng thậm chí c̣n tỏ ư khen ngợi chiếc khẩu trang mà cô đeo trên mặt.
Tuy nhiên, vào ngày 3/8, một khách hàng da trắng dọa sẽ gọi điện đến văn pḥng của chuỗi Whataburger để phàn nàn về chiếc khẩu trang của Congious.
Theo lời kể của người phụ nữ da màu 19 tuổi, một chuỗi các sự việc diễn ra sau đó đă khiến cô mất việc và quản lư của Congious thậm chí yêu cầu sự hỗ trợ từ phía cảnh sát.
Ma’Kiya Congious cho biết vào ngày 31/7, khi mới đeo khẩu trang Black Lives Matter đến cửa hàng làm việc, không ai có ư kiến hay phàn nàn ǵ về thông điệp cô muốn truyền tải. Ảnh: Washington Post.
Vào ngày 23/9, Congious đă đệ đơn khiếu nại lên giới chức của bang Texas. Cựu nhân viên thu ngân của Whataburger cho rằng cô mất việc v́ bị phân biệt chủng tộc, cụ thể là do màu da và thông điệp được truyền tải trên chiếc khẩu trang của ḿnh.
“Khẩu hiệu ‘Black Lives Matter’ không liên quan đến vấn đề chính trị. Đó đơn giản là một lời khẳng định rằng mạng sống của chúng tôi (người da màu) đáng được bảo vệ”, Congious nói trong buổi họp báo hôm 24/9.
Những chiếc khẩu trang bị bài trừ
Sự việc xảy ra với Congious chỉ là một trong số rất nhiều trường hợp người Mỹ gốc Phi cáo buộc bị chủ lao động đối xử bất công v́ ủng hộ phong trào Black Lives Matter.
Cách đây không lâu, một trường bán công ở San Antonio, Texas, đă sa thải một giáo viên mỹ thuật v́ cô nhất quyết đeo khẩu trang có ḍng chữ “Black Lives Matter” đến lớp.
Một chủ cửa hàng ở Milwaukee, Winsconsin, đă nảy sinh mâu thuẫn, chấm dứt hợp đồng và xô xát với tài xế giao hàng của ḿnh v́ ông này cương quyết bảo vệ thông điệp in trên chiếc khẩu trang Black Lives Matters của ḿnh.
Vào cuối tháng 7, 14 công nhân làm việc tại các chi nhánh của Whole Foods trải khắp 4 bang khác nhau đồng loạt kư vào đơn kiện cáo buộc chuỗi siêu thị thuộc Amazon đă t́m cách trả đũa họ v́ đeo khẩu trang Black Lives Matter.
Diễn biến của những vụ việc nói trên có nhiều điểm tương đồng: những người ủng hộ phong trào Black Lives Matter mang khẩu trang đến nơi làm việc do dịch Covid-19, sau đó họ cáo buộc chủ lao động t́m cách bài trừ hoặc loại bỏ thông điệp mà khẩu trang của họ truyền tải, trong khi lại lờ đi những khẩu hiệu ủng hộ LGBTQ hay nữ quyền khác.
Trong khi đó, các nhà quản lư và chủ doanh nghiệp cho biết họ đang cố thực thi những chính sách nhất quán, ngăn các yếu tố chính trị ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh hay trường học.
“Nếu chúng tôi cho phép nhân viên sử dụng bất kỳ khẩu hiệu nào ngoài đồng phục của Whataburger, chúng tôi sẽ phải cho phép tất cả các loại khẩu hiệu. Điều này có thể tạo ra xung đột giữa nhân viên và khách hàng. Với tư cách là một thương hiệu có trách nhiệm, chúng tôi cần phải hành động để đảm bảo an toàn cho cả nhân viên lẫn khách hàng của Whataburger”, đại diện chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh cho biết hôm 24/9.
Mâu thuẫn với nhà quản lư
Theo lời kể của Congious, sau khi nhận được ư kiến tiêu cực từ khách hàng về chiếc khẩu trang Black Lives Matter, các quản lư nói với Congious và các đồng nghiệp của cô rằng họ phải đeo loại khẩu trang “không hàm chứa quan điểm cá nhân nào”.
“Cô có quyền bày tỏ ư kiến cá nhân của ḿnh, điều đó cũng ổn thôi. Nhưng tại Whataburger, chúng tôi không muốn truyền tải những thông điệp đó, v́ một số người có thể cảm thấy bị xúc phạm”, băng ghi âm của Congious ghi lại lời một quản lư của cô. Công ty “không muốn dính líu đến chính trị, v́ Whataburger đơn thuần là doanh nghiệp bán bánh ḿ kẹp thịt và khoai tây chiên”.
Congious đang trong quá tŕnh gửi khiếu nại và đệ đơn kiện Whataburger. Ảnh: Washington Post.
Người quản lư nói thêm rằng Whataburger đă phát cho nhân viên những chiếc khẩu trang có in nhăn hiệu của công ty. Congious đáp trả rằng cô đă thấy một số nhân viên thuộc các chi nhánh khác đeo khẩu trang với biểu tượng Gucci hoặc có in cờ Mexico.
Giữa lúc cuộc đối thoại trở nên căng thẳng, Congious hỏi quản lư của ḿnh về quy tŕnh nộp yêu cầu thời hạn 2 tuần (two week notices - 2 tuần là thời hạn tiêu chuẩn và là một cách lịch sự để báo cho chủ lao động về quyết định nghỉ việc).
“Cô muốn đưa ra thông báo 2 tuần? Được, chúng tôi chấp nhận yêu cầu nghỉ việc và cô không cần phải quay lại”, người quản lư trả lời.
Trong đơn khiếu nại, Congious ghi rơ rằng bản thân chưa đưa ra quyết định nghỉ việc, cô chỉ cân nhắc các lựa chọn của ḿnh. Nhưng khi cô phản đối những ǵ mà người quản lư nói và không rời khỏi cửa hàng, những người đứng đầu chi nhánh Whataburger đă gọi cảnh sát.
Whataburger cho biết trong một thông cáo rằng Congious đă “tự nguyện nghỉ việc do các bất đồng về chính sách đồng phục của công ty” và nhận đủ tiền lương trong hai tuần mà cô dự kiến làm việc.
Congious hiện đă nhờ đến sự giúp đỡ của luật sư Jason C.N. Smith để nộp khiếu nại lên Ủy ban Lao động Texas và đệ đơn kiện Whataburger về hành vi phân biệt chủng tộc.