Trung Quốc đã theo đuổi chính sách đối ngoại ngày càng hung hăng những năm gần đây. Tuy nhiên, theo Foreign Affairs, có một giả định sai lầm đang được nhiều chuyên gia đưa ra.
Sân khấu địa chính trị thế giới trong vài năm trở lại đây đã chứng kiến một sự thay đổi bước ngoặt trong chính sách đối ngoại của Mỹ: Trung Đông không còn là ưu tiên hàng đầu của Washington.
KHI TRUNG ĐÔNG KHÔNG CÒN LÀ ƯU TIÊN HÀNG ĐẦU CỦA MỸ
Theo tạp chí Foreign Affairs, thực tế là Lầu Năm Góc đã giảm đáng kể quân số ở Iraq và Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cam kết chỉ tập trung vào một số mục tiêu nhỏ trong khu vực.
Khi quá trình rút lui này tiếp tục, các chuyên gia quân sự và giới lãnh đạo được bầu đã cảnh báo rằng, Trung Quốc đang sẵn sàng soán ngôi của Mỹ trong khu vực mà Washington thống trị lâu nay.
Theo họ, Washington phải chống lại sức mạnh quân sự, ảnh hưởng kinh tế và hệ tư tưởng của Bắc Kinh ở Trung Đông cũng như các nơi khác, nếu không Trung Quốc sẽ soán ngôi Mỹ trở thành siêu cường toàn cầu ưu việt.
Nhưng ngay cả khi Mỹ đã rút lui khỏi Trung Đông, nhiều nhân vật trong cộng đồng chính sách đối ngoại của nước này cho rằng, khu vực vốn luôn được xem là "chảo lửa" này sẽ vẫn là một trong những nơi diễn ra cái gọi là "cạnh tranh quyền lực lớn" giữa Washington và Bắc Kinh.
Mỹ nhất trí rút toàn bộ các lực lượng chiến đấu tại Iraq về nước. (Ảnh: AP)
Giới phân tích đưa ra những chứng cứ rất thực tế và đầy thuyết phục: Các khoản đầu tư khổng lồ của Trung Quốc vào khu vực, các giao dịch thương mại song phương giữa Bắc Kinh với các cường quốc, căn cứ quân sự đầu tiên của "gã khổng lồ" Châu Á ở ở Djibouti và cả mối quan hệ ngày càng chặt chẽ của Bắc Kinh với Iran.
Đó chính là những bằng chứng thuyết phục cho thấy những mối đe dọa mới và nguy hiểm đối với an ninh của Mỹ.
Đồng quan điểm, các học giả Michael Doran và Peter Rough cũng cho rằng, động lực "tàn nhẫn" của Trung Quốc đối với Trung Đông càng đẩy khu vực vốn chưa bao giờ êm ả này vào nguy cơ lớn hơn, nhất là khi Mỹ "để mất" quyền kiểm soát vào tay Trung Quốc.
Tuy nhiên, Foreign Affairs cho rằng, những tuyên bố như vậy mang tính phiến diện. Quan niệm của người Mỹ về vai trò của Trung Quốc ở Trung Đông thường được định hình bởi chính kinh nghiệm của Washington ở ngay đó - được xác định qua các liên minh quân sự và can thiệp vũ trang - hơn là hành vi thực tế của Trung Quốc.
TRUNG QUỐC KHÔNG CỐ THỐNG TRỊ Ở TRUNG ĐÔNG
Trên thực tế, việc Bắc Kinh hiện diện ngày càng tăng ở Trung Đông không phải do nước này mong muốn tìm kiếm quyền thống trị ở đây mà là do những lo ngại về kinh tế và chính trị ở trong nước.
Sự phụ thuộc của Trung Quốc vào nhiên liệu hóa thạch, cùng với mong muốn giải quyết dứt điểm những vấn đề bùng nổ liên quan đến Tân Cương đã khiến Bắc Kinh thúc đẩy việc tiếp cận Trung Đông.
Trong 2 thập kỷ qua, Bắc Kinh đã dốc sức lực và của cải để xây dựng quan hệ ngoại giao và thương mại với tất cả các quốc gia lớn ở Trung Đông.
Rất ít quốc gia có thể tự hào về mối quan hệ tốt đẹp với Iran, Israel, Saudi Arabia và các quốc gia vùng Vịnh như Trung Quốc. Và chính sách ngoại giao cân bằng vẫn là một "điểm nhấn" quan trọng trong chiến lược Trung Đông của Bắc Kinh.
Khi ông Tập Cận Bình có chuyến công du đầu tiên đến Trung Đông vào tháng 1/2016, với tư cách là Chủ tịch nước Trung Quốc, chặng dừng chân đầu tiên của ông là Saudi Arabia, nơi ông đã ký một thỏa thuận đối tác chiến lược toàn diện Bắc Kinh-Riyadh. Sau đó, ông bay thẳng đến Tehran và làm điều tương tự với Iran.
Trong chuyến thăm tới khu vực này vào tháng 3 vừa qua, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nhắc lại các chủ đề đã nói đến trong bài phát biểu về chính sách đối ngoại của Trung Quốc về "các dự án cùng có lợi", tôn trọng lẫn nhau và đối thoại ở Trung Đông – báo hiệu về mối quan hệ tốt đẹp giữa Bắc Kinh với Trung Đông, vốn mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho nước này.
Những động thái này đã khiến các chuyên gia chính sách đối ngoại, giới truyền thông và các thành viên của Quốc hội Mỹ cho rằng, Trung Quốc nuôi dưỡng tham vọng lớn trong khu vực.
NGUYÊN NHÂN NÀO KHIẾN TRUNG QUỐC CHỜN TAY?
Trung Quốc rõ ràng đã theo đuổi một chính sách đối ngoại ngày càng hung hăng trong những năm gần đây: Khoe "cơ bắp" ở Đông Á và hơn thế nữa là phớt lờ phán quyết của tòa án quốc tế liên quan đến các tuyên bố chủ quyền phi pháp của họ ở Biển Đông.
Bên cạnh đó, họ đã phá vỡ các quy trình bay lâu đời ở eo biển Đài Loan, áp thuế lên Australia và Hàn Quốc để đáp trả những hành vi nhẹ nhàng và cần thiết như kêu gọi điều tra của Canberra về nguồn gốc đại dịch Covid-19 và việc Seoul triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa tăng cường, bắt chẹt các tổ chức Liên hợp quốc về nhiều vấn đề.
Tuy nhiên, theo Foreign Affairs, thật là sai lầm khi đưa ra các giả định về cách tiếp cận của Bắc Kinh đối với Trung Đông dựa trên những hành vi quyết đoán của họ ở Đông Á và các nơi khác. Mặc dù ông Tập có thể tìm cách vượt mặt Mỹ trong nhiều lĩnh vực, nhưng có rất ít bằng chứng cho thấy, những nỗ lực đó mở rộng sang Trung Đông.
Điều thực sự thúc đẩy Trung Quốc hiện diện mạnh mẽ hơn ở Trung Đông là sự phát triển kinh tế nhanh chóng của nước này và họ cần nguồn dầu mỏ ở Trung Đông. Trong năm 2019 đến nay, các quốc gia Vùng Vịnh cung cấp khoảng 40% lượng dầu nhập khẩu của Trung Quốc.
Bắc Kinh rõ ràng coi các nguồn năng lượng của khu vực là rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế như vũ bão của họ và nói rộng ra là ảnh hưởng toàn cầu của Trung Quốc. Và thực tế Bắc Kinh "thèm muốn" Trung Đông không phải vì mộng bá quyền mà chỉ vì những lo ngại về kinh tế và chính trị trong nước.
Thay vì chỉ xem Trung Đông là nơi cung cấp nguồn năng lượng cho mình, Trung Quốc còn cần mối quan hệ thắt chặt với các nước trong khu vực này như một chính sách bảo hiểm chống lại một mối đe dọa hoàn toàn khác biệt bên trong.
Năm 2019, ông Tập từng tuyên bố "sẽ nghiền nát bất kỳ ai cố gắng chia cắt bất kỳ khu vực nào ra khỏi Trung Quốc. Cả chính quyền cựu Tổng thống Trump và Tổng thống đương nhiệm Joe Biden đều đưa ra các cáo buộc đối với Trung Quốc về vấn đề Tân Cương.
Bất chấp những cáo buộc của Washington, hoạt động tiếp cận của Bắc Kinh tới Trung Đông dường như đang hoạt động hiệu quả.
Thực tế là các chính sách của Trung Quốc ở Trung Đông chủ yếu xuất phát từ những cân nhắc về kinh tế và chính trị trong nước. Nhưng điều không có nghĩa là Washington chủ quan với những toan tính của Trung Quốc trong khu vực.
Giới lãnh đạo Trung Quốc vẫn cam kết hiện đại hóa quân đội và các nền tảng sức mạnh có thể ảnh hưởng đến Trung Đông. Chẳng hạn như Trung Quốc tham gia lực lượng đặc nhiệm chống cướp biển ở Vịnh Aden, có thể được coi là cam kết hợp tác quốc tế, nhưng kinh nghiệm này cũng sẽ giúp Hải quân Trung Quốc sẵn sàng cho các nhiệm vụ xa bờ biển Trung Quốc trong tương lai.
VietBF @ Sưu tầm
