Bằng cách triển khai tên lửa S-300V4, Nga hy vọng sẽ biến quần đảo Kuril tranh chấp với Nhật Bản thành một khu vực kiên cố để ngăn chặn các mối đe dọa tiềm ẩn đến từ hướng biển.
Tên lửa S-300V4 Nga "trấn yểm" cửa ngõ Nhật Bản
Đầu tháng 12/2020, Nga đã gây xôn xao dư luận khi triển khai một trong những hệ thống phòng không tiên tiến nhất của mình - S-300V4, trên quần đảo Kuril còn đang tranh chấp ở phía Bắc mà Nhật Bản cũng tuyên bố chủ quyền.
Đây không phải là một sự kiện cá biệt. Từ nhiều năm nay, Moscow đã không ngừng tăng cường sự hiện diện quân sự ở Đông Bắc Á. Để đối phó với Mỹ, Nga đã cho nâng cấp các hệ thống vũ khí ở vùng Viễn Đông, biên chế các tàu chiến mới cho Hạm đội Thái Bình Dương và mở rộng đáng kể hợp tác quân sự với Trung Quốc.
Nga cho biết, S-300V4 đã được lắp đặt trên đảo Iturup, hay Etorofu theo cách gọi của Nhật Bản vào ngày 1/12. Qua hành động này, Nga trên thực tế đã bố trí các tên lửa tân tiến của mình ngay trước cửa ngõ Hokkaido, hòn đảo chính ở cực Bắc Nhật Bản. Tokyo ngay lập tức lên tiếng phản đối và cho đây là hành động "không thể chấp nhận được."
Hoạt động triển khai trên diễn ra sau tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu vào tháng 9/2020 rằng, lực lượng quân sự Nga ở Viễn Đông sẽ nhận được hơn 500 đơn vị "thiết bị mới và hiện đại hóa" trước cuối năm nay.
Từ năm 2016, các lực lượng Nga ở Viễn Đông đã tiếp nhận hơn 3.700 đơn vị vũ khí và thiết bị quân sự mới, từ tên lửa, pháo binh cho đến máy bay chiến đấu và xe tăng.
Tương tự như vậy, vào năm 2018, Bộ Quốc phòng Nga cam kết sẽ tăng cường cho Hạm đội Thái Bình Dương của nước này 70 tàu chiến và tàu hậu cần mới vào năm 2027. Mặc dù kế hoạch sản xuất tổng thể đang bị chậm lại do đại dịch COVID-19 nhưng Hạm đội Thái Bình Dương dự kiến sẽ nhận thêm 15 tàu mới trước khi kết thúc năm 2020.
Theo các chuyên gia, Nga đang làm điều này với sự cân nhắc kỹ lưỡng tới các đồng minh Đông Bắc Á của Mỹ.
“Nếu nhìn vào các hệ thống vũ khí được Bộ Quốc phòng Nga triển khai tới vùng Viễn Đông trong những năm gần đây thì sẽ thấy rằng chúng được thiết lập nhằm mục đích đẩy lùi mối đe dọa từ trên biển và trên không, chứ không phải là mối đe dọa trên bộ từ Trung Quốc”, Artyom Lukin, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Liên bang Viễn Đông của Nga cho biết.
“Chúng tôi không chuẩn bị để đẩy lùi một cuộc xâm lược giả định của Trung Quốc qua sông Amur. Thay vào đó, việc chú trọng lập kế hoạch quân sự ở Viễn Đông là nhằm mục đích ngăn chặn mối đe dọa từ liên minh Mỹ - Nhật".
Cuộc đối đầu với Mỹ không hoàn toàn là lý thuyết. Các lực lượng Nga và Mỹ đã từng “so găng” trong nhiều cuộc đụng độ căng thẳng ở Biển Okhotsk, Eo biển Bering và Biển Nhật Bản trong những năm gần đây. Cả hai đều cáo buộc lẫn nhau tiến hành các cuộc tuần tra bằng máy bay và tàu chiến mang tính khiêu khích gần biên giới của mỗi nước.
"Pháo đài kiên cố" đối phó với liên minh Mỹ - Nhật
Một nguồn căng thẳng khác giữa hai Nga và Mỹ là khả năng Washington triển khai các hệ thống tên lửa ở châu Á.
Tháng 8/2019, Mỹ đã rút khỏi Hiệp ước các Lực lượng Hạt nhân Tầm trung với Nga, trong đó cấm mọi tên lửa hành trình hoặc tên lửa đạn đạo phóng từ mặt đất có tầm bắn từ 500 km đến 5.500 km. Chỉ vài ngày sau, Lầu Năm Góc thông báo họ đang tìm cách triển khai các tên lửa như vậy ở châu Á. Nhật Bản được coi là ứng cử viên hàng đầu cho kế hoạch này.
Theo các chuyên gia, viễn cảnh tên lửa của Mỹ ở gần biên giới phía đông đất nước đã khiến giới lãnh đạo quân sự Nga chú trọng hơn đến khu vực Đông Bắc Á.
“Nga có thể đang cố gắng hành động trước một bước, trước khi Mỹ triển khai các tên lửa ở Nhật Bản có khả năng tiếp cận lãnh thổ Nga”, Yoshinaga Hayashi, Thiếu tướng về hưu thuộc Lực lượng Phòng vệ Không quân của Nhật Bản nhận xét.
Theo ông Hayashi, việc Tokyo “để mắt tới” hệ thống phòng thủ tên lửa Aegis Ashore của Mỹ đã làm trầm trọng thêm những lo ngại của Moscow. Ông Hayashi giải thích: “Aegis Ashore là một hệ thống phòng thủ, nhưng bất kỳ tên lửa nào cũng có thể trở thành vũ khí tấn công”.
Nhật Bản đã loại bỏ kế hoạch mua hệ thống trên bộ nhưng gần đây cho biết họ dự định đóng hai tàu hải quân trang bị hệ thống đánh chặn Aegis để thay thế.
Trước viễn cảnh đó, Nga đã phải nhanh chóng tăng cường khả năng phòng thủ trên quần đảo Kuril. Những năm gần đây, Moscow đã triển khai thêm các hệ thống tên lửa bờ biển mới, các trạm radar, máy bay chiến đấu, máy bay không người lái, xe tăng và một sư đoàn súng máy và pháo binh.
Quân đội Nga cũng đã thiết lập một sân bay trên quần đảo và được cho là đang nỗ lực xây dựng một căn cứ hải quân ở đây. Cho tới nay, S-300V4 là hệ thống tiên tiến nhất được Nga triển khai ở đó.
S-300V4 có khả năng đánh chặn tên lửa siêu thanh và bắn trúng mục tiêu ở cự ly tới lên tới 400 km và ở độ cao lên tới 37 km. Hệ thống cũng có thể đánh chặn đồng thời 24 mục tiêu trên không. Khác với các phiên bản S-300 cũ hơn, S-300V4 có tính cơ động cao, cho phép nó bảo vệ được cả binh sĩ đang trong quá trình di chuyển.
Alexey Lenkov, nhà phân tích quân sự của Tạp chí quốc phòng “Kho vũ khí của Tổ quốc” chia sẻ trên tờ Nikkei Asia rằng, bằng cách triển khai S-300V4, Nga hy vọng sẽ biến quần đảo Kuril thành một "pháo đài kiên cố" và ngăn chặn các mối đe dọa tiềm ẩn từ hướng biển xâm nhập vào đất liền.
“Nga hiện đang hoàn thành chương trình thiết lập hệ thống phòng không nhiều lớp dọc theo biên giới của mình. S-300V4 là một trong những thành phần quan trọng của mạng lưới này. Đây là một hệ thống phòng thủ tầm xa để đối phó với các mục tiêu là tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình và các máy bay cỡ lớn như máy bay ném bom chiến lược và máy bay trinh sát”.
Tất cả những động thái trên của Nga đã đặt Nhật Bản vào tình thế khó khăn. Quần đảo Kuril thuộc về Nhật Bản trước Thế chiến II, nhưng Liên Xô đã chiếm đóng chúng trong những ngày cuối cùng của cuộc chiến.Nhật Bản chưa bao giờ công nhận quyền sở hữu của Moscow nhưng sau nhiều thập kỷ đàm phán vẫn không giải quyết được tranh chấp.
Sự phối hợp quân sự ngày càng tăng giữa Nga và Trung Quốc cũng sẽ không thuận lợi với Nhật Bản và Mỹ. Chính Tổng thống Nga Vladimir Putin hồi cuối tháng 10 đã nói rằng một liên minh quân sự với Trung Quốc là "hoàn toàn có thể xảy ra."
Kể từ năm 2012, Moscow và Bắc Kinh đã tiến hành các cuộc tập trận hải quân chung thường xuyên ở Biển Nhật Bản, Hoàng Hải và Biển Hoa Đông. Tháng 9/2018, hàng nghìn binh sĩ Trung Quốc cùng hàng trăm xe tăng đã đến miền đông Siberia để tham gia Vostok 2018, cuộc tập trận quân sự lớn nhất của Nga kể từ sau Chiến tranh Lạnh.
Sau đó, vào tháng 7/2019, Nga và Trung Quốc đã tổ chức cuộc tuần tra chung đầu tiên bằng máy bay ném bom trên Biển Nhật Bản. Cuộc tuần tra đã gây ra sự phản đối từ Nhật Bản và Hàn Quốc và thậm chí Seoul còn bắn hàng trăm phát súng cảnh cáo.
Một số người tỏ ra nghi ngờ các cuộc diễn tập chung và ý tưởng về một liên minh quân sự Nga - Trung chẳng qua là “sự kiện làm mờ mắt”. Tuy nhiên, ông Hayashi cho rằng “Nga có thể thách thức Mỹ bằng cách hợp tác với Trung Quốc dù ở Nga không có nhiều tiếng nói ủng hộ cho một mối quan hệ đối tác như vậy”.
Giáo sư Artyom Lukin cũng chia sẻ quan điểm: Ở Đông Bắc Á, lực lượng hải quân của Nga và Trung Quốc có khả năng tương thích cao nhất. Trung Quốc có lực lượng hải quân lớn nhất thế giới trong khi Nga hội tụ đủ dũng cảm và kinh nghiệm để thách thức Mỹ trên biển.
“Chúng ta có thể hình dung một viễn cảnh mà hai nước thành lập một lực lượng hải quân chung, trong đó Trung Quốc cung cấp các tàu chiến và nguồn lực vật chất còn Nga đóng vai trò thực hiện các hoạt động quân sự cần tới sự táo bạo cao”.
VietBF @ Sưu tầm
