Haiti trở thành nước Mỹ Latin và cũng là quốc gia ở vùng Caribbean đầu tiên giành độc lập trong thời kỳ thuộc địa. Đây c̣n là nước Cộng ḥa do người da màu lănh đạo đầu tiên trên thế giới sau khi thoát khỏi ách cai trị của Pháp vào thế kỷ 19.
Dù nắm giữ một vài kỷ lục đáng nể nhưng Haiti phải trải qua rất nhiều chu kỳ bạo lực, xâm lược và đàn áp trong hầu hết lịch sử của ḿnh, cả trước và sau khi giành độc lập. Vụ việc Tổng thống Jovenel Moise bị những kẻ chưa rơ danh tính sát hại tại nhà đang làm dấy lên lo ngại về một ṿng xoáy hỗn loạn khác.
Năm 1492, Tây Ban Nha chiếm đảo Hispaniola không lâu sau khi Christopher Columbus đặt chân tới vùng đất này. Hai năm sau, Tây Ban Nha nhượng nửa phía Tây ḥn đảo cho Pháp. Các đồn điền mọc lên cùng với sự xuất hiện của nô lệ gốc Phi để sản xuất đường, rượu và cà phê để làm giàu cho nước Pháp. Đó chính là Haiti ngày nay.
Năm 1801, cựu nô lệ có tên Toussaint Louverture đă lănh đạo một cuộc nổi dậy thành công, chính thức xóa bỏ chế độ nô lệ.
Năm 1804, Haiti giành độc lập dưới sự lănh đạo của một cựu nô lệ có tên Jean-Jacques Dessalines, người sau đó bị ám sát năm 1806.
Năm 1915, Mỹ xâm lược Haiti nhưng rút lui vào năm 1943. Dẫu vậy, nước Mỹ vẫn giữ quyền kiểm soát tài chính và ảnh hưởng chính trị ở quốc gia này.
Năm 1937, trong cuộc đụng độ đẫm máu với nước láng giềng Cộng ḥa Dominica, hàng ngh́n Haiti sống ở khu vực biên giới đă bị quân đội Dominica tàn sát theo lệnh của nhà độc tài Trujillo.
Năm 1957, Francois "Papa Doc" Duvalier nắm quyền với sự hậu thuẫn của quân đội, mở ra một kỷ nguyên độc tài ở quốc gia này.
Năm 1964, Francois "Papa Doc" Duvalier tuyên bố ḿnh là Tổng thống trọn đời. Chế độ độc tài của ông ta được đánh dấu bằng các cuộc đàn áp do lực lượng cảnh sát mật Tonton Macoutes khét tiếng thực hiện.
Năm 1971, Francois "Papa Doc" Duvalier qua đời và người trở thành Tổng thống là con trai ông Jean-Claude, hay c̣n gọi là "Baby Doc". Các biện pháp hà khắc tiếp tục được thực thi. Trong những năm tiếp theo, hàng ngàn người Haiti đă t́m cách đến Florida bằng đường biển. Rất nhiều người đă tử nạn.
Năm 1986, Baby Doc bị lật đổ và phải trốn sang Pháp. Tướng Henri Namphy lên làm Tổng thống.
Năm 1988, Tướng Prosper Avril tiếp quản vị trí lănh đạo từ tay tướng Namphy trong một cuộc đảo chính.
Năm 1990, cựu linh mục giáo xứ Jean-Bertrand Aristide, một nhân vật đấu tranh cho người nghèo, giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tự do đầu tiên của Haiti. Ông ta bị lật đổ trong một cuộc đảo chính năm 1991.
Năm 1994, Quân đội Mỹ can thiệp để lật đổ chế độ quân sự. Tổng thống Aristide quay trở lại. Lực lượng ǵn giữ ḥa b́nh của Liên Hợp Quốc được triển khai vào năm 1995. Nhờ sự ủng hộ của Aristide, Rene Preval được bầu làm tổng thống.
Năm 1999, ông Aristide được bầu làm tổng thống nhiệm kỳ thứ hai bất chấp kết quả c̣n tranh căi.
Năm 2004, Bất ổn chính trị buộc ông Aristide phải chạy trốn và đất nước rơi vào bạo lực.
Năm 2006, ông Rene Preval chiến thắng cuộc bầu cử Tổng thống.
Năm 2008 - 2010. Hàng loạt cuộc biểu t́nh nổ ra do t́nh trạng thiếu lương thực, bùng phát dịch tả và sau đó là mâu thuẫn chính trị từ các cuộc bầu cử.
Năm 2010, theo nhiều ước tính, một trận động đất thảm khốc đă giết chết từ 100.000 đến 300.000 người Haiti, gây ra thiệt hại trên diện rộng ở Port-au-Prince và các nơi khác. Bất chấp nỗ lực cứu trợ quốc tế, hạ tầng của đất nước này vẫn đang bị quá tải, làm trầm trọng thêm các vấn đề chính trị, xă hội và kinh tế.
Năm 2011, ông Michel Martelly trở thành Tổng thống Haiti.
Năm 2012-14, các cuộc biểu t́nh chống chính phủ thường xuyên nổ ra do những bất măn với tham nhũng và nghèo đói. Những người biểu t́nh yêu cầu ông Martelly từ chức.
Năm 2017, ông Jovenel Moise, trở thành người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống.
Năm 2019, ông Moise tiếp tục chèo lái đất nước Haiti bằng các sắc lệnh (không thông qua Quốc hội) do quốc gia này không thể tổ chức bầu cử do bế tắc chính trị và bất ổn.
Ngày 7/7/2021, ông Moise bị ám sát tại nhà riêng. Chưa thể xác định được kẻ nổ súng.
VietBF @ Sưu tầm
