Israel đă bắt đầu định h́nh chiến lược của ḿnh trong mối quan hệ với chính quyền mới ở Washington.
Israel hành động khi Mỹ tiếp cận Iran
Các nhà lănh đạo chiến lược của Israel dự kiến sẽ tổ chức cuộc đối thoại đầu tiên về Iran vào ngày 22/2, tṛn một tháng sau khi ông Joe Biden nhậm chức Tổng thống Mỹ.
Tuy nhiên, những phản ứng gần đây của Israel đối với các hành động của Mỹ cho thấy Israel đă bắt đầu định h́nh chiến lược trong mối quan hệ với chính quyền mới ở Washington.
Đối thoại sẽ bao gồm Thủ tướng Benjamin Netanyahu, Bộ trưởng Quốc pḥng Benny Gantz và Bộ trưởng Ngoại giao Gabi Ashkenazi, cũng như Cố vấn An ninh Quốc gia Meir Ben-Shabbat và Giám đốc cơ quan t́nh báo Israel (Mossad) Yossi Cohen.
Chính quyền Biden đă có một số động thái liên quan đến Iran trong những ngày gần đây. Cùng với các quốc gia châu Âu tham gia thỏa thuận hạt nhân Iran là Pháp, Đức và Anh (được gọi là E3), Mỹ tuyên bố sẵn sàng nối lại quan hệ ngoại giao với Iran và nhắc lại lập trường rằng Mỹ sẽ quay trở lại thỏa thuận với Iran nếu Tehran trở lại tuân thủ nghiêm ngặt thỏa thuận đó. Các nước E3 và Mỹ hy vọng sẽ củng cố thỏa thuận nhằm giải quyết những lo ngại về an ninh rộng lớn hơn liên quan đến Iran.
Washington cũng đă gửi một lá thư tới Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nói Mỹ không coi các lệnh trừng phạt "snapback" (quy tŕnh đảo ngược - nhằm tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc với Iran) là đang có hiệu lực.
Năm ngoái, khi lệnh cấm vận vũ khí của LHQ đối với Iran sắp hết hiệu lực, Ngoại trưởng Mỹ lúc đó là Mike Pompeo tuyên bố sẽ tạm dừng tiến tŕnh đó như bất kỳ bên nào trong Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA), hay c̣n gọi là Thỏa thuận hạt nhân Iran, có thể làm. Giờ đây, chính quyền mới ở Mỹ không công nhận hành động của chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump đă thực hiện cách đây chưa đầy sáu tháng.
Tuy nhiên, hành động này phần lớn chỉ mang tính biểu tượng. Phần c̣n lại của Hội đồng Bảo an không bao giờ công nhận lệnh cấm vận đă được rút lại, bởi v́ Mỹ đă rút khỏi Thỏa thuận hạt nhân Iran vào năm 2018.
Dường như không có tín hiệu nào của Washington về việc muốn giảm leo thang có thể gây ấn tượng mạnh đối với Iran. Tehran đe dọa sẽ giảm quy mô các cuộc thanh tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế IAEA nếu Mỹ không dỡ bỏ tất cả các lệnh trừng phạt sau năm 2018 vào Chủ nhật – và trong những tháng gần đây, Iran đă tăng mạnh khả năng làm giàu uranium và bắt đầu phát triển các kim loại uranium.
Các chính trị gia và người phát ngôn của Iran đă nhắc đi nhắc lại rằng Mỹ phải dỡ bỏ các lệnh trừng phạt trước khi họ có bất kỳ động thái nào nhằm tuân thủ JCPOA - và thậm chí sau đó, họ sẽ không đàm phán bất kỳ thay đổi nào đối với thỏa thuận.
Mục đích của Israel
Về phía Israel, ngăn chặn Iran có được vũ khí hạt nhân và lập trường của nước này đối với thỏa thuận hạt nhân không thay đổi. Israel tin rằng việc quay trở lại thỏa thuận cũ sẽ mở đường cho Iran h́nh thành một kho vũ khí hạt nhân. Israel đang liên hệ chặt chẽ với Mỹ về vấn đề này.
Có hai thông điệp chính trong tuyên bố đó.
Đầu tiên là “Israel tin rằng việc quay trở lại thỏa thuận cũ sẽ mở đường cho Iran h́nh thành một kho vũ khí hạt nhân”.
Mỹ và các nước E3 muốn quay lại JCPOA hiện có, và sau đó bổ sung thêm vào đó. Thông điệp đó cho thấy mục tiêu “giải quyết những lo ngại về an ninh rộng lớn hơn liên quan đến các chương tŕnh tên lửa của Iran và các hoạt động trong khu vực” và những nước này sẽ làm như vậy với “các bên trong khu vực và cộng đồng quốc tế rộng lớn hơn”.
Mỹ sẵn sàng đàm phán lại thỏa thuận hạt nhân với Iran
Văn pḥng Thủ tướng Israel chỉ ra, thỏa thuận Iran thực ra cuối cùng sẽ cho phép Tehran chế tạo bom hạt nhân và việc giải quyết các hành vi ác ư khác của Iran sẽ không giải quyết được vấn đề cốt lơi của thỏa thuận.
Một ví dụ minh họa cho vấn đề của Israel với JCPOA là kim loại uranium. Iran tuyên bố sẽ bắt đầu sản xuất kim loại này vào đầu năm nay và IAEA đă xác nhận điều đó. Các nước E3 ngay lập tức phản đối động thái này.
Hôm thứ 18/2, các nước E3 và Mỹ bày tỏ mối quan tâm chung về các hành động gần đây của Iran nhằm sản xuất cả uranium được làm giàu tới 20% và kim loại uranium.
Họ cho rằng: “Những hoạt động này không có lời biện minh dân sự đáng tin cậy nào. Sản xuất kim loại uranium là một bước quan trọng trong quá tŕnh phát triển vũ khí hạt nhân".
Nhưng JCPOA sẽ cho phép Iran thực hiện điều mà các nước E3 và Mỹ cho là “bước quan trọng trong quá tŕnh phát triển vũ khí hạt nhân” - phát triển kim loại uranium mà “không có biện minh dân sự đáng tin cậy nào” vào năm 2030 - và họ có thể làm được điều đó với sự tán thành của quốc tế.
Tại sao kim loại uranium bị phản đối vào năm 2021 nhưng lại được hợp pháp hóa trong chín năm tới? Đồng thời, tuyên bố của Israel mang lại một hy vọng nào đó về một cuộc đối thoại Mỹ-Israel tốt hơn về vấn đề Iran so với dưới thời chính quyền Barack Obama.
Văn pḥng Thủ tướng Netanyahu cho biết: “Israel đang liên hệ chặt chẽ với Mỹ về vấn đề này".
Và trên thực tế, theo The Jerusalem Post, ông Netanyahu đă được thông tin về các kế hoạch của chính quyền Tổng thống Biden trước khi chúng được tiến hành trong những ngày gần đây.
Đây là một sự thay đổi mạnh mẽ so với chính sách của Obama, mà như cựu cố vấn an ninh quốc gia Israel Yaacov Amidror gần đây cho rằng,“Israel bị lừa dối bởi trong các cuộc tṛ chuyện giữa Mỹ và Israel, Washington đă che giấu các cuộc đàm phán và đi đến một thỏa thuận với Iran”.
Bây giờ, ngay cả khi Mỹ đang thực hiện các động thái mà Jerusalem coi là nguy hiểm nhưng vẫn biết đó là một lợi thế. Israel có thể gồng ḿnh trước bất kỳ tác động xấu nào. The Jerusalem Post cho rằng, việc chính quyền Biden không công khai sự minh bạch quan hệ với Israel, như chính quyền Obama đă làm, khiến Israel có vị thế mạnh hơn trong khu vực và trên thế giới.
Khi các ông Netanyahu, Gantz, Ashkenazi, Cohen và Ben-Shabbat gặp nhau hôm 22/2, những yếu tố này chắc chắn sẽ xuất hiện khi họ thiết lập chiến lược trong tương lai khi Mỹ t́m cách khôi phục các cuộc đàm phán với Iran.
VietBF @ Sưu tầm
