V́ sao Trung Quốc "ôn tồn" sau cuộc đảo chính quân sự ở Myanmar? trong khi Mỹ lên án gay gắt th́ Trung Quốc có lời lẽ ôn tồn với những người vừa thực hiện đảo chính quân sự ở Myanmar vào hôm 1/2/2021. Các chuyên gia cho rằng có khả năng Trung Quốc sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ chính quyền quân sự mới thiết lập ở Myanmar.
Tổng tư lệnh quân đội Myanmar Min Aung Hlaing. Ảnh: AFP.
Hai thái độ khác nhau
Trong lúc chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden nhanh chóng đe dọa áp đặt lệnh trừng phạt mới lên chính quyền quân sự Myanmar th́ Bộ Ngoại giao Trung Quốc lại chờ một thời gian tương đối trước khi đưa ra b́nh luận.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc - Uông Văn Bân, tại một cuộc họp báo vào hôm 1/2, nhiều tiếng đồng hồ sau khi chính phủ dân bầu ở Myanmar bị bắt giữ, nói rằng Bắc Kinh “ghi nhận những ǵ đă diễn ra ở Myanmar và đang trong quá tŕnh t́m hiểu thêm về t́nh h́nh ở đây”.
Ông Uông nói thêm rằng “các bên ở Myanmar” nên “xử lư các khác biệt của ḿnh theo hiến pháp và khung pháp lư” nhằm “duy tŕ ổn định chính trị và xă hội”.
Trong khi đó, Mỹ lại “tố cáo cuộc đảo chính bằng ngôn từ mạnh nhất có thể” và chỉ trích các nhà lănh đạo quân sự mới ở Myanmar v́ đă bác bỏ “ư chí của nhân dân”.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, một đánh giá hậu đảo chính về các sự kiện sẽ kích hoạt các hạn chế nhất định” lên chính phủ Myanmar.
Năm 2020, Mỹ trao cho Myanmar 135 triệu USD. Tuy nhiên, số tiền này ít có nguy cơ chịu ảnh hưởng bởi thái độ của Mỹ hiện nay, do hầu hết số tiền này được phân phát qua các tổ chức phi chính phủ và tổ chức xă hội.
Ông Biden sẽ gặp khó khăn trong tương tác với nhóm đảo chính do ông thường xuyên nhấn mạnh đến vấn đề thúc đẩy dân chủ trong chính sách đối ngoại của ḿnh.
Trong những biến cố trước đây ở Myanmar, bao gồm cả cuộc khủng hoảng người Hồi giáo Rohingya (trong cuộc khủng hoảng này, phương Tây chỉ trích Myanmar về cách hành xử với người Rohingya), Trung Quốc sẽ có xu hướng không phê phán chính quyền quân sự mới của Myanmar.
Quan hệ đặc biêt giữa Trung Quốc và Myanmar
Giới doanh nhân Trung Quốc có thể bất an về tương lai các cam kết và thỏa thuận do chính quyền bị lật đổ kư kết. Trung Quốc từng tiếp cận và lấy ḷng bà Aung San Suu Kyi cũng như đảng của bà trước cuộc đảo chính này do giới hoach định chính sách và các nhóm doanh nhân của nước này thường thấy dễ làm việc với họ hơn là với quân đội Myanmar vốn nổi tiếng có tư tưởng dân tộc chủ nghĩa cứng rắn.
Một chính quyền quân sự trước đó đă khởi xướng một số cải cách nhất định hướng tới sự cởi mở hơn và sự đầu tư của phương Tây, sau khi tiến tŕnh dân chủ bắt đầu vào cuộc bầu cử năm 2010, nhằm giảm sự phụ thuộc của nước này vào Trung Quốc.
Khi phương Tây quay lưng với chính quyền Myanmar sau cuộc khủng hoảng người Rohingya năm 2016-2017, bà Aung San Suu Kyi – một chính trị gia cần trợ giúp và đầu tư nước ngoài để thực hiện lời hứa trong quá tŕnh tranh cử về cải thiện kinh tế, đă gần như không có lựa chọn nào ngoài việc trông cậy vào Bắc Kinh.
Myamar chính thức gia nhập sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) khi bà Suu Kyi dự một diễn đàn về hợp tác quốc tế ở Bắc Kinh vào tháng 5/2017.
Hai nước khi đó kư một biên bản ghi nhớ để cùng nhau xây dựng Hành lang Kinh tế Trung Quốc -Myanmar vào năm 2018, nhằm tăng cường hơn nữa hợp tác song phương trong khuôn khổ BRI.
Trong các dự án lớn được đưa ra bàn thảo trước đảo chính có một tuyến đường sắt mới nối thị trấn Thụy Lệ ở vùng biên giới của Trung Quốc với thành phố Mandalay ở Myanmar, và một cảng nước sâu (do Trung Quốc cung cấp tài chính) ở thị trấn Kyaukpyu bên bờ Vịnh Bengal – cảng này đóng vai tṛ điểm cuối của đường ống dẫn dầu khí dẫn tới khắp Myanmar và chảy vào tỉnh Vân Nam của Trung Quốc.
Vụ đảo chính quân sự ở Myanmar vào hôm 1/2/2021 là một phép thử quan trọng về mức độ đi xa tới đâu của tân Tổng thống Mỹ Joe Biden trong tái xác lập vai tṛ của Washington đối việc bảo vệ các “giá trị dân chủ” của họ.
Trung Quốc bảo vệ Myanmar như thế nào?
Tướng Min Aung Hlaing - Tổng tư lệnh quân đội Myanmar và lănh đạo chính phủ quân sự hiện tại, được biết đến là người cảnh giác về sự ảnh hưởng của Trung Quốc ở khu vực châu Á - Thái B́nh Dương.
Quân đội Myanmar (thường được gọi là Tatmadaw) gần đây đă đa dạng hóa nguồn cung vũ khí cho ḿnh để giảm sự lệ thuộc vào Trung Quốc. Trong thập niên 1990 và đầu thập niên 2000, Trung Quốc là nhà cung cấp chính vũ khí và khí tài cho Myanmar – các phương tiện này được Myanmar sử dụng trong cuộc chiến với các nhóm nổi dậy dân tộc bản địa.
Cho đến gần đây, vào cuối tháng 1/2021, Bộ trưởng Quốc pḥng Nga Sergey Shoigu đă thăm Myanmar để kư một thỏa thuận về cung cấp cho Myanmar tên lửa pḥng không Pantsir-S1 và các máy bay không người lái (UAV) trinh sát Orlan-10E do Nga sản xuất. Trước đó Myanmar đă mua các chiến đấu cơ MiG-29 cũng như trực thăng, hệ thống tên lửa pḥng không, radar, và pháo mặt đất.
Các thỏa thuận trên xuất hiện khi quân đội Myanmar than phiền về số lượng các nhóm nổi dậy theo cách này hay cách khác sở hữu được vũ khí Trung Quốc để chống lại quân đội Myanmar.
Điều này phản ảnh chính sách "cây gậy và củ cà rốt" của Trung Quốc đối với Myanmar. Về phương diện "cà rốt", Trung Quốc cùng với Nga đă ngăn chặn các nỗ lực đưa các vấn đề về nhân quyền của Myanmar ra Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (nơi Trung Quốc và Nga đều có quyền phủ quyết).
Những ngày gần đây, Trung Quốc chặn một tuyên bố do Anh soạn thảo lên án cuộc đảo chính ở Myanmar – dấu hiệu rơ ràng đầu tiên cho thấy Bắc Kinh sẽ t́m cách quan hệ tốt với giới cầm quyền quân sự ở Myanmar hiện nay.
Chính quyền quân sự mới ở Myanmar thân Trung Quốc?
Tổng tư lệnh Min Aung Hlaing có thể thiếu tin tưởng Trung Quốc trong vai tṛ ủng hộ các nhóm phiến quân dân tộc thiểu số và hiện giờ lại có quan hệ tốt với Nga nhưng ông lại thừa nhận Trung Quốc là cường quốc hàng đầu mà ông ta có thể trông cậy sau đảo chính, theo các nguồn tin nội bộ Myanmar.
Một chỉ dấu rơ ràng cho việc Min Aung Hlaing có ư đồ tiến sát Trung Quốc là việc ông này bổ nhiệm tân Ngoại trưởng Wunna Maung Lwin.
Wunna Maung Lwin là một cựu quân nhân tham gia cuộc tấn công nhằm vào phiến quân dân tộc Karen và chiếm giữ tổng hành dinh Manerplaw của nhóm này vào năm 1995. Ông ta làm ngoại trưởng giai đoạn 2011-2016 dưới thời Tổng thống Thein Sein khi đó. Thein Sein là cựu tướng chuyển sang làm chính trị gia trong giai đoạn mở cửa của Myanmar.
Wunna Maung Lwin thăm Trung Quốc vài lần trong thời kỳ đó và là người đầu tiên tuyên bố về xây dựng hành lang kinh tế của Trung Quốc đi xuyên qua lănh thổ Myanmar. Trong chuyến thăm vào tháng 8/2015, ông này được trích dẫn trên bản tin Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng “Myanmar cảm ơn Trung Quốc” về các ủng hộ nhân đạo và rằng “Myanmar trân trọng Trung Quốc như một người bạn lúc khó khăn”.
Wunna cũng khen ngợi vai tṛ của Trung Quốc trong việc làm trung gian trong các cuộc chiến giữa Tatmadaw và các tổ chức vũ trang dân tộc khác nhau.
Wunna nổi tiếng về quan điểm chống phương Tây và thân Trung Quốc. Có lần ông này thậm chí khuyên Thein Sein không nên gặp Tổng thống Mỹ khi đó là Barack Obama, theo nguồn tin nội bộ. Thein Sein dĩ nhiên đă gặp Obama nhằm cải thiện quan hệ với phương Tây.
Hiện giờ Wunna đă trở lại và quan hệ thân thiện của ông này với giới chức Trung Quốc sẽ đóng vai tṛ trụ cột trong bối cảnh phương Tây tính đến các lệnh trừng phạt mới và các biện pháp trừng phạt nhóm đảo chính./.
VietBF@ sưu tầm.
Games
