Hamas là ai mà thề tiêu diệt Israel? Hamas là từ viết tắt trong tiếng Ả Rập của Phong trào Kháng chiến Hồi giáo, bắt nguồn từ năm 1987 sau khi bắt đầu cuộc nổi dậy đầu tiên của người Palestine, chống lại sự chiếm đóng của Israel ở Bờ Tây và Dải Gaza. Hiến chương của họ là cam kết tiêu diệt Israel.
Hamas ban đầu có mục đích kép là thực hiện một cuộc đấu tranh vũ trang chống lại Israel - do cánh quân của họ, Lữ đoàn Izzedine al-Qassam - dẫn đầu - và cung cấp các chương tŕnh phúc lợi xă hội.
Nhưng kể từ năm 2005, khi Israel rút quân và những người định cư ra khỏi Gaza, Hamas cũng đă tham gia vào tiến tŕnh chính trị của người Palestine. Họ đă giành chiến thắng trong cuộc bầu cử lập pháp năm 2006, trước khi củng cố quyền lực của ḿnh ở Gaza vào năm sau bằng cách lật đổ phong trào Fatah đối thủ của Tổng thống Mahmoud Abbas.
Kể từ đó, các chiến binh ở Gaza đă tiến hành 3 cuộc chiến với Israel.
Israel cùng với Ai Cập đă duy tŕ phong tỏa trên dải đất này để cô lập Hamas và gây áp lực để ngăn chặn các cuộc tấn công.
Hamas nói chung, hoặc trong một số trường hợp, cánh quân sự của họ, đă bị Israel, Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu và Vương quốc Anh, cũng như các cường quốc khác chỉ định là một nhóm khủng bố.
Đánh bom liều chết
Hamas là nhóm lớn nhất trong số các nhóm Hồi giáo dân quân Palestine.
Hamas nổi lên sau cuộc nổi dậy đầu tiên với tư cách là nhóm Palestine chính phản đối các hiệp định ḥa b́nh được kư kết vào đầu những năm 1990 giữa Israel và Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO), cơ quan đại diện cho hầu hết người Palestine.
Bất chấp nhiều hoạt động của Israel chống lại họ và sự đàn áp của Chính quyền Palestine (cơ quan quản lư chính của người Palestine), Hamas nhận ra ḿnh có khả năng can thiệp hiệu quả đối với quá tŕnh bằng cách phát động các cuộc tấn công liều chết.
Vào tháng 2 và tháng 3 năm 1996, Hamas đă thực hiện một số vụ đánh bom liều chết trên xe buưt, giết chết gần 60 người Israel, để trả đũa cho vụ ám sát vào tháng 12 năm 1995 nhắm vào nhà sản xuất bom Yahya Ayyash của Hamas.
Các vụ đánh bom được cho là nguyên nhân khiến người Israel không thực hiện tiến tŕnh ḥa b́nh và đưa Benjamin Netanyahu - một người phản đối hiệp định Oslo - lên nắm quyền vào năm đó.
Trong thế giới hậu Oslo, đặc biệt là sau thất bại của hội nghị thượng đỉnh Trại David của Tổng thống Mỹ Bill Clinton vào năm 2000 và cuộc nổi dậy thứ hai diễn ra ngay sau đó, Hamas đă giành được quyền lực và ảnh hưởng.
Hamas đă tổ chức các bệnh xá và trường học, phục vụ những người Palestine, những người cảm thấy thất vọng trước Chính quyền Palestine tham nhũng và kém hiệu quả, do phe Fatah thống trị.
Nhiều người Palestine đă cổ vũ làn sóng tấn công liều chết của Hamas trong những năm đầu tiên của cuộc nổi dậy lần thứ hai. Họ coi các hoạt động "tử v́ đạo" là để trả thù cho những tổn thất của chính họ và việc xây dựng khu định cư của Israel ở Bờ Tây, vùng lănh thổ mà người Palestine muốn coi là một phần của nhà nước của họ.
Vào tháng 3 và tháng 4 năm 2004, lănh đạo tinh thần của Hamas, Sheikh Ahmed Yassin và người kế nhiệm ông ta là Abdul Aziz al-Rantissi đă bị ám sát trong các cuộc tấn công bằng tên lửa của Israel ở Gaza.
Cái chết của nhà lănh đạo Fatah Yasser Arafat vào tháng 11 năm 2004 dẫn tới chính quyền Palestine mới do Mahmoud Abbas lănh đạo, người coi vụ bắn tên lửa của Hamas là phản tác dụng.
Khi Hamas ghi được chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử quốc hội Palestine vào năm 2006, sân khấu được thiết lập cho một cuộc tranh giành quyền lực gay gắt với Fatah.
Hamas đă chống lại mọi nỗ lực để kư kết các thỏa thuận trước đây của Palestine với Israel, cũng như công nhận tính hợp pháp của Israel và từ bỏ bạo lực.
Hiến chương của Hamas xác định Palestine lịch sử - bao gồm cả Israel ngày nay - là đất Hồi giáo và phủ nhận ḥa b́nh vĩnh viễn với nhà nước Do Thái.
Vào năm 2017, Hamas đă đưa ra một tài liệu chính sách mới nhằm giảm bớt một số quan điểm đă nêu và sử dụng ngôn ngữ hiền lành hơn.
Hamas vẫn không công nhận Israel, nhưng chính thức chấp nhận việc thành lập một nhà nước Palestine lâm thời ở Gaza, Bờ Tây và Đông Jerusalem - những ǵ được gọi là giới tuyến trước năm 1967.
Hamas cũng nhấn mạnh rằng cuộc đấu tranh của Hamas không phải với người Do Thái mà là với "những kẻ xâm lược đang chiếm đóng". Israel th́ nói nhóm này đang "âm mưu đánh lừa thế giới".
Kết quả là, chính phủ mới do Hamas lănh đạo đă phải chịu các biện pháp trừng phạt kinh tế và ngoại giao cứng rắn của Israel và các đồng minh của họ ở phương Tây.
Sau khi Hamas hất cẳng các lực lượng trung thành với Fatah khỏi Gaza vào năm 2007, Israel thắt chặt phong tỏa.
Israel quy trách nhiệm cho Hamas về tất cả các cuộc tấn công phát ra từ dải đất này, và đă thực hiện ba chiến dịch quân sự lớn ở Gaza.
Vào tháng 12 năm 2008, quân đội Israel đă tiến hành Chiến dịch Cast Lead để ngăn chặn các cuộc tấn công bằng tên lửa. Hơn 1.300 người Palestine và 13 người Israel đă thiệt mạng trong cuộc xung đột kéo dài 22 ngày.
Israel cũng viện dẫn lư do tương tự để phát động Chiến dịch Trụ cột Pḥng thủ vào tháng 11 năm 2012, bắt đầu bằng một cuộc không kích giết chết Ahmed Jabari, chỉ huy của Lữ đoàn Qassam. Khoảng 170 người Palestine - chủ yếu là dân thường - và 6 người Israel đă chết trong 8 ngày giao tranh.
Tên lửa từ Gaza lại gia tăng vào giữa tháng 6 năm 2014 khi Israel bắt giữ nhiều thành viên Hamas trên khắp Bờ Tây trong khi truy lùng ba thiếu niên Israel bị sát hại.
Sheikh Ahmed Yassin bị Israel giết năm 2004
Vào đầu tháng 7, Hamas đă nhận trách nhiệm bắn tên lửa vào Israel lần đầu tiên sau hai năm. Ngày hôm sau, quân đội Israel tiến hành một cuộc tấn công mang tên Chiến dịch Protective Edge nhằm phá hủy các tên lửa và đường hầm xuyên biên giới.
Ít nhất 2.251 người Palestine, trong đó có 1.462 thường dân, đă thiệt mạng trong cuộc xung đột kéo dài 50 ngày. Về phía Israel, 67 binh sĩ và 6 dân thường thiệt mạng.
Kể từ năm 2014, đă có những đợt bùng phát bạo lực thường xuyên, kết thúc bằng các cuộc ngừng bắn do Ai Cập, Qatar và LHQ làm trung gian và không leo thang thành các cuộc chiến toàn diện.
Bất chấp sức ép của cuộc phong tỏa, Hamas vẫn giữ được quyền lực ở Gaza và tiếp tục cải tiến kho vũ khí tên lửa của ḿnh. Những nỗ lực ḥa giải với Fatah cũng không thành công.
VietBF@ sưu tập
